Page 152 - Sepehr23- 2 low
P. 152

‫اتاق بازرگانی‪ ،‬صنایع‪،‬‬
                                                                                                                                 ‫معادن و کشاورزی کرمان‬

         ‫از فرهنگ تا نهاد‬
‫درنگی بر رفتارهای اجتماعی ایرانیان‬

‫اقتصــاد شــده اســت‪ .‬در دوره معاصــر حداقــل‬          ‫را بــه شــک ‌لهای مختلــف نشــان می‌دهــد‬                                         ‫دکترمجتبی ترکارانی‬
‫می‌تـوان بـه سـه شـکل از روابـط بیـن فرهنـگ‬            ‫تردیـدی نیسـت‪ ،‬امـا ایـن مسـئله در جوامعـی‬
‫و اقتصـاد اشـاره کـرد‪ :‬ترکیـب‪ ،‬ادغـام و انعـکاس‬        ‫مثــل ایــران کــه بــا نوعــی فرهنــگ تاریخــی‬                                                ‫جامعه شناس و پژوهشگر آزاد‬
                                                       ‫و بلندمــدت درگیــر هســتند‪ ،‬بســیار اهمیــت‬
     ‫(‪.)2011,85:Maseland& Beugelsdijk‬‬                  ‫بالایـی دارد‪ ،‬تـا جایـی کـه شـناخت میـزان ایـن‬                                                         ‫مقدمه‬
                                             ‫• ترکیب‬   ‫تأثیــرات و مکانیســم تأثیرگــذاری فرهنــگ بــر‬         ‫فرهنـگ بـا تأثیرگـذاری بـر نگرش‌هـا‪ ،‬ارزش‌هـا‪،‬‬
                                                       ‫دیگــر عناصــر جامعــه بویــژه رفتــار اقتصــادی‬        ‫آرما ‌نهـا و باورهـا‪ ،‬رفتـار و تصمی ‌مگیـری فـردی‬
‫در حالــت ترکیبــی کــه بــا عنــوان «فرهنــگ و‬        ‫اهمیــت مطالعاتــی بالایــی دارد‪ .‬بــا توجــه بــه‬      ‫را به‌طــور قاب ‌لتوجهــی شــکل می‌دهــد‪ .‬از آغــاز‬
‫اقتصـاد» شـناخته م ‌یشـود‪ ،‬بـه ادبیاتـی اشـاره‬         ‫ایــن موضــوع مــا بــه دنبــال ایــن هســتیم کــه‬      ‫تولــد تــا لحظــه مــرگ‪ ،‬افــراد در محی ‌طهــای‬
‫می‌شــود کــه در آن مــدل انســان اقتصــادی‬            ‫اول بدانیــم بــه لحــاظ نظــری چگونــه فرهنــگ‬         ‫فرهنگـی خـود غوطـه‌ور هسـتند و ایـن وضعیـت‬
‫در رفتــار ب ‌هطــور مبنایــی مفــروض اســت و‬          ‫می‌توانــد بــر رفتــار و کنــش اقتصــادی و‬             ‫عمیقـ ًا بـر رشـد شـخصیت و رفتـار آن‌هـا تأثیـر‬
‫ســعی م ‌یشــود از فرهنــگ به‌عنــوان یــک‬             ‫اجتماعـی مؤثـر باشـد و در ادامـه بـا بحثـی در‬           ‫م ‌یگــذارد‪ .‬هنجارهــای فرهنگــی می‌تواننــد‬
‫عامـل بیرونـی در تبییـن رفتـار اقتصـادی افـراد‬         ‫ایــن زمینــه بــه مــروری بــر تحــولات فرهنگــی‬       ‫انتخا ‌بهــای تغذیــ ‌های‪ ،‬تعامــات اجتماعــی‬
‫اســتفاده شــود‪ .‬ایــن عامــل بیرونــی گاهــی‬          ‫ایـران در چنـد دهـه اخیـر پرداختـه و در پایـان‬          ‫و کن ‌شهــای اقتصــادی و سیاســی و حتــی‬
‫ب ‌هصــورت محدودیــت زا‪ ،‬اولویــت زا و تبییــن‬         ‫نتیج ‌هگیــری خواهیــم کــرد کــه رابطــه فرهنــگ‬       ‫تصمیمــات مــرگ و زندگــی را تعییــن کننــد‬
                                                       ‫و رفتــار اقتصــادی در جامعــه ایــران بــه چــه‬        ‫و نقــش قدرتمنــد فرهنــگ را در شــکل دادن‬
       ‫انحــراف از مــدل اولیــه عمــل می‌کنــد‪.‬‬                                                               ‫بــه اعمــال و ادراکات انســانی نشــان دهنــد‪.‬‬
                                              ‫• ادغام‬                             ‫ســمتی خواهــد رفــت؟‬        ‫همچنیـن در محیـط کار‪ ،‬فرهنـگ بـر شـیوه‌های‬
                                                                                                               ‫ســازمانی و رفتــار کارکنــان تأثیــر م ‌یگــذارد‪.‬‬
‫در حالـت ادغـام‪ ،‬بـا دو شـکل «فرهنـگ به‌عنوان‬                                             ‫چارچوب مفهومی‬        ‫ابعــاد مختلــف فرهنگــی ماننــد فردگرایــی در‬
‫اقتصـاد» و «اقتصـاد به‌عنـوان فرهنـگ» روبـ ‌هرو‬             ‫نگاهی به دیدگا ‌ههای نظری اقتصاد و فرهنگ‬           ‫مقابــل جم ‌عگرایــی و فاصلــه قــدرت بــر نحــوه‬
‫هســتیم‪ .‬در شــکل اول‪ ،‬فرهنــگ در اقتصــاد‬             ‫روابــط اقتصــاد و فرهنــگ در مراحــل تاریخــی‬          ‫عملکــرد ســازما ‌نها و نحــوه تعامــل کارکنــان‬
‫ادغــام شــده و کل آن به‌عنــوان یــک پدیــده‬          ‫مختلــف شــک ‌لهای خاصــی بــه خــود گرفتــه‬            ‫تأثیــر می‌گــذارد؛ بــرای مثــال فرهنگ‌هایــی بــا‬
‫اقتصــادی تحلیــل م ‌یشــود‪ .‬در شــکل دوم‪،‬‬             ‫اســت‪ .‬زمانــی فرهنــگ از اقتصــاد فاصلــه‬              ‫فاصلــه قــدرت بــالا ممکــن اســت ســاختارهای‬
                                                       ‫گرفتــه و در زمانــی دیگــر‪ ،‬دوبــاره فرهنــگ وارد‬      ‫سلســله مراتبــی را بپذیرنــد‪ ،‬در حالــی کــه‬
                                                                                                               ‫فرهن ‌گهایـی کـه فاصلـه قـدرت پایینـی دارنـد‪،‬‬
                                                       ‫مــا بــه دنبــال ایــن هســتیم کــه اول بدانیــم بــه‬  ‫ممکــن اســت روابــط برابــری طلبانــه را ترویــج‬
                                                       ‫لحــاظ نظــری چگونــه فرهنــگ می‌توانــد بــر‬           ‫کننــد‪ .‬به‌طــور مشــابه‪ ،‬فرهنگ‌هــای فردگــرا‬
                                                       ‫رفتـار و کنـش اقتصـادی و اجتماعی مؤثر باشـد‬             ‫ممکــن اســت کســب موفقیــت و دســتاوردهای‬
                                                       ‫و در ادامـه بـا بحثـی در ایـن زمینـه بـه مـروری بـر‬     ‫شـخصی را در اولویـت قـرار دهنـد‪ ،‬در حالـی کـه‬
                                                       ‫تحــولات فرهنگــی ایــران در چنــد دهــه اخیــر‬         ‫فرهن ‌گهـای جمع‌گـرا بـر هماهنگـی و همـکاری‬
                                                       ‫پرداختــه و در پایــان نتیجه‌گیــری خواهیــم‬            ‫گروهــی تأکیــد دارنــد‪ .‬ارز ‌شهــا و باورهــای‬
                                                       ‫کــرد کــه رابطــه فرهنــگ و رفتــار اقتصــادی در‬       ‫فرهنگــی نیــز نقــش مهمــی در ســبک‌های‬
                                                       ‫جامعــه ایــران بــه چــه ســمتی خواهــد رفــت؟‬
                                                                                                                    ‫فرزنــد پــروری و پویایــی خانــواده دارنــد‪.‬‬
                                                                                                               ‫بنابرایـن در پذیـرش ای ‌نکـه فرهنـگ بـر رفتـار‬
                                                                                                               ‫انســان‌ها تأثیــر دارد و ایــن تأثیــرات خــود‬

                                                                                                                                                                         ‫‪150‬‬

                                                                                                                                                           ‫| شـماره ‪ | 23‬پاییز ‪| 1403‬‬
   147   148   149   150   151   152   153   154   155   156   157