Page 130 - Sepehr eghtesad kerman 22

‫اتاق بازرگانی‪ ،‬صنایع‪،‬‬
‫معادن و کشاورزی کرمان‬

‫پدیده‌های انسانی‪ -‬اجتماعی در مسیر زمان‬

‫درآمدی بر چیستی تاریخ و تحلیل تاریخی‬

‫خودآگاهــی فــردی صرفــ ًا حرکــت در مدارهــای‬ ‫کنـد‪ ،‬ابعـادی کـه مطالعـات غیـر تاریخـی قـادر‬ ‫دکترعلی ایار‬
‫بســته‌ای از زندگــی تاریخــی اســت (بنتــون و‬ ‫بـه دیـدن و تحلیـل آ ‌نهـا نیسـتند‪ .‬بـه تعبیر پل‬
‫کرایـب‪ .)199-98 :1384 ،‬در ایـن مقالـه هـدف‬ ‫پیرســون «مــا بــه بررســی تاریــخ می‌پردازیــم‬ ‫دکتری جامع ‌هشناسی نظری‪ -‬فرهنگی دانشگاه تهران و پژوهشگر‬
‫نشــان دادن اهمیــت تاریــخ و ایــن موضــوع‬ ‫چـون حیـات اجتماعـی در بسـتر تاریـخ نضـج‬ ‫پسادکتری جامع ‌هشناسی اقتصادی توسعه دانشگاه تهران‬
‫اســت کــه از تاریــخ و جامعه‌شناســی تاریخــی‬ ‫م ‌یگیــرد‪ .‬فرایندهــای اجتماعــی واقعــی ابعــاد‬
‫چگونــه می‌تــوان در فهــم رخدادهــا‪ ،‬وضعیت‌هــا‬ ‫زمانــی متمایــزی دارند»(پیرســون‪:1393،‬‬ ‫مقدمه‬
‫و اکنـون جامعـه اسـتفاده نمـود‪ ،‬بـه ایـن منظـور‬ ‫‪ .)24‬امــروزه تاریــخ موردتوجــه عــام و خــاص‬ ‫پرسـش از چیسـتی تاریـخ و ضـرورت مطالعـات‬
‫ضمــن ارائــه تعریفــی از تاریــخ و مدل‌هــا‬ ‫قرارگرفتـه اسـت‪ ،‬به‌گونـ ‌های کـه شـاهد تکثـر در‬ ‫تاریخـی‪ ،‬پرسشـی سـاده و درعین‌حـال دشـوار‬
‫و ســطوح تاری ‌خنــگاری بــه جامعه‌شناســی‬ ‫شــاخه‌های تاریــخ هســتیم‪ .‬از تاریــخ فرهنــگ‪،‬‬ ‫و پیچیــده اســت‪ .‬ای ‌نکــه تاریــخ بــا امــروز مــا‬
‫تاریــخ فرهنگــی‪ ،‬تاریــخ اجتماعــی و تاریــخ‬ ‫چــه تناســبی دارد البتــه پرسشــی جدی‌تــر‬
‫تاریخــی می‌پردازیــم‪.‬‬ ‫اقتصــادی و غیــره‪ .‬کمتــر حــوز‌های از زندگــی‬ ‫و بنیادی‌تــر اســت‪ .‬تاریــخ و پژوهش‌هــای‬
‫اجتماعــی اســت کــه تاریــخ بــه آن نپــردازد و‬ ‫تاریخــی همیشــه می‌تواننــد مایــه حیــرت و‬
‫چیستی تاریخ‬ ‫یـا این‌کـه از منظـر تاریخـی موردپژوهـش قـرار‬ ‫شـگفتی مخاطبـان خود باشـند‪ .‬امـروزه پرداختن‬
‫مــا در جهانــی زندگــی م ‌یکنیــم کــه ب ‌هســرعت‬ ‫نگیــرد‪ .‬تأکیــد بــر اهمیــت تاریــخ و مطالعــات‬ ‫بــه تاریــخ‪ ،‬فراتــر از نگار ‌شهــای تخصصــی بــه‬
‫تغییــر می‌کنــد‪ ،‬تاریــخ می‌توانــد مســیر ایــن‬ ‫تاریخــی بــرای مانــدن درگذشــته نیســت‪،‬‬ ‫حــوزه رســانه جمعــی و شــبک ‌ههای اجتماعــی‬
‫تغییـرات را بـرای مـا ردیابـی و مشـخص کنـد‪،‬‬ ‫بلکــه بــرای رهایــی از محدودی ‌تهــای گذشــته‬ ‫هــم کشــیده شــده اســت‪ ،‬امــا چــرا تاریــخ‬
‫تاریــخ بــه مــا نشــان م ‌یدهــد کــه جهــان‬ ‫اســت‪ .‬جــی اچ پــام گفتــه اســت هرچــه‬ ‫ایــن همــه موردتوجــه قــرار می‌گیــرد؟ تاریــخ‬
‫پویــا اســت و مــا بایــد همیشــه انتظــار تغییــر‬ ‫گذشــته را بهتــر بفهمیــم از ســایه ســنگین آن‬ ‫می‌توانــد کنجکاو ‌یهــای محــض مــا دربــاره‬
‫داشــته باشــیم بــه همیــن دلیــل اســت کــه‬ ‫آزادتریــم (اســتنفورد‪ .)13 :1388 ،‬در اهمیــت‬ ‫پرســ ‌شهایی در خصــوص زندگــی پیشــینیان‬
‫آگوسـت کنـت تاریـخ را دشـمن مطلـق اندیشـی‬ ‫تاریــخ همیــن بــس کــه گادامرفــرد‪ ،‬تاریــخ‬ ‫را ارضــا کنــد‪ ،‬مــا را بــه تخیــل در خصــوص‬
‫می‌دانــد‪ .‬مورخــان و فیلســوفان بــه پرســش‬ ‫امــری فرعــی اســت و ســنت مقــدم اســت و‬ ‫پدید‌ههــا و رخدادهــای عجیــب و‌ادارد؛ از جملــه‬
‫این‌کــه دولــت و مــردم جوامــع دیگــر چگونــه‬
‫تاریــخ م ‌یتوانــد کنجکاو ‌یهــای محــض مــا‬ ‫زندگــی کرده‌انــد‪ ،‬بــه مــا کمــک می‌کنــد تــا بــا‬
‫دربــاره پرســ ‌شهایی در خصــوص زندگــی‬ ‫هم سـنجی‪ ،‬مسـائل کنونـی خـود را درک کنیـم‪،‬‬
‫پیشــینیان را ارضــا کنــد‪ ،‬مــا را بــه تخیــل در‬ ‫میه ‌نپرســتی و هویــت جمعــی مــا را تقویــت‬
‫خصــوص پدید ‌ههــا و رخدادهــای عجیــب‬ ‫می‌کنــد‪ ،‬ریشــ ‌هها و علــل امــور و واقعی ‌تهــای‬
‫و‌ادارد؛ از جملـه این‌کـه دولـت و مـردم جوامـع‬ ‫کنونــی را نشــان می‌دهــد و مــا را روشــنفکرتر‬
‫دیگــر چگونــه زندگــی کرده‌انــد‪ ،‬بــه مــا کمــک‬ ‫و متســاهل تر می ســازد (اســتنفورد‪:1392 ،‬‬
‫م ‌یکنــد تــا بــا هم ســنجی‪ ،‬مســائل کنونــی‬ ‫‪ .)16-17‬بــدون درک اهمیــت زمــان‪ ،‬پدید‌ههــا‬
‫خــود را درک کنیــم‪ ،‬میه ‌نپرســتی و هویــت‬ ‫در ســاده‌ترین و البتــه نادرســت‌ترین صــورت‬
‫جمعــی مــا را تقویــت می‌کنــد‪ ،‬ریشــ ‌هها و علــل‬ ‫ممکــن فهــم خواهنــد شــد‪ .‬چراکــه در زمــان‬
‫امــور و واقعی ‌تهــای کنونــی را نشــان می‌دهــد‬ ‫اسـت کــه پدیده‌هـا‪ ،‬نهادهـا و انسـان‌ها تحـول‬
‫و مــا را روشــنفکرتر و متســاهل تر می ســازد‪.‬‬ ‫می‌یابنــد‪ ،‬بنابرایــن لحــاظ نمــودن ُبعــد زمانــی‬
‫پدیـده از الزامـات فهـم پدید‌ههـای اجتماعـی و‬
‫انسـانی اسـت‪ .‬پژوه ‌شگـر وقتـی ُبعـد زمـان را‬
‫در مطالعـه خـود مدنظـر قـرار می‌دهـد می‌توانـد‬
‫ابعـاد جدیـد را از پدیـده موردنظـر خـود آشـکار‬

‫‪128‬‬

‫| شـماره ‪ | 22‬تابستان ‪| 1403‬‬