Page 38 - Sepehr- 24-25 2pages
P. 38
اتاق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کشاورزی کرمان
در ارتبـاط بـا سـؤال قبلـی از چـه مفاهیمـی بپردازیــم بــه جزییــات نتایــج .کــدام ایـن مطالعـه دربـاره نقـش ایـران درتجزیـه
در ایـن بـاره اسـتفاده م یشـود .بـه عبارتـی بخ شهـای اقتصـادی اصلـی درایـران بیشـترین ارز شافــزوده صــادرات ناخالــص و زنجیر‌ههــای
مفـــــاهیــــــــم " Upstreamness"OUو
" Downstreamness" IDچـه هسـتند و چـرا ســهم را درصــادرات ناخالــص دارنــد؟ ارزش جهانــی چــه م یگویــد؟
درزمینـه زنجیر‌ههـای ارزش جهانی اهمیـت دارند؟ ایــن مطالعــه نشــان م یدهــد کــه صــادرات مطالعــه نشــان م یدهــد کــه ایــران نقــش
• :Upstreamness OUنشـا ندهنده فاصلـه ناخالـص ایـران عمدتـ ًا تحـت تأثیـر بخ شهایـی نســبت ًا محــدود و شــکنند‌های در زنجیر‌ههــای
یـک فعالیـت تولیـدی از مصـرف نهایـی اسـت. ماننــد اســتخراج نفــت خــام و گاز طبیعــی، ارزش جهانـی دارد .بخـش عمـد‌های از صـادرات
فعالی تهایـی کـه محصـولات بیشـتری بـه سـایر فعالی تهــای معدنــی ،تولیــد محصــولات ناخالـص ایـران از ارز شافـزوده داخلـی تشـکیل
کسـ بوکارها (کالاهـای واسـط های) م یفروشـند، شــیمیایی ،پالایــش نفــت و حم لونقــل و شـده و سـهم کمی از ارز شافزوده سـایر کشـورها
ارتباطــات اســت .ایــن مطالعــه ایــن نتایــج را در آن دیـده م یشـود .ایـن موضـوع نشـا ندهنده
در زنجیـره بالاتـر ( )upstreamقـرار دارنـد. بـا بررسـی 42فعالیـت بـرای ایـران اخـذ کـرده آن اسـت کـه صـادرات ایـران عمدتـ ًا شـامل مـواد
• :Downstreamness IDنشــا ندهنده فاصلــه کـه همـه نتایـج کمـی در کتـاب موجـود اسـت خــام یــا محصولاتــی بــا ارز شافــزوده محــدود
یــک فعالیــت از عوامــل اولیــه تولیــد (ماننــد و محققــان و سیاســ تگذاران م یتواننــد از آن اســت کــه از شــبک ههای تولیــد جهانــی بهــره
نیـروی کار و منابـع اولیـه) اسـت .فعالی تهایـی
کــه ب هشــدت بــه نهاد‌ههــای واســط های متکــی بهــره ببرنــد. نمی‌برنــد.
هســتند ،در زنجیــره پایی نتــر ()downstream
دربحـث زنجیـره ارزش جهانـی ،مفهـوم «تکـه «ارزش افـزوده داخلـی» (« ،)DVAارزش
قـرار دارنـد. تکـه شـدن» تولیـد چگونـه دیـدگاه مـا نسـبت به افـزوده خارجـی» ( )FVAو «حسـاب مضاعف» در
ایـن مفاهیـم بـرای درک موقعیـت و تخصـص
یـک کشـور در زنجیر‌ههـای ارزش جهانـی ضروری تجـارت را تغییـرم یدهـد؟ زمینـه صـادرات بـه چـه معنا هسـتند؟
هسـتند .آ نهـا نشـان م یدهنـد که آیا یک کشـور «تکــه تکــه شــدن» تولیــد بــه تقســیم فرآینــد • ارز شافــزوده داخلــی ( :)DVAنشــا ندهنده
عمدتـ ًا در اسـتخراج مـواد اولیـه ،تولیـد قطعات یا تولیــد بــه مراحــل مختلــف اشــاره دارد کــه ارزش ایجادشــده در داخــل کشــور صادرکننــده
م یتواننـد در کشـورهای گوناگـون انجـام شـوند. (مبـدأ) از طریـق نیـروی کار ،سـرمایه و فنـاوری
ارائـه محصـولات نهایـی فعالیـت م یکند. ایــن مفهــوم تجــارت را بازتعریــف م یکنــد،
زیــرا اکنــون شــاهد تبــادل قاب لتوجــه کالاهــای اســت.
کــدام فعالی تهــای اقتصــادی در ایــران واسـط های یـا وظایـف خـاص ب هجـای محصـولات • ارز شافــزوده خارجــی ( :)FVAنشــا ندهنده
بالاتریــن و پایی نتریــن OUو IDرا دارنــد؟ نهایـی هسـتیم .ایـن مفهـوم بـه کشـورها اجـازه ارزشــی اســت کــه از طریــق واردات واســط های
• OUبــالا :اســتخراج نفــت و گاز طبیعــی، م یدهــد میــزان ارز شافــزوده خــود را در طــول از کشــورهای دیگــر ایجــاد شــده و در کالاهــا و
محصــولات کاغــذی ،شــیمیایی ،فلــزات پایــه و زنجیــره بررســی کــرده و سیاســ تهایی بــرای خدمـات صادراتـی کشـور میزبـان گنجانـده شـده
مشــارکت بیشــتر در ایــن زنجیرههــا تدویــن
خدمــات مالــی. اســت.
• OUپاییــن :کشــاورزی ،ماهیگیــری ،تولیــد کننــد. • حسـاب مضاعـف داخلـی و خارجـی زمانـی رخ
وسـایل نقلیـه موتـوری ،ساخ توسـاز و خدمـات. م یدهــد کــه ارزش کالاهــای واســط های چندیــن
• IDبــالا :محصــولات پلاســتیکی و لاســتیکی، «تکــه تکــه شــدن» تولیــد بــه تقســیم فرآینــد
تجهیــزات الکتریکــی و تولیــد وســایل نقلیــه تولیــد بــه مراحــل مختلــف اشــاره دارد کــه بـار در طـول تولیـد محاسـبه شـود.
موتــوری (وابســته بــه نهاد‌ههــای واســط های). م یتواننــد در کشــورهای گونا گــون انجــام
• IDپاییـن :معـدن ،خدمـات و امـاک (وابسـته شــوند .ایــن مفهــوم تجــارت را بازتعریــف ایــن مطالعــه چگونــه مســئله «حســاب
می‌کنـد ،زیـرا ا کنـون شـاهد تبـادل قاب لتوجـه مضاعــف» در تحلیــل ارز شافــزوده صــادرات
بـه نهاد‌ههـای اولیـه). کالاهــای واســطه‌ای یــا وظایــف خــاص
ایـن تفاو تهـا نشـا ندهنده ماهیـت فعالی تهای ب هجــای محصــولات نهایــی هســتیم .ایــن ایــران را حــل م یکنــد؟
اقتصـاد ایـران در زنجیر‌ههـای ارزش جهانـی مفهــوم بــه کشــورها اجــازه م یدهــد میــزان مطالعــه از رویکردهــای تصحی حشــده بوریــن
هسـتند ،جایـی کـه برخـی بخ شهـا بیشـتر بـه ارز شافــزوده خــود را در طــول زنجیــره بررســی ومانچینـی ( )2023بـا رویکـرد دو جانبـه و منبـع
منابـع اولیـه متک یانـد و برخی دیگر بـه نهاد‌ههای کــرده و سیاســت‌هایی بــرای مشــارکت محــور بهــره م یبــرد کــه ایــن رو شهــا حســاب
بیشــتر در ایــن زنجیرههــا تدویــن کننــد. مضاعــف را بــا اســتفاده از جبــر ماتری سهــا و
واسـطه‌ای. محاســبات ریاضــی پیشــرفته در مقــام نظــری
در ســطوح داخلــی و خارجــی را شناســایی و
رابطــه OUو IDچیســت و موقعیــت ایــران جــدا م یکننــد کــه امــکان ب هکارگیــری ایــن
چگونـه ازرونـد جهانـی متفـاوت اسـت؟ نتایـج در عمـل هـم بـا اسـتفاده از نر مافزارهـای
کامپیوتــری فراهــم م یشــود.
36
| شـماره ۲۴و | ۲۵زمستان ۱۴۰۳و بهار | ۱۴۰۴
