Page 164 - Sepehr23- 2 low
P. 164
اتاق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کشاورزی کرمان
پاپـن در قـرن هفدهم ،انقلاب صنعتی شـکل گرفت اسـاس امپراتور یهای باسـتانی و دولت کشـورهای
و تلاشـی کـه از قـرن پانزدهـم میلادی آغـاز شـده مـدرن اتـکا بـه نیـروی انسـانی ،نیـروی نظامـی و
بـود بـه بـار نشسـت .برنـارد لوئیـس شر قشـناس تولیـدات اقتصـادی بـود .جـان فـوران در «کتـاب
و نظری هپـرداز انگلیسـی معتقـد اسـت سـه عامـل مقاومـت شـکننده» م یگویـد امپراتـوری صفویـه
عل یرغم شکسـت غـرب ازجهان اسالم درجن گهای کـه نخسـتین دولـت فراگیـر ایرانـی پس از اسلام
صلیبـی باعـث مهتـری غـرب بـرجهان اسالم شـد. بـود ،قـدرت اقتصـادی ه متراز فرانسـه داشـت .این
انقالب صنعتی ،اختراع دسـتگاه چـاپ و آمدن زنان دولـت کـه در سـال 1501میلادی شـکل گرفت بیش
از 2.5سـده حکمرانـی کـرد و مناسـبات اقتصـادی
بـه حـوزه عمومی. ایـران را سـامان داد و تولیـدات تمدنـی فراوانـی از
انقلاب صنعتـی ،اقتصـاد معیشـتی را تبدیـل بـه سـاخت شـهرهای جدید ،قلاع نظامی ،کاروا نسـراها
اقتصـاد بـازاری و کالایـی کرد .دسـتگاه چـاپ باعث و رونـق تجـارت و امنیـت اقتصادی را باعث شـد .به
توسـعه سـواد عمومـی شـد و آمـدن زنـان بـه حوزه گفتـه راجر سـیوری در کتـاب «ایـران عصرصفوی»،
عمومـی باعـث افزایـش تـوان 100درصـدی جامعـه شـا‌هعباس کبیـر بیـش از 1000نفـر از چین یهـا را به
غرب نسـبت به جوامع مسـلمان شـد که زنان اجازه اصفهـان آورد تـا ظـروف چینـی تولیـد کننـد ،ارامنـه
را از جلفـا بـه اصفهـان کوچانـد تـا از صناعـت آ نهـا
فعالیـت اقتصادی نداشـتند. در تولیـدات صنعتـی بهـره گیـرد .ایشـان را در کنـار
جمعیـت و جوانـی آن از مؤلف ههـای مهـم قـدرت در زاینـد‌هرود جـای داد و محـل آ نهـا را جلفـای جدید
مناسـبات جهانـی اسـت .کشـورهای کوچـک دارای نامیـد کـه امـروزه از نظر سـاخت و معماری با سـایر
جمعیـت کمـی هسـتند در حالـی کـه کشـورهای بـا مناطـق اصفهـان متفـاوت اسـت .شـا‌هعباس موفق
تـوان بازیگـری منطقـ های و جهانـی ،دارای جمعیت شـد در طول 40سـال اصفهان را به شـهری جهانی و
قابـل توجهـی هسـتند .مونتسـکیو معتقـد اسـت پایتختـی قابـل احترام تبدیل کنـد .از ظرافت رعایت
نظا مهـای جمهـوری ،مختـص کشـورهای کوچک با اصـول معمـاری در سـاخت میـدان نق شجهـان و
جمعیـت کـم اسـت و کشـورهای بزرگ بـا جمعیت القـای ابهـت این میـدان به تـازه میهمانـان خارجی
فراوان را باید با رو شهای غیر جمهوری اداره کرد .او وارد شـده بـه دربار شـاه تـا اعجاب مهندسـی ایرانی
وجود اسـتبداد در کشـورهای شرقی در دوران گذشته در سـاخت مسجد شـیخ لط فالله پدر همسرش ،در
را ناشـی از کثـرت جمعیت و بزرگـی جغرافیایی این طـول 15سـال و مسـجد شـاه در طـول 18سـال و
کشـورها م یدانـد .جمعیـت یکـی از مؤلف ههای مهم خیابا نهـا و چهـار با غهـای اطراف میدان ،گسـترش
امنیـت ملـی هم به شـمار مـ یرود .فقـدان جمعیت بـازار قیصریـه و سـاخت طبقـه دوم بنـای عال یقاپو
کافـی در مناطـق جغرافیایـی باعـث نفوذپذیـری و از اقدامـات او در اصفهـان بـود .ب یشـک وجـود
ضعـف حاکمیـت ملـی م یشـود .تخلیه سـرزمینی جمعیـت فـراوان و متخصـص یکـی از مؤلف ههـای
و مهاجـرت ب یرویـه از مناطـق خـاص جغرافیایی به مهـم مدنظـر شـا‌هعباس بـرای اعتلای امپراتـوری
دلایـل اقتصادی ،سیاسـی ،طبیعی و غیـره منجر به بـود کـه از جدش شـاه اسـماعیل بـه ارث بـرده بود.
بحرا نهـای امنیتی برای کشـورها م یشـود و فقدان شکست شاه اسـماعیل صفوی در جنگ چالدران در
امنیـت ب هعنـوان پی شنیـاز توسـعه ،عق بماندگـی مقابـل عثمان یهـا ،شـا‌هعباس را بـه وحـدت تمامی
اقتصـادی ،فرهنگـی و سیاسـی و اجتماعـی را بـه اقـوام ،ملی تهـا و ادیان درون امپراتـوری صفوی فرا
خوانـد .قلـت نیروی 45هزار نفری شـاه اسـماعیل
همـراه خواهد داشـت. در مقابـل لشـکر 250هزار نفری عثمان یهـا ،توانایی
جمعیـت شمشـیر دو لبـه اسـت .علاوه بـر وجـود سـاماندهی و اقتصـاد ایـن امپراتـوری را بـه رخ
منافـع اقتصـادی ،سیاسـی و وجاهـت بی نالمللـی، م یکشـید .تلاش شـا‌هعباس سـتودنی اسـت ،امـا
م یتوانـد بحرا نآفرین باشـد .زاد و ولد فـراوان ،عدم تمـدن کشـاورزی غـرب وارد تمدن صنعتی م یشـد
افزایـش اشـتغال و تولیـد ناخالـص داخلـی ،رشـد و ایرانیـان از تمـدن کشـاورزی بـه تمـدن صنعتـی
بیـکاری ،رشـد منفـی اقتصـاد و وجـود بحرا نهـای گـذار نکردنـد .بـا اختـراع ماشـین بخار توسـط دنی
سیاسـی ،مشـروعیت و ناکارآمـدی نظـام سیاسـی
م یتوانـد جمعیـت را بـه تهدیـد تبدیـل نمایـد و
چال شهـای مهمـی را دامـن بزنـد.
162
| شـماره | 23پاییز | 1403
