Page 61 - Sepehr- 24-25 2pages
P. 61
مقاله سیاس تگذاری
سهم ارز شافزوده نف تزدایی شده بخش صنعت (شامل ساختمان) از GDP؛ هما نگونه که شکل شماره ()1 از منابـع طبیعـی جـای داد‌هانـد (بـدون افزایـش
ارز شافــزوده و ه مزمــان بــا کاهــش اشــتغال
مشاهده م یشود ایران و عربستان سعودی به دلیل بهر‌همندی بیشتر از منابع و وابستگی به ارز کــه بعدهــا بــه بیمــاری هلنــدی (Dutch
روندهای فرازو نشیبی بیشتری نسبت به (مثل ًا) ترکیه داشت هاند. )Diseaseمشــهور شــد) .بیمــاری هلنــدی بــه
شــرایطی اطــاق م یشــود کــه ماهیــ ِت موقتــ ِی
رشد سرانه سالیانه درآمد ناخالص ملی ایران و امارات متحده عربی؛ هرچند رشد 9درصد در سال شکل شماره ()2 درآمدهــای صادراتــی ناشــی از فــروش منابــع
2021عملکرد بسیار خوبی محسوب م یشود ،اما پس از رکودی که تقریب ًا به همان میزان رخ داده طبیعـی (در مقابـل فـروش محصـولات صنعتـی)
و افزایـش پایـه پولـی (ه مزمـان بـا ثبـات نـرخ
است که البته به معنای توانایی بالای سیستم اقتصادی-اجتماعی دربازیابی انسجام خود است. ارز) ،منجــر بــه افزایــش قیمــت در دارای یهــای
غیرقابــل تجــارت ( )Non-Tradablesنســبت
کــرده اســت ،امــا نیم‌نگاهــی بــه کشــورهای ( )Comparative Advantageب همرورزمــان بــه دارای یهــای قابــل تجــارت ()Tradables
دیگــر منطقــه می‌توانــد مــا را بیشــتر متوجــه سیسـتم اقتصـاد را بـه درآمدهـای ارزی وابسـته شــده و عــاوه بــر ســودآورتر شــدن بخ شهــای
حلقــه مفقــوده کلیــدی (تصمی مســازی و کــرد ،امــا بایــد بدانیــم همان‌گونــه کــه کاهــش اقتصــادی مرتبــط بــا دارای یهــای غیرقابــل
تصمی مگیــری توســع های) در مقابــل نــگا ِه جریـان درآمدهـای نفتـی و تحری مهـا ،سیسـتم تجــارت (مثــاً زیربخــش ســاختمان در بخــش
رادیــکا ِل بحرانــی نمایــد؛ سیســتم اقتصــادی- اقتصادی-اجتماعــی ایــران را بــا مســائلی از صنعــت و زیربخــش خدمــات دلالــی در بخــش
اجتماعـی ایـران خصوصـ ًا پـس از تجربـه بازیابی جملــه تبدیــل ارز به‌نوعــی شــبه‌پول و عمــاً خدمــات) باعــث کانالیــزه شــدن ســرمای هگذاری
بعــد از کرونــا نشــان داده اســت کــه علی‌رغــم تبدیــل آن به‌نوعــی «کالای» غیرقاب لمبادلــه از ســمت تولیــد بــه منابــع طبیعــی ،ســاختمان
محدودیـت ،توانایـی بازیابـی انسـجام عملکـردی روبـه رو کـرد ،امـا در بره ههایـی همیـن سیسـتم و خدمــا ِت غیردان شبنیــان شــده و ب همــرور
بالایــی حتــی نســبت بــه کشــورهای بهره‌مندتــر اقتصــادی توانســته اســت حتــی نســبت بــه سیســتم اقتصادی-اجتماعــی را از توانایــ ِی
همســایگا ِن بــه ظاهــر موفــق خــود بــه رشــد تولیــ ِد محصــولات دان شبنیــان (اصطلاحــ ًا
منطقــه دارد. یادگیـری ناشـی از کار یـا )LBDخالـی م یکنـد؛
بــرای مثــال مشــاهده می‌شــود کــه هرچنــد قابل‌توجهــی دســت یابــد. ایــن کارکــرد تنهــا زمانــی بــه بحــران (اختــال
درآمــد ســرانه بــر مبنــای دلار برابــری قــدرت اقتصــاد بــزرگ و جمعیــت نســبت ًا بــالای ایــران فراگیـر) تبدیـل خواهـد شـد کـه جریـا ِن منظـ ِم
خریــد در ایــران در حــدود ســه دهــه اخیــر در بیـن کشـورهای منطقـه ،هرچنـد کارکردهـای درآمدهــای ارزی ناشــی از صــادرات منابــع
بــا نــرخ ملایمــی رشــد کــرده اســت ،امــا ایــن زیان‌بــار سیســتم اقتصادی-اجتماعــی (تــورم،
سـطح بـرای امـارات متحـده عربـی و عربسـتان بیــکاری و رشــد انــدک) را محســو ستر طبیعــی قطــع شــود.
ب هعنوان جم عبندی قسمت اول:
)1سیسـتم اقتصادی -اجتماعـی ایران تولیدکننده
خروج یهایـی اسـت کـه ممکـن اسـت نامطلـوب
باشـند ،امـا وضعیت بحـران را نم یسـازند،
)2همسـان یهای کلیـدی بـا کشـورهای بهر‌همند از
منابع طبیعـی دارند.
آناتومی درجازدگی
آ نگونــه کــه هیرشــمن در کتــاب اســتراتژی
توســعه اقتصــادی م یگویــد ،کشــورهای
درحا لتوســعه بــا دورهــای باطــل در هــم
قفل‌شــد‌های روبــه رو هســتند (Interlocked
)Vicious Circlesکــه راه خــروج از آن‌هــا،
در نهایــت بــه اعتقــاد بــه تصمی مگیری‌هــای
ســخت منجــر م یشــود؛ در ایــران ،عــدم
عمــق کافــی تولیــد داخــل (بخشــی بــه دلیــل
یارانــه واردات) در زمین ههــای مزیــت نســبی
59
| شـماره ۲۴و | ۲۵زمستان ۱۴۰۳و بهار | ۱۴۰۴
