Page 60 - Sepehr- 24-25 2pages
P. 60
اتاق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کشاورزی کرمان
بحران یا تلقین بحران ساختاری در اقتصاد؟
تفکر سیستمی چه درس‌هایی برای ما دارد؟
اسـت و بنابرایـن یـک محصـول اسـت و نـه یـک فروپاشــی شــود .در ادبیــات تفکــر سیســتمی حسین حیدری رمی
وضعیــت؛ ایــن امــر از ده ههــای میانــی قــرن
بیسـتم در بیـن اندیشـمندان توسـعه اقتصـادی هرچنــد بحــران و فروپاشــی سیســت مهای پژوهشگر سیست مهای اقتصادی-اجتماعی
شــناخته شــده بــوده اســت کــه سیســتم
اقتصــادی کشــورهای کمتــر توســع هیافته اقتصـادی (ماننـد بحـران سـال 2008و فروپاشـی مقدمه :آیا بحران ساختاری داریم؟
( )Underdevelopedتولیدکننــده کارکردهایــی بــرای شــروع ،از آنجای یکــه عنــوان موضــوع
اسـت کـه بعضـ ًا ب هصـورت هنجـاری بـد هسـتند بــازار اوراق رهنــی) قابلیــت تحلیــل و ژر فکاوی دارای بــا ِر اثباتــی اســت (امکا نپذیــری بحــران
(ماننــد نابرابر یهــا) و بعضــ ًا ب هصــورت اثباتــی ســاختاری) ،شــاید ارائــه تعریفــی از بحــران
(نوعــی اختــال محســوب م یشــوند)؛ مثــاً دارنــد بحرا نهــا زما نمنــد هســتند؛ یعنــی در ســاختاری ب هعنــوان یــک وضعیــت بــرای
تحلیـل تلـه فقـر ،تحلیـل نفریـن منابـع و تحلیل آگاهــی از نســبت اقتصــاد ایــران بــا وضعیــت
رشــ ِد ب یکیفیــت اساســ ًا مبتنــی بــر ترســیم یــک دنبالــه حلقــ های (دور) پــس از بحــران و مذکــور ضــروری باشــد؛ اگــر بحــران ()Crisis
وجــوه سیســت مهایی اســت کــه تولیدکننــده فروپاشــی و هر جومــرج ،مجــدد ًا نظــم جدیــدی را وضعیتــی در یــک دنبالــه حلقــ های (پــس
کارکردهـای نـاکارآ از نظـر اقتصـادی یـا اجتماعی از) اختــال ( )Disorderو پیــش از فروپاشــی
هســتند .سیســتم اقتصادی-اجتماعــی ایــران شـکل گرفتـه و چرخـه تکـرار خواهـد شـد (شـبیه ( )Collapseو نهایتــ ًا هر جومــرج ()Anarchy
ب هعنــوان یــک کشــور درحا لتوســعه بهر‌همنــد بــه چرخ ههــای رکــود و رونــق یــا اصطلاحــ ًا
از منابــع طبیعــی ،کارکردهایــی را خلــق م یکنــد بــه شــکل ذیــل تعریــف کنیــم،
کــه از اواخــر دهــه 1960میــادی اندیشــمندان .)Business Cyclesطبــق تفکــر سیســتمی،
توســعه اقتصــادی آن را بازشناســی کــرده و در اساسـ ًا بحرا نهـا امـکا ِن دائمـی بودن (سـاختاری ایــن وضعیــت منــوط بــه وجــو ِد یــک مجموعــه
گــروه مشــکلات اقتصــادی کشــورهای بهر‌همنــد بـودن) ندارنـد ،بلکـه این احسـاس ناظران اسـت بـا کارکـرد مشـخص در بـادی امـر اسـت (یـک
مجموعـه منسـجم ،اول بایـد موجـود باشـد کـه
کــه وجــو ِد نــوع یــا انواعــی از بحــران (شــرایط دچــار یــک اثــر وضعــی ماننــد بحــران شــود).
پیــش از فروپاشــی) را صرفــ ًا القــاء م یکنــد؛ بــه ایــن مجموعــه در ادبیــات تفکــر سیســتمی
اگـر نوعـی کارکـرد مثـاً عـدم تخصیـص صحیـح ( ،)Systems Thinkingسـیســـتم گفتـــه
م یشــود کــه هما نگونــه کــه ذکــر شــد ممکــن
منابـع در اقتصـاد ،تـورم و رکـود در یـک سیسـتم اســت پــس از بــه وجــود آمــدن اختــال دچــار
بحــران یعنــی شــرایط آســتان های پیــش از
در دور‌های طولانــی وجــود داشــته باشــد ،آن
کارکـرد «تولیـد شـده» توسـط سیسـتم مذکـور
در ایــران ،عــدم عمــق کافــی تولیــد داخــل
(بخشــی بــه دلیــل یارانــه واردات) در
زمین ههــای مزیــت نســبی (Comparative
)Advantageب همرورزمـان سیسـتم اقتصـاد را
بـه درآمدهـای ارزی وابسـته کـرد ،امـا باید بدانیم
هما نگونـه کـه کاهـش جریـان درآمدهـای نفتـی
و تحری مهــا ،سیســتم اقتصادی-اجتماعــی
ایــران را بــا مســائلی از جملــه تبدیــل ارز
ب هنوعـی شـب هپول و عمـًا تبدیـل آن ب هنوعـی
«کالای» غیرقاب لمبادلــه روبــه رو کــرد ،امــا در
بره ههایـی همیـن سیسـتم اقتصـادی توانسـته
اســت حتــی نســبت بــه همســایگا ِن بــه ظاهــر
موفـق خـود بـه رشـد قاب لتوجهـی دسـت یابـد.
58
| شـماره ۲۴و | ۲۵زمستان ۱۴۰۳و بهار | ۱۴۰۴
