Page 19 - Sepehr- 24-25 2pages
P. 19

‫مقاله سیاس ‌تگذاری‬

‫بــه اصــاح واقعــی نینجامــد؛ چــرا کــه تعــادل‬    ‫نکتــه قابل‌توجــه در ایــن فرازوفرودهــای‬              ‫اقتصـادی و سیاسـی رسـمی کشـورهای موفـق‬
‫اقتصــادی ممکــن اســت وابســته بــه مســیر‬          ‫تاریخـی تفکـر توسـعه‪ ،‬گـذار از تجویـزات متقـن‬           ‫غربـی بـه کشـورهای جهـان سـوم بـه کشـورهای‬
‫باشــد‪ .‬ایــن دام یــادآور ایــده ای کلاســیک در‬     ‫و جهان شـمول بـه نسـخه های بومـی اسـت‪ .‬در‬               ‫جهــان ســوم و اروپــای شــرقی‪ ،‬شــرط کافــی‬
‫جامعـه‪ ،‬یعنـی قانـون آهنیـن الیگارشـی (‪Iron‬‬          ‫ایــن چارچــوب هیــچ راه و روش جهان شــمولی‬             ‫بــرای عملکــرد خــوب اقتصــادی نیســت‪ .‬از‬
‫‪ )law of oligarchy‬اســت‪ .‬ایــن فرضیــه‬               ‫بـرای انجـام اصلاحـات اقتصـادی بـا هـدف نیـل‬            ‫ایـن گذشـته‪ ،‬بررسـی ها نشـان داده اسـت کـه‬
‫بیــان می کنــد کــه داشــتن تغییــر واقعــی در‬      ‫بـه توسـعه وجـود نـدارد‪ .‬ایـن مفهـوم ب ‌هخوبـی‬          ‫بخــش قاب ‌لتوجهــی از سیاســت های اتخــاذ‬
‫جامعـه هرگـز ممکـن نیسـت‪ ،‬زیـرا زمانـی کـه‬           ‫توســط دارون عجم اوغلــو و رابینســون برنــدگان‬         ‫شــده توســط کشــورهای توســع ‌هیافته امــروزی‬
‫گروه هـای جدیـد در فراینـد تغییـر اجتماعـی و‬         ‫نوبــل ‪ 2024‬شــرح داده شــده اســت‪ :‬آ ‌نهــا‬            ‫شـرق آسـیا از اصـول حکمرانـی خـوب پیـروی‬
‫اقتصـادی بسـیج و یـا ایجـاد می شـوند‪ ،‬آن‌هـا‬         ‫بــا بررســی مســیرهای منتهــی بــه شکســت در‬           ‫نمی کنـد‪ .‬تجربـه چیـن و سـایر کشـورهای ایـن‬
‫به‌ســادگی جایگزیــن نخبــگان و گروه هــای‬           ‫انجــام اصلاحــات از منظــر اقتصــاد سیاســی‬            ‫منطقـه نشـان می دهـد کـه اصـول مرتبـه بالاتـر‬
‫موجـود شـده و یـا بـا روش هـای کیفـی مشـابه‬          ‫نشــان داده انــد کــه چگونــه تغییــر در هــر‬          ‫بــرای مدیریــت صحیــح اقتصــادی‪ ،‬نمی توانــد‬
‫رفتــار می کننــد‪ .‬بنابرایــن وابســتگی بــه مســیر‬  ‫یــک از اجــزاء سیســتم اقتصادی‪-‬سیاســی در‬              ‫متناظــر بــا ترتیبــات نهــادی منحصربه‌فــرد‬
‫بســیار زیــادی می‌توانــد در تعــادل سیاســی‬        ‫راســتای اصلاحــات اقتصــادی می توانــد نهایتــ ًا‬      ‫باشـد و ممکـن اسـت چندیـن راه بـرای تعییـن‬
‫وجــود داشــته باشــد‪ ،‬حتــی زمانــی کــه قــدرت‬     ‫بــه شکســت منجــر شــود؛ آن‌هــا در بررســی‬            ‫قالــب ایــن اصــول و جــای دادن آ ‌نهــا در‬
‫رســمی و غیررســمی از یــک گــروه بــه گــروه‬        ‫دام هـای اصلاحـات اقتصـادی‪ ،‬بیـان داشـته اند‬            ‫ترتیبـات نهـادی وجـود داشـته باشـد‪ .‬لـذا هنـر‬
‫دیگــر دس ‌تب ‌هدســت می شــود‪ .‬ایــن بــه‬           ‫کــه تغییــر مســتقیم نهادهــای اقتصــادی‬               ‫اصلاحــات‪ ،‬عبــارت اســت از انتخــاب مناســب‬
‫معنــی ایــن اســت کــه بــرای اصلاح طلبــان‪،‬‬        ‫مشـخص ممکـن اسـت ناکافـی باشـد و باعـث‬                  ‫از میــان فهرســت بالقــوه بســیار مفصلــی از‬
‫سیاســت تغییــر نهادهــای سیاســی و تــاش‬            ‫بـروز اثـرات معکـوس نیـز بشـود‪ ،‬بـه ایـن دلیـل‬
‫ب ‌هطــور همزمــان بــرای تضعیــف قــدرت رســمی‬      ‫کـه از سـر راه برداشـتن یـک ابـزار بـدون تغییـر‬                             ‫طراحی هــای نهــادی اســت‪.‬‬
‫حـزب حاکـم ممکـن اسـت ثمربخـش نباشـد‪.‬‬                ‫تــوازن قــدرت در جامعــه یــا تعــادل سیاســی‬          ‫رشـد پایـدار بـا برپایـی نهادهـای اقتصـاد بـازار‬
‫در عــوض اصلاح طلبــان بایــد انگیــزه نخبــگان‬      ‫بنیادیــن ممکــن اســت منجــر بــ ‌ه جایگزینــی‬         ‫و رفــع شكســت های بــازار به وجــود می آیــد و‬
‫جدیـد را تغییـر دهنـد و انتخاب هـای آ ‌نهـا را از‬    ‫یـک ابـزار بـا ابـزاری دیگـر شـود‪ .‬ممکـن اسـت‬           ‫بازارهـا نیازمنـد قواعـد و مقـررات وسـیع بـرای‬
                                                     ‫تصــور شــود کــه موانــع اصلاحــات بــا اصــاح‬         ‫حداقــل ســاختن سوءاســتفاده از قــدرت بــازار‪،‬‬
  ‫انتخاب هــای نخبــگان قبلــی جــدا نماینــد‪.‬‬       ‫نهادهـای سیاسـی قابـل حـل هسـتند‪ ،‬امـا ایـن‬             ‫داخلــی كــردن صرفه هــای بیرونــی‪ ،‬مقابلــه بــا‬
‫عجم اوغلــو و رابینســون بــرای ایــن پرســش‬         ‫راهــکار الزامــ ًا انجام پذیــر نیســت‪ ،‬زیــرا قــدرت‬  ‫عــدم تقــارن اطلاعــات‪ ،‬ایجــاد اســتانداردهای‬
‫کــه پــس «اصلاحــات اقتصــادی در مســیر‬             ‫سیاسـی غیررسـمی ممکـن اسـت باقـی بمانـد و‬               ‫محصــول و ایمنــی و غیــره می باشــند‪.‬‬
‫توسـعه چگونـه بـه موفقیـت می‌انجامـد؟»‪ ،‬جـز‬          ‫اثـرات اصلاحـات در نهادهـای سیاسـی را خنثـی‬             ‫همچنیــن بازارهــا نیازمنــد سیاســت های پولــی‬
‫«نمی دانیـم» پاسـخی نمی یابنـد‪ .‬واقعیـت ایـن‬         ‫نمایــد‪ .‬نظــام سیاســی و اقتصــادی به واســطه‬          ‫و مالـی و ترتیبـات دیگـر بـرای مقابلـه بـا ادوار‬
‫اسـت کـه تجربـه توسـعه در سـده اخیـر نشـان‬           ‫ترکیبــی از قدرت هــای رســمی و غیررســمی در‬            ‫تجــاری و مســائل بیكاری‪-‬تــورم كــه مركــز‬
‫داده اســت راه حل هــا‪ ،‬جها ‌نشــمول و قابــل‬        ‫جــای خــود قــرار گرفتــه اســت‪ .‬یــک انگیــزه‬         ‫ثقــل تحلیل هــای اقتصــادی از زمــان كینــز بــه‬
‫«کپــی کــردن» نیســتند‪ .‬شــیوه های موفقیــت‬         ‫درونـی و بیرونـی بـرای تغییـر نهادهـای رسـمی‬            ‫بعــد بــوده‪ ،‬می باشــند‪ .‬ســرانجام نتایــج بــه‬
‫در انجـام اصلاحـات اقتصـادی بنـا بـه اقتضائـات‬       ‫ممکــن اســت هنــوز منبــع قــدرت غیررســمی‬             ‫دســت آمــده از بازارهــا بایــد از طریــق حمایــت‬
‫سـاختار نهـادی حاکـم بـر هـر جامعـه‪ ،‬یگانه انـد‪.‬‬     ‫را دســت‌نخورده نــگاه دارد و گروه هایــی کــه‬          ‫اجتماعــی‪ ،‬بیمــه اجتماعــی و حكمرانــی‬
‫ایــن شــیوه ها‪ ،‬در فرآینــد آزمو ‌نوخطــا کشــف‬     ‫قـدرت رسـمی خـود را از دسـت داده انـد از قدرت‬           ‫دموكراتیــك در میــان مــردم مشــروعیت پیــدا‬
‫شــده‪ ،‬تقویــت می‌شــوند و درنهایــت مــا را بــه‬    ‫غیررســمی خــود بــرای ایجــاد دوبــاره نظامــی‬         ‫كنـد‪ .‬نكتـه در اینجـا اسـت كـه مقـررات مناسـب‬
‫مقصــود رهنمــون می گردنــد‪ .‬ایــن همــان‬            ‫مشـابه آنچـه از بیـن رفتـه اسـت‪ ،‬تـاش کننـد‪.‬‬            ‫تأمیــن اجتماعــی‪ ،‬ثبــات اقتصــاد كلان و ســایر‬
‫تعبیـری اسـت کـه مـت آنـدروز‪ ،‬لنـت پریچـت‬            ‫ایــن نظــام جدیــد ممکــن اســت ماننــد نظــام‬         ‫پدیده هـای مشـابه را می تـوان از طریـق ترتیبات‬
‫و مایــکل وولــکاک در کتــاب «توانمندســازی‬                                                                  ‫نهـادی متفـاوت ایجـاد كـرد؛ در واقـع ترتیبـات‬
‫حکومـت» بـه زبانـی دیگـر بیـان می دارنـد‪ .‬در‬                                     ‫پیشــین نــاکارا باشــد‪.‬‬    ‫نهــادی كــه بــرای افزایــش توســعه اقتصــادی‬
‫ایـن چارچـوب‪ ،‬مسـئله مهـم‪ ،‬تعمـق در تجـارب‬           ‫در ایــن بررســی شــاید این گونــه بــه نظــر‬           ‫موردنیــاز اســت‪ ،‬می توانــد در كشــورهای غنــی‬
‫گذشــته‪ ،‬عبرت آمــوزی و طراحــی تاکتیک هــای‬         ‫برســد کــه اصــاح موفــق نیازمنــد تغییــرات در‬        ‫و فقیـر و بیـن كشـورهای فقیـر متفـاوت باشـد‪.‬‬
‫جدیــد بــرای افق گشــایی در مســیر انجــام‬          ‫قــدرت سیاســی رســمی و غیررســمی اســت‪،‬‬                ‫اصـول علـم اقتصـاد مسـتقیم ًا قابـل ترجمـه بـه‬
                                                     ‫امــا تغییــر هم زمــان هــر دو ممکــن اســت‬
                                 ‫اصلاحــات اســت‪.‬‬                                                                           ‫پیشــنهادهای سیاســتی نیســت‪.‬‬

‫‪17‬‬

     ‫| شـماره ‪ ۲۴‬و ‪ | ۲۵‬زمستان ‪ ۱۴۰۳‬و بهار ‪| ۱۴۰۴‬‬
   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24