Page 14 - Sepehr- 24-25 2pages
P. 14
اتاق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کشاورزی کرمان
شالوده‌های تفکر توسعه:
سیر تحول نظریات توسعه اقتصادی در 7دهه گذشته
نام گـذاری نمـود و بـا تأسـیس آنکتـاد در سـال چارچـوب ایـن مفهـوم بهتریـن حالـت تجـارت دکترعلی جعفری شهرستانی
،1964تســریع صنعتی ســازی از طریــق خلــق بیـن آن کشـورهایی اسـت کـه سـطوح توسـعه
ارز شافــزوده از مــواد اولیــه و تأمیــن مالــی آن دکتری برنام هریزی و توسعه اقتصادی ،مدرس اقتصاد در
در توســعه اقتصــادی محوریــت یافــت و بــه مشــابهی دارنــد، دانشگاه علامه طباطبائی و تحلی لگر اقتصادی
ای نســان دوران تحــول ســاختاری آغــاز شــد و -دوم ،محافظــت و حمایــت از صنایــع نورســته
بـا تغییـر سـاختار صنـدوق ویـژه و ایجـاد برنامـه در برابــر تجــارت و ایجــاد امــکان رشــد و بلــوغ فراگیــری تفکــر توســعه را بایــد معلــول پایــان
توســعه ســازمان ملــل متحــد ( )UNDPبــر جنــگ جهانــی دوم و ایجــاد نظــام دوقطبــی
پایــه نقــش محــوری دولت هــا در ســال 1965 بـرای آن‌هـا، بلـوک شـرق و غـرب در جهـان دانسـت .ویرانـی
و تأســیس ســازمان توســعه صنعتــی ســازمان -سوم ،نقش قابل‌توجه سرمایه در توسعه. اروپـا و بخش هـای دیگـری از جهـان و تقسـیم
ملــل متحــد (یونیــدو) بــا هــدف تســریع در در پایــان دهــه ،۱۹۵۰بازســازی اروپــا تکمیــل حــوزه نفــوذ شــوری و آمریــکا آغازگــر رقابــت
صنعتــی شــدن در ســال 1966منظومــه نهــادی شــد و به‌نظــر موفقی تآمیــز می‌آمــد .ایــن ایدئولوژیـک دو ابرقـدرت جهانـی بـود کـه بـرای
آن در عرصـه بین المللـی تکمیـل شـد .سیاسـت امــر شــاهدی قــوی بــر رویکــرد نئوکلاســیک بیـش از 4دهـه تقریبـ ًا بـر تمـام وقایـع مهـم
صنعتـی در ایـن دوران بـر «جایگزینـی واردات» تلقـی شـد کـه مشـکل اصلـی توسـعه را عمدتـ ًا جهانــی ســایه انداخــت .جذابیــت کمونیســم و
اســتوار بــود ،امــا بــا وجــود همــه تحــولات انباشـت سـرمایه می دانسـت .نظریـات مختلـف رشــد قاب لتوجــه آن در جهــان و شــکل گیری
یــاد شــده ،در پایــان دهــه 1960و بــا گذشــت در ایــن رویکــرد بــر همیــن مبنــا بنــا شــده و انقلا بهــای سیاســی متعاقــب آن ،آمریــکا را
قریــب بــه 2دهــه از سیاســت گذاری توســعه، گســترش یافتنــد ،از جملــه نظریــه روشــتو در ترغیـب بـه حمایـت از بازسـازی و بهبـود اقتصـاد
دســتاوردهای قاب لتوجهــی در بهبــود وضعیــت تبییــن 5مرحلــه رشــد اقتصــادی (جامعــه و معیشـت کشـورهای ویرا نشـده از جنـگ نمـود
معیشــتی جوامــع مشــاهده نمی شــد و ســنتی ،دســتیابی بــه پی ششــرط‌های جهــش، و همیـن امـر منجـر بـه شـکل گیری نخسـتین
نمونه هــای متعــددی از آشــوب های سیاســی، جهـش ،حرکـت به‌سـوی بلـوغ و مصـرف انبـوه) چارچـوب نظـری گسـترده در توسـعه اقتصـادی
و الگـوی رشـد هارود-دومـار کـه هـر دو سـرمایه
را مهم تریــن عامــل و دولــت را پیش برنــده تحــت عنــوان «نظریــه نوســازی» گردیــد.
رشــد می دانســتند .در ایــن چارچــوب ،ســرمایه نخســتین تلاش هــای عملــی بــه ایــن منظــور
موردنیـاز یـا بایـد از طریـق انباشـت مـازاد تجارت پــس از ارائــه دکتریــن ترومــن در ســال 1947
خارجـی تحصیـل شـود و یـا اسـتقراض خارجی. و تمرکــز ایالات‌متحــده بــر بازســازی اروپــای
لـذا بـرای تأمیـن سـرمایه موردنیـاز کم کهـای غربـی بـا هـدف ایجـاد یـک بلـوک ایدئولوژیـک
مالــی و بانک هــای توســعه ای منطقــه ای ظهــور متشــکل در مقابــل شــوری در طــرح مارشــال
یافتنــد :بانــک بین المللــی ترمیــم و توســعه، تجســم یافــت .طــرح مارشــال در ســال 1948
بانــک توســعه آســیا ،بانــک توســعه آفریقــا، ارائــه شــد و در چارچــوب آن ،آمریــکا ارائــه
برنامــه اتحــاد بــرای پیشــرفت در آمریــکای کمک هـای مالـی بـه کشـورهای اروپایـی بـرای
بازســازی ویرانی هــای جنــگ را آغــاز نمــود .در
لاتیــن از ایــن جمله انــد. همیــن چارچــوب نیــز «ســازمان همکاری‌هــای
الگوهــای رشــد اقتصــادی در ایــن چارچــوب، اقتصــادی اروپــا» ( )OEECایجــاد و
پیشــینه تاریخــی کشــورها ،مســائل ایجــاد مکانیــزم تخصیــص منابــع اهدایــی
زیســت‌محیطی ،فقــر و نابرابــری و پیوندهــای ایالات‌متحــده را برعهــده گرفــت .میــراث طــرح
اجتماعــی را نادیــده گرفتــه و تنهــا بــر افزایــش مارشـال و موفقیـت آن بـرای تفکـر توسـعه سـه
تولیــد ناخالــص داخلــی متمرکــز بودنــد. جنبــه داشــت:
ســازمان ملــل دهــه 1960را دهــه توســعه -نخســت ،ایــده تجــارت متقــارن کــه در
12
| شـماره ۲۴و | ۲۵زمستان ۱۴۰۳و بهار | ۱۴۰۴
