Page 124 - Sepehr23- 2 low
P. 124
اتاق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کشاورزی کرمان
از صنعت به فتوت
(بحثی در مفهوم صنعت با تکیه بر منابع اهل فتوت)
حک مفرمــا بــوده اســت؟ نظـر دربـاره جنب ههـای تمایـز صنای عدسـتی ایـران حسن یزدا نپناه
ایــن ســؤالات ،مجموعــه پرســ شهای ویژ‌هتــری را م یتوانـد در سـه سـاحت فـوق بررسـی شـود؛ بـه
نیــز در پــی دارنــد کــه زاییــده پرســش اصل یانــد. ایـن معنـی کـه هـدف ،شـکل ظاهـری و فنـاوری عضو هیئ تعلمی گروه کتابت و نگارگری و معاون پژوهشی
پاسـخ بـه ایـن سـؤالات ،اعـم از اصلـی یـا ویـژه، ســه رکــن تمایزبخــش در صنای عدســتی ایــران دانشکده صنای عدستی دانشگاه هنر اصفهان
ارتبـاط مشـخصی بـا نحـوه مواجهـه پاسـ خدهنده با هســتند کــه هریــک نیــاز بــه بررســی تفصیلــی و
مفاهیمـی همچـون هنـر اسـامی یـا صنای عدسـتی مقدمه
دارد .ب یشــک نیــاز اســت جملــه اخیــر دقی قتــر هوشــمندانه دارد. هنرهـا در شـک لها و انـواع مختلفـی پدیـد آمد‌هانـد:
تبییـن شـود زیـرا دو عدسـی کامـاً متفـاوت بـرای نگارنــده در ایــن نوشــته ســعی دارد وجــه ممیــزه هنرهـای مرتبـط بـا ادبیـات (نظـم ،نثـر ،داسـتان و
مواجهـه بـا مفاهیـم کلیـدی در حـوزه هنـر ایرانـی صنای عدســتی ایرانــی را از منظــر هــدف بررســی غیـره) ،هنرهـای موسـیقایی (اعـم از سـنتی ،نوگـرا
وجــود دارد کــه برچشــم نهــادن هریــک از ایــن نمایـد .هما نطـور کـه بالاتـر اشـاره شـد ،شـناخت و غیــره) ،هنرهــای نمایشــی (تئاتــر ،ســینما)،
عدسـ یها (بـه تعبیـر امـروزی عینـک) نتیجـ های هــدف در صنای عدســتی نیــز جنب ههــای مختلفــی هنرهــای کاربــردی (معمــاری ،عکاســی ،طراحــی
متفــاوت بــه دســت م یدهــد .بیــان ســاد‌هتر را در برم یگیـرد .آنچـه در ایـن مقالـه منظـور نظـر صنعتــی و غیــره) و هنرهــای تجســمی (نقاشــی،
موضــوع آن اســت کــه بــه هنــر اســامی (و البتــه نویســنده اســت ،بررســی صنای عدســتی از حیــث
شـک لهای مسـتقل یـا زیرمجموع ههـای هـ مارز یـا نر مافزارهــای فکــری اســت کــه در طــول تاریــخ پیکــره ســازی و غیــره).
مرتبــط بــا آن ماننــد صنای عدســتی ،هنــر ســنتی و هنـر ایـران در دوره اسـامی به آن شـکل و تشـخص صنای عدســتی ازجملــه آثــار هنــری اســت کــه هــر
غیـره) م یتـوان از منظـر سـوبژکتیو (عین یگرایـی) داده اسـت .ب هعبار تدیگـر ایـن مقالـه در پـی ارائـه دو جنبــه تجســمی و کاربــردی را در برم یگیــرد؛
یـا ابژکتیـو (ذهن یگرایـی) نـگاه کـرد؛ خروجـی هـر گفتارهایــی (و نــه ارائــه پاســ خهای قطعــی) بــه ب هعبار تدیگــر صنای عدســتی محــل تلاقــی
یــک از ایــن منظرهــا کامــاً متفــاوت اســت .ایــن هنرهـای کاربـردی و هنرهـای تجسـمی اسـت .اگـر
تمایـز را م یتـوان بـا یـک مثـال سـاده تبییـن کـرد ســؤالاتی ازای ندســت اســت کــه: جنبـه زیبایـی در ایـن آثـار غلبه یابـد ،عنـوان صنایع
• اساسـ ًا صنعـت در تفکـر ایرانـی بعـد از اسـام بـه مسـتظرفه بـه آ نهـا داده م یشـود؛ ماننـد آنچـه در
چـه چیـزی اطـاق م یشـده؟ ایـن واژه دقیقـ ًا بـه آثـار تذهیـب ،نگارگـری و تشـعیر دیـده م یشـود،
امــا چنانچــه در ایــن برهم کنــش دوســویه ،جنبــه
چـه معناسـت؟ کاربــردی از وزن بیشــتری برخــوردار شــود ،در
• چــه آیی ننام ههــا و قواعــدی بــر ایــن صنایــع ایــن صــورت بــه آن صنایــع (هنرهــای صناعــی)
م یگوینــد؛ ماننــد ابزارســازی ،چاقوســازی و غیــره
ایــن مقالــه تــاش دارد مفهــوم صنعــت را از از منظـری دیگـر صنای عدسـتی حاصـل آمیختگـی
منظــر ســن تگرایان تبییــن کنــد .ب هعبار تدیگــر
م یکوشــد تــا جنبــه معنــوی حا کــم بــر سـه عامـل اسـت:
صنای عدســتی را ب هعنــوان یــک شــاخص • هــدف (اهــداف مــادی مثــل رفــع نیازهــای
تمیز دهنــده معرفــی کــرده و ریشــ ههای آن را معیشــتی یــا اقتصــادی ،اهــداف معنــوی ماننــد
برمــا ســازد ،امــا توجــه بــه ایــن نکتــه ضــروری
اسـت کـه بررسـی موضـوع از این منظـر ،منافاتی تجلــی باورهــا و آدا بورســوم)،
بــا ارائــه مســتندات تاریخــی نــدارد ،کمــا اینکــه • شـکل ظاهـری (بـروز جنب ههـای زیباشناسـانه در
مؤلــف م یکوشــد بــه اقتضــای نوشــته خــود از سـه سـطح زمینـه یـا بسـتر کار ،متـن یـا نقـش
توجــه بــه زمین ههــای تاریخــی غفلــت ننمایــد. و نــگار اصلــی ،آرایــه یــا اجــزای الحاقــی بــرای
تزییــن)،
• فنــاوری (شــامل انــواع مــواد و مصالــح ،نحــوه
تولیــد).
در همیــن راســتا م یتــوان گفــت کــه بحــث و
122
| شـماره | 23پاییز | 1403
