Page 91 - Sepehr eghtesad kerman 22

‫گفت‌وگو بازرگانیوخدمات‬

‫تــا بلکــه اطمینــان حاصــل نمایــد کــه ارز حاصــل‬ ‫تحریـم و دسترسـی محـدود به منابـع ارزی حاصل‬ ‫چگونه اگر جزو ‪ 20‬اقتصاد بزرگ جهان هستیم‪،‬‬
‫از صــادرات بــه کشــور برمی گــردد‪ ،‬امــا متأســفانه‬ ‫جزو ‪ 20‬کشورصادرکننده بزرگ دنیا نیستیم؟‬
‫راهکارهایــی کــه عمــاً بابــت رفــع تعهــد ارزی و‬ ‫از فـروش نفـت صـورت گرفتـه اسـت کـه فشـارها‬
‫بازگشــت ارز صادراتــی تعییــن می کنــد‪ ،‬بعضــ ًا‬ ‫واقعیــت آن اســت کــه ایــران ظرفیت هــای‬
‫عملیاتـی نیسـت و صادرکننـدگان را بـا چالش هـای‬ ‫بـر صادرکننـدگان را بـرای بازگشـت ارز صادراتـی بـه‬ ‫بسـیاری بـرای تبدیـل شـدن بـه یکـی از بیسـت‬
‫جــدی مواجــه می ســازد؛ بنابرایــن ن ‌هتنهــا‬ ‫کشـور بـزرگ صادرکننـده دنیـا دارد؛ بـه ایـن معنـا‬
‫رونــد صــادرات کنــد می شــود‪ ،‬بلکــه بســیاری‬ ‫کشــور افزایــش داده و ب ‌هنوعــی موضــوع تعهــدات‬ ‫کــه پتانســیل های بســیار خــوب آب و هوایــی‪،‬‬
‫از صادرکننــدگان بــه دلیــل تــرس از تشــکیل‬ ‫انــرژی ارزان‪ ،‬موقعیــت اســتراتژیک و نیــروی‬
‫پرونده هـای قضایـی بابـت عـدم رفـع تعهـد ارزی‬ ‫ارزی را ب ‌هعنــوان یــک راهبــرد اصلــی تأمیــ ِن ارز‬ ‫انســانی جــوان و کارآمــد از جملــه شــاخصه هایی‬
‫از ی ‌کسـو و عملیاتـی نبـودن راهکارهـای تکلیفـی‬ ‫مــورد نیــاز واردات کشــور تعییــن نمــوده اســت‪.‬‬ ‫اســت کــه م ‌یتوانــد کشــور را در حــوزه کالاهــای‬
‫دولــت بــرای بازگشــت ارز از ســوی دیگــر بــه‬ ‫متنــوع و ارزآور یــاری رســاند؛ امــا بــه دلایــل‬
‫دلیـل پیچیدگی هـای تحریـم‪ ،‬دسـت از صـادرات‬ ‫بســیاری از صادرکننــدگان طــی ســنوات گذشــته‬ ‫ســاختاری و برخــی اشــکالاتی کــه ب ‌هصــورت‬
‫کشــیده یــا صــادرات خــود را بســیار محــدود‬ ‫ســنواتی و مزمــن در اقتصــاد ایــران وجــود دارد‪،‬‬
‫کرده انــد کــه ایــن خــود‪ ،‬مانعــی بــرای دســتیابی‬ ‫و بخصــوص از ســال ‪ 1397‬بــه بعــد بــه دلیــل‬ ‫هیــ ‌چگاه تولیــد و صــادرات ایــران نتوانســته بــه‬
‫ایــران بــه جایــگاه حقیقــی صــادرات اســت‪ .‬در‬ ‫جایگاهــی کــه ناشــی از وجــود ایــن ظرفیت هــای‬
‫واقـع فضاهـای بازگشـت ارز صادراتـی و مشـکلاتی‬ ‫نقش آفرینـی هـر چـه بیشـتر سیاسـ ‌تگذار ارزی‬ ‫عظیـم در آن وجـود دارد‪ ،‬دسـت یابـد‪ .‬در عین حال‪،‬‬
‫کــه پیــش روی صادرکننــدگان در بازگشــت ارز‬ ‫وجـود مشـکلات و پیچیدگی هـای تجـاری ناشـی‬
‫وجـود دارد و نرخـی کـه دولـت ب ‌هصـورت تکلیفـی‬ ‫در عرصه هــای تجــاری بــا چالش هــای متعــددی‬ ‫از تحریــم و محدودیت هایــی کــه در حوزه هــای‬
‫بــرای بازگشــت ارز صادراتــی در قالــب تکلیــف‬ ‫مختلـف اعـم از بانکـی‪ ،‬نق ‌لوانتقـالات پـول‪ ،‬عـدم‬
‫بــه عرضــه در ســامانه نیمــا تعییــن کــرده اســت‪،‬‬ ‫روبـه رو بوده انـد‪ .‬البتـه ایـن یـک اختـاف دیرینـه‬ ‫ســرمایه گذاری های جدیــد و تجهیــز کارخان ‌ههــا و‬
‫سـبب شـده تـا علیرغـم کاهـش ارزش پـول ملـی‪،‬‬ ‫خطـوط تولیـدی کشـور بـه تکنولوژی هـای روز دنیـا‬
‫صــادرات هــم کاهــش یابــد و ایــن اتفاقــی نــادر‬ ‫میــان سیاســ ‌تگذار ارزی و فعــالان اقتصــادی‬ ‫نیــز عــدم اســتفاده کافــی از ایــن ظرفیت هــا را‬
‫در دنیـا بـه شـمار مـ ‌یرود کـه حتـی می توانـد در‬ ‫دچــار مشــکل کــرده اســت‪ .‬نگاهــی بــه بازه هــای‬
‫دنیـا ب ‌هعنـوان یـک موضـوع مـوردی در مطالعـات‬ ‫اسـت؛ چراکـه فعـالان اقتصـادی هـم بـاور دارنـد‬ ‫زمانـی کـه ایـن مشـکلات در اقتصـاد ایـران کمتـر‬
‫دانشـگاهی مـورد بررسـی قـرار گیـرد؛ چراکـه ایـن‬ ‫بــوده‪ ،‬ب ‌هخوبــی نشــان می دهــد کــه بــ ‌هروز بــودن‬
‫یــک تئــوری پذیرفتــه شــده اســت کــه بســیاری‬ ‫و البتــه راهــی جــز ایــن ندارنــد کــه ارز حاصــل‬ ‫تجهیـزات تولیـد و واردات ماشـین آلات تکنولوژیک‬
‫از کشــورها همچــون چیــن از آن بهــره گرفته انــد‬ ‫دنیـا‪ ،‬توانسـته ن ‌هتنهـا فضـای اقتصـادی کشـور را‬
‫از صــادرات خــود را بــه کشــور برگرداننــد‪ ،‬چراکــه‬ ‫بــه لحــاظ ســطح اشــتغال و بــازار رســانی کالاهــا‬
‫بهبـود دهـد‪ ،‬بلکـه در عرصـه صـادرات و ارزآوری نیز‬
‫ایـن منابـع بایـد صـرف تولیـد مجـدد محصـولات‬ ‫تغییـرات بسـیار عمـده ای شـکل گرفتـه اسـت؛ امـا‬
‫در نقطــه مقابــل‪ ،‬درســت وقت ‌یکــه محدودیت هــا‬
‫صادراتــی و خریــد مــواد اولیــه گــردد‪ ،‬در غیــر‬ ‫بیشــتر شــده و اقتصــاد ایــران در حوزه هــای‬
‫مختلفــی همچــون تــورم‪ ،‬نقدینگــی مخــرب‬
‫ایـن صـورت‪ ،‬چـرخ تولیـد از حرکـت بـاز خواهـد‬ ‫ســرگردان و تشــدید تحریم هــا بــا چالش هــای‬
‫جـدی بویـژه در یـک دهـه گذشـته مواجـه شـده‪،‬‬
‫ایســتاد‪ ،‬حــال آنکــه دلیــل ایــن اختــاف نظــر‪،‬‬ ‫رونـد تولیـد نیـز بـا ضعف هـای بسـیاری روبـه رو‬
‫شـده و ب ‌هتبـع آن صـادرات هـم تحـت تأثیـر قـرار‬
‫شــیوه ها و راهکارهایــی اســت کــه سیاســ ‌تگذار‬ ‫گرفتـه اسـت‪ .‬نکتـه حائـز اهمیـت دیگـری کـه در‬
‫رابطـه بـا عـدم دسـتیابی ایـران بـه یـک جایـگاه‬
‫ارزی پیــش روی صادرکننــدگان قــرار داده اســت‬ ‫حائـز اهمیـت در باشـگاه صادرکننـدگان دنیـا وجود‬
‫دارد‪ ،‬برخــی قوانیــن و مقرراتــی اســت کــه طــی‬
‫فضاهـای بازگشـت ارز صادراتـی و مشـکلاتی‬ ‫سـنوات گذشـته ب ‌هخصـوص طـی یـک دهـه اخیـر‬
‫کــه پیــش روی صادرکننــدگان در بازگشــت‬ ‫از ســوی دولــت بــه دلیــل مدیریــت موضوعــات‬
‫ارز وجــود دارد و نرخــی کــه دولــت به‌صــورت‬
‫تکلیفـی بـرای بازگشـت ارز صادراتـی در قالـب‬
‫تکلیــف بــه عرضــه در ســامانه نیمــا تعییــن‬
‫کــرده اســت‪ ،‬ســبب شــده تــا علیرغــم کاهــش‬
‫ارزش پــول ملــی‪ ،‬صــادرات هــم کاهــش یابــد‬
‫و ایـن اتفاقـی نـادر در دنیـا بـه شـمار مـی‌رود‬
‫کــه حتــی می توانــد در دنیــا به‌عنــوان یــک‬
‫موضــوع مــوردی در مطالعــات دانشــگاهی‬
‫مــورد بررســی قــرار گیــرد؛ چرا کــه ایــن یــک‬
‫تئــوری پذیرفتــه شــده اســت کــه بســیاری از‬
‫کشـورها همچـون چیـن از آن بهـره گرفته انـد‬
‫و بــرای رونــق صــادرات و ارزآوری خـود حتــی‬
‫به‌صــورت تصنعــی اقــدام بــه کاهــش ارزش‬
‫پــول ملــی خــود می کننــد؛ در حالی کــه در‬
‫ایــران‪ ،‬بــه دلیــل ریل گــذاری دولــت‪ ،‬درســت‬
‫برعکــس ایــن اتفــاق بــه وقــوع پیوســت‪.‬‬

‫‪89‬‬

‫| شـماره ‪ | 22‬تابستان ‪| 1403‬‬