Page 121 - Sepehr- 24-25 2pages

‫مقاله تولید‬

‫توسعه صنعتی‪ ،‬راهی بدون چون و چرا‬

‫در شـهرهای تهـران‪ ،‬تبریـز و رشـت بـود‪ .‬رویکـرد‬ ‫بافندگــی و صابو ‌نســازی‪ ،‬بلورســازی‪ ،‬نســاجی‪،‬‬ ‫پویا فیروزی‬
‫توســعه صنعــت در ایــران تــا آنجــا پیــش رفــت‬ ‫قندســازی و صنایــع ماشــینی در ایــران شــروع‬
‫کــه صحبــت بــه صنایــع بــزرگ و مــادر رســید؛‬ ‫نای ‌برییس اتاق مشترک ایران و کره جنوبی و تحلیل گر‬
‫در آبـان ‪( ۱۳۱۶‬نوامبـر ‪ ۱۹۳۷‬میـادی) قـراردادی‬ ‫بـه کار کردنـد‪.‬‬ ‫اقتصادی‬
‫میـان دولـت ایـران و کنسرسـیوم دماگ‪-‬کـروپ‬ ‫اگرچـه تـا اینجـا نیـز همچنـان خبـری از ظهـور‬
‫از آلمـان بـرای احـداث یـک واحـد فولادسـازی در‬ ‫صنایــع بــزرگ نیســت‪ ،‬امــا کارگا‌ههــای صنعتــی‬ ‫ایــران پــس از گــذار از روابــط ارباب‪-‬رعیتــی و بــا‬
‫کـرج منعقـد شـد کـه بـا آغـاز جنـگ جهانـی دوم‬ ‫کوچــک رواج زیــادی در کشــور پیــدا کردنــد‪.‬‬ ‫اولیـن کن ‌شهـای عبـور از تفکـرات و فرهنـگ یـک‬
‫باای ‌نحــال بازهــم بــه دلیــل هزین ‌ههــای‬ ‫جامعــه خا ‌نخانــی‪ ،‬نخســتین گا ‌مهــای صنعتــی‬
‫ســنگین تأمیــن مــواد اولیــه‪ ،‬هزینه هــای بــالای‬ ‫شـدن را در قـرن سـیزدهم (ه‪.‬ش)‪ ،‬ابتـدا بـا درایت‬
‫حم ‌لونقــل‪ ،‬نیــاز بــه تأمیــن ماشــی ‌نآلات از‬ ‫و اندیشــ ‌ههای عبــاس میــرزای نای ‌بالســلطنه و‬
‫خــارج‪ ،‬عــدم وجــود نیــروی کار ماهــر‪ ،‬پاییــن‬
‫بـودن تعرفـه واردات و تهدیـد رقبـای خارجـی و از‬ ‫بعدهـا در دوران صـدارت امیرکبیـر برداشـت‪.‬‬
‫طـرف دیگـر بـه سـبب وجـود سـایر دلایـل مؤثـر‪،‬‬ ‫نوپــا بــودن سیاســ ‌تهای معطــوف بــه توســعه‬
‫نظیــر چال ‌شهــای سیاســی و حتــی فرهنگــی‪،‬‬ ‫صنعتـی و تکیـه بـر حمایـت دسـتوری حاکمیـت‬
‫اغلــب آ ‌نهــا در طــی چنــد ســال ورشکســت‬ ‫از صنعتـی شـدن‪ ،‬سـبب شـد تـا بـا برکنـاری و‬
‫بعدهــا قتــل امیرکبیــر‪ ،‬تلا ‌شهــای اولیــه در‬
‫شــدند‪.‬‬
‫ســا ‌لهای بعــدی نیــز تلا ‌شهــای متعــدد‬ ‫توســعه صنعتــی کشــور نــاکام بمانــد‪.‬‬
‫پراکنـده و بعضـ ًا متمرکـزی در دور‌ههـای مختلـف‬ ‫مشــکلات زیرســاختی کشــور راه را بــر توســعه‬
‫نظیـر دوران پسامشـروطه‪ ،‬در اواخـر دوره سلسـله‬ ‫صنعـت بسـت و نتیجـه ای ‌نکـه با گسـیل سـرمایه‬
‫قاجــار و همچنیــن دوران پهلــوی اول صــورت‬ ‫بـه سـایر بخ ‌شهـا بویـژه بازرگانـی‪ ،‬اغلـب صنایـع‬
‫گرفـت و گا ‌مهـای دیگـری بـرای احیـای کارگا‌ههـا‬ ‫ورشکســت شــدند و ایــن طفــل نوپــا در همــان‬
‫و توســعه صنعــت در ایــران برداشــته شــد کــه‬
‫عمــده آ ‌نهــا در دســت دولــت و اغلــب متمرکــز‬ ‫دوران اولیــه حیــات متوقــف شــد‪.‬‬
‫در ادامـه مسـیر‪ ،‬صنعتـی سـازی دسـتوری جـای‬
‫خـود را بـه واردات صنعـت توسـط اروپایی هـا داد‬
‫و کارخان ‌ههایــی ماننــد کبری ‌تســازی‪ ،‬چو ‌ببــری‪،‬‬

‫‪119‬‬

‫| شـماره ‪ ۲۴‬و ‪ | ۲۵‬زمستان ‪ ۱۴۰۳‬و بهار ‪| ۱۴۰۴‬‬