Page 123 - Sepehr- 24-25 2pages

‫مقاله تولید‬

‫قیمت گــذاری دســتوری‪ ،‬تــورم افسارگســیخته‪،‬‬ ‫صنعـت‪ ،‬وجـود یـک رویکـرد مشـخص و بـا ثبات‬ ‫اقتصـاد کشـور هرگـز از دولتـی شـدن و دسـتوری‬
‫عــدم امــکان پیش بینــی فــروش محصــول بــه‬ ‫شــدن رهــا نشــد و بخــش بزرگــی از بنگا‌ههــای‬
‫دلیـل ناشـفاف بـودن فضـای اقتصـادی کشـور و‬ ‫اسـت کـه در عیـن تعهـد بلندمـدت بـه یکسـری‬ ‫تولیـدی و بازرگانـی بـا خـروج از دسـتان دولـت‬
‫حتـی معضـل تأمیـن نیـروی انسـانی بـه دلیـل‬ ‫بــه دامــان شــبه دولتی ها و خصولتی هــا‬
‫مهاجـرت نیروهـای کیفـی‪ ،‬تـا مباحـث بازرگانـی‬ ‫چارچو ‌بهــای توســعه محــور‪ ،‬نســبت بــه‬ ‫افتــاد‪ .‬وضعیــت صنعــت ایــران اگرچــه قدمتــی‬
‫خارجـی ناشـی از سیاسـت گذاری خارجـی متأثـر‬ ‫نسـبت ًا طولانـی داشـته و شـروع ایـن حرکـت در‬
‫بــر بازارهــای صادراتــی و حتــی منابــع تأمیــن‬ ‫تغییــرات مکــرر داخلــی و جهانــی در برهه هــای‬ ‫کشــور بــه ســا ‌لها قبــل از آغــاز صنعت ‌یســازی‬
‫مــواد خــام از خــارج‪ ،‬همــه و همــه مســائلی‬ ‫کشــورهای صاحــب نــام امــروز برم ‌یگــردد‪ ،‬امــا‬
‫اســت کــه بــر عملکــرد تولیــد ســایه افکنــده‬ ‫کوتا‌همـدت‪ ،‬منعطـف و قابـل بازمهندسـی باشـد‪.‬‬ ‫وضعیــت فعلــی نشــان م ‌یدهــد ایــن بخــش‬
‫اسـت‪ .‬در نتیجـه تولیدکننـده ایرانـی را از مسـائل‬ ‫ن ‌هفقـط یـک بخـش پیشـران نیسـت کـه حتـی‬
‫مهمــی نظیــر بهــر‌هوری‪ ،‬اســتراتژی های کلان در‬ ‫ایــن تــا بــدان جــا اهمیــت دارد کــه بســیاری‬ ‫در موقعیـ ِت مناسـب بـا ایـن قدمـت هم نیسـت‪.‬‬
‫شناسـایی بازارهـای صادراتـی‪ ،‬تحقیـق و توسـعه‪،‬‬ ‫قطعـ ًا بـرای تحلیـل آینـده صنعتـی ایـران بایـد‬
‫تربیـت نیـروی متخصـص و امثالهـم بـه اهـداف‬ ‫معتقدنـد علیرغم لـزوم تعیین حدود و اسـتراتژی‬ ‫روندهـای گذشـته و تاریـخ صنعتـی شـدن کشـور‬
‫را در نظــر گرفــت‪ .‬فــارغ از تمــام فرازوفرودهــا‪،‬‬
‫کوتا‌همــدت در حفــظ بقــا کشــانده اســت‪.‬‬ ‫توسـعه صنعتـی‪ ،‬هرگونـه اقدامـی بایـد مبتنـی بر‬ ‫مسـیر صنعـت کشـور کـه همچنـان رکـن مهمـی‬
‫فــارغ از تمــام فرازوفرودهــای تاریخــی آنچــه‬ ‫از اقتصــاد کشــور اســت تــاش دارد بــه پیــش‬
‫تصویــر کلان وضعیــت بخــش صنعــت کشــور‬ ‫ارزیابــی منطقــی از وضعیــت فعلــی‪ ،‬شناســایی‬ ‫بـرود‪ .‬جالـب ایـن اسـت کـه صنعـت ن ‌هتنهـا بـه‬
‫نشـان م ‌یدهـد‪ ،‬تلفیقـی از رشـد انـدک‪ ،‬نوسـان‬ ‫بخـش مهمـی در اقتصـاد کشـور بـدل شـده بلکـه‬
‫زیـاد و تـا ‌بآوری کـم اسـت کـه فاصلـه زیـادی‬ ‫ظرفیت هــا‪ ،‬هدف گــذاری واقع بینانــه و درنهایــت‬ ‫نقشـی مهمـی در جامعـه امـروز ایـران پیداکـرده‬
‫بــا هد ‌فگذار ‌یهــای پیــرو اســناد بالادســتی و‬ ‫اسـت‪ .‬حـالا شـهروند ایرانـی بـا محصـولات تولید‬
‫اقـدام عملـی شـود‪ .‬بـه عبـارت سـاده تر ای ‌نکـه‬ ‫ایرانــی درگیــر اســت‪ ،‬بــا کیفیــت آن زیســت‬
‫ضــرورت توســعه بلندمــدت ایــران دارد‪.‬‬ ‫می کنـد‪ ،‬نسـبت بـه آن نقـد دارد‪ ،‬بـر روزمـر‌هاش‬
‫در آخریــن گزارشــی کــه توســط دکتــر مســعود‬ ‫اسـتراتژی درسـت توسـعه صنعتـی بـه دو عامـل‬ ‫ســایه انداختــه و بــا آن «زندگــی» می کنــد؛ از‬
‫نیلــی و همــکاران ایشــان در همایــش‬ ‫خـوراک و پوشـاک و مصـارف روزمـره تـا خـودرو‬
‫«چال ‌شهـای صنعتـی شـدن ایـران» ارائـه شـد‪،‬‬ ‫مهــم وابســتگی دارد؛ حکمرانــی اقتصــادی و‬
‫مشــخص اســت کــه رشــد بخــش صنعــت در‬ ‫و لواز ‌مخانگــی حتــی تلف ‌نهــای همــراه‪.‬‬
‫دهــ ‌هی ‪ 1390‬منفــی بــوده و فاجع ‌هآمیــز ای ‌نکــه‬ ‫تحــولات جهانــی‪.‬‬ ‫بــ ‌یراه نیســت اگــر بگوییــم صنعــت در ایــران‬
‫موجــودی ســرمایه صنعــت در ایــن دهــه حــدود‬ ‫ن ‌هفقــط از مســیر صــادرات بــر تولیــد ناخالــص‬
‫‪ 14‬درصـد کاهـش داشـته اسـت‪ .‬ایـن پژوهـش‬ ‫بدیهـی اسـت تـا زمانـی کـه حکمرانـی اقتصـادی‬ ‫ملـی و درآمـد شـهروندان مؤثـر اسـت بلکـه حـالا‬
‫همچنیــن نشــان م ‌یدهــد نــرخ رشــد بهــر‌هوری‬ ‫بخشـی از ابـزار و حتـی احتیاج زندگی آنان اسـت‪.‬‬
‫صنعــت از ‪ 2.6‬درصــد ب ‌هطــور متوســط در دهــه‬ ‫کشـور ب ‌هدرسـتی عمـل نکنـد و نتواند خـود را از دو‬ ‫امــا ســؤال مهمــی کــه اینجــا مطــرح می شــود‬
‫‪ 80‬بــه متوســط منفــی ‪ 0.6‬درصــد در دهــه ‪90‬‬ ‫ایــن اســت کــه چــرا کشــور مــا کــه زودتــر از‬
‫رسـیده کـه نشـان پسـرفت صنعـت کشـور در ایـن‬ ‫منظـر بـا ظرفیت هـای داخلـی و تغییـرات جهانـی‬ ‫بســیاری کشــورها قــدم در راه صنعتــی شــدن‬
‫برداشـته نتوانسـته از ایـن فرصـت بهـره ببـرد و بـه‬
‫شــاخص دارد‪.‬‬ ‫بــاز تنظیــم کنــد‪ ،‬هــر اســتراتژی‪ ،‬هد ‌فگــذاری و‬ ‫یـک کشـور تأثیرگـذار در سـطح جهانـی بـدل شـود‬
‫بــه نظــر می رســد طــی ســالیان گذشــته دو‬ ‫و چـه اشـتباهاتی سـبب شـده تـا امـروز‪ ،‬وضعیت‬
‫رویکــرد ب ‌هعنــوان پیشــرانه توســعه صنعتــی در‬ ‫بالتبـع برنامـه ای بـا مانـع مواجـه خواهـد شـد‪.‬‬ ‫صنعــت بــا بحران هــای مختلــف رودررو شــود‪.‬‬
‫اقتصـاد ایـران جـای گرفتـه اسـت‪ :‬یکـی رویکـرد‬ ‫بــرای پاســخ بــه ایــن پرســش ابتــدا بایــد ایــن‬
‫ایدئولوژیـک محـور قدیمـی مبتنـی بـر وجوهـی از‬ ‫بــر همیــن اســاس می تــوان ارزیابــی کــرد کــه‬ ‫اصــل را پذیرفــت کــه صنعــت بــدون توســعه‪،‬‬
‫تفکـرات مرکانتلیسـم اسـت کـه صـادرات را ارجـح‬ ‫بـدون بهـره وری‪ ،‬بـدون پی ‌شبین ‌یپذیـری آینـده‬
‫بــر واردات و تولیــد داخــل را را‌هحــل برو ‌نرفــت‬ ‫تولید کننــده ایرانــی بــا چال ‌شهــای متعــددی‬ ‫و بــدون ارزش آفرینــی نــه بــرای کشــور مفیــد‬
‫از همــه مشــکلات و البتــه در ابعــاد بــازار مصــرف‪،‬‬ ‫اسـت و نـه بـرای زندگـی اسـتاندارد آحـاد جامعـه‬
‫جایگزیـن واردات می دانـد‪ .‬تجربـه نشـان داده ایـن‬ ‫مواجــه اســت‪ .‬از مســائل داخلــی منتــج از‬ ‫و تنهــا ضمانــت بــرای وجــود همــه ای ‌نهــا در‬
‫دیـدگاه بـه سـبب نادیـده انـگاری نیازهـای کمـی‬
‫و کیفــی بــازار تقاضــا و همچنیــن بســتن حلقــه‬ ‫سیاســت گذاری داخلــی نظیــر مشــکلات نظــام‬

‫تأمیــن مالــی‪ ،‬تأمیــن مــواد خــام‪ ،‬ماشــی ‌نآلات‬

‫و حتـی معضـل ایـن روزهـا در حـوزه انـرژی تـا‬

‫سیاسـت های دسـتوری اثرگـذار بـر فـروش‪ ،‬نظیر‬

‫در سـال‪ 1346‬مرحـومنیازمنـدبـاحمایـتمرحـوم‬
‫عالیخانـیاقـدامبـهتأسـیس«سـازمان گسـترشو‬
‫نوسـازی صنایـع ایـران» (ایـدرو) کـرد‪ .‬اقدامـی کـه‬
‫نتیجـه آن ایجـاد صنایـع مـادر و پـا گرفتـن بسـیاری‬
‫از شـرک ‌تهای بـزرگ نظیـر ماشی ‌نسـازی ارا ک‪،‬‬
‫ماشی ‌نسـازی تبریـز‪‌،‬ترا کتورسـازی تبریـز‪ ،‬آلومینیـم‬
‫ایـران(ایرالکـو)‪،‬هپکـو‪ ،‬کشت ‌یسـازیخلی ‌جفـارس‪،‬‬
‫کشت ‌یسـازی ارونـدان‪ ،‬وا گ ‌نسـازی پـارس‪ ،‬موتـوژن‬
‫و پمپیـران و ‪ ...‬طـی سـا ‌لهای ‪ 1346-1356‬شـد‪.‬‬
‫در ایـن دوران سـرمای ‌هگذار ‌یهای خارجـی نیـز‬
‫باانگیز ‌ههایمتفاوت‪،‬از دور زدنتعرف ‌ههای گمرکی‬
‫کالاهـایوارداتـیتـابهدسـت آوردنسـهمتضمین‬
‫شـد ‌هایاز بـازار در حـالرشـدایـرانشـدت گرفـت‪.‬‬

‫‪121‬‬

‫| شـماره ‪ ۲۴‬و ‪ | ۲۵‬زمستان ‪ ۱۴۰۳‬و بهار ‪| ۱۴۰۴‬‬