Page 104 - Sepehr- 24-25 2pages
P. 104
اتاق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کشاورزی کرمان
چرخش سیاست‌های عربستان سعودی
در توجه به بخش کشاورزی و امنیت غذایی
«دورنمـای »۲۰۳۰سـعی کرده در قالب یک سیاسـت بیابا نزدایـی بـا برخـی از تغییـرات در سیاسـ تها و دکترمحمدحسین عمادی
جامـع و چندجانبـه تهیـه شـود تـا بتوانـد ب هصـورت اقدامـات مرتبـط بـا آن آشـنا شـدم ،بـه نظر م یرسـد
سیسـتمی ،هم هجانبـه و پایـدار بـا آن مواجـه گـردد. تشـریح و تحلیل آن از ابعاد سیاسـ تگذاری م یتواند نمایندۀ سابق ایران در سازمان خواروبار جهانی FAOو مدرس
سیسـتم تولید کشـاورزی در عربسـتان عمدت ًا بر روی مفیـد و مـورد بهر‌هبـرداری قرار گیرد .توجـه به این امر و مشاور بی نالمللی در حوزه امنیت آب
محصـولات محـدود و خاصـی متمرکـز اسـت .تولیـد از دو جنبـه بـرای ایران حائز اهمیت اسـت؛ از ی کسـو
غالت ماننـد گنـدم و جـو ،برخـی میو‌ههـا بخصـوص تحـول در منطقـه خاورمیانـه م یتوانـد زمین ههـای مقدمه
خرمـا ،صیفـی ،سـبزی و همچنین برخـی محصولات ظهـور فرص تهایی بـرای همکاری بازیگـران منطق های در اولیـن نـگاه بـه جغرافیـای عربسـتان کـه بیش از
لبنـی ،دامـی و شـیلاتی ازجملـه فعالی تهـای اصلـی م نجملـه ایران ایجاد کند و از سـوی دیگـر مروری بر نـود درصـد از مسـاحت آن را بیابان تشـکیل م یدهد،
این بخش محسـوب م یشـود .وابسـتگی بـه واردات تجـارب دیگـر کشـورها کـه بـا محدودیت منابـع پایه شـاید جایـی برای طـرح مقوله کشـاورزی و توان این
محصـولات زراعـی و دامـی کـه در سـه دهـه گذشـته کشـور بـرای تأمیـن امنیت غذایـی به نظـر نیاید .تنها
ب هوفـور انجـام شـده اسـت وعـدم امـکان رقابـت بـا روبـ هرو هسـتند ،همـواره در سآمـوز خواهـد بود. ۱.۵درصـد از اراضـی عربسـتان سـعودی قاب لکشـت
قیمـت محصـولات وارداتـی بویـژه بـا توجـه بـه قوی اسـت .تاریـخ این کشـور تـا قبل از تحـولات یک قرن
بـودن واحـد پـول ملـی ایـن کشـور باعث شـده تولید شــاخصه و چال شهــای اصلــی توســعه بخــش اخیـر نشـان م یدهد علیرغـم طبیعت خشـن ،کمبود
برخـی از محصولات کشـاورزی اساسـ ًا مدنظر نباشـد. کشــاورزی درعربســتان شـدید منابـع آبـی و خـاک حاصلخیز ،این سـرزمین
در سـه دهـه گذشـته بـا کمـک فنـی سـازما نهای توانسـته بر محدودی تهای اکوسیستمی فائق آمده و
بی نالمللـی و شـرک تهای اروپایـی و چینـی و ویژگ ی اصلی و تاریخی ،اقلیمی عربسـتان دسترسـی بـه بقـای خـود ادامه دهد ،اما با کشـف منابع سرشـار
سـرمای هگذاری کلان دولت پیشـرف تهای محسوسـی محـدود بـه منابـع آب اسـت و مسـاحت اراضـی از نفـت در این کشـور ،امنیت غذایـی در نی مقرن اخیر
در کیفیـت و کمیـت برخی محصـولات باغی همچون قابـل کاشـت در ایـن کشـور از ۴میلیـون هکتـار ب هشـدت متکـی بـه قدرت خریـد و با تکیه بـر واردات
خرمـا ،صیفـی و سـبزی کـه مصـرف داخلـی دارند به فراتـر نمـ یرود ،امـا اصل یتریـن عامـل محدودکننـده مـواد غذایـی بوده و تولیدات بخش کشـاورزی سـهم
در کشـاورزی عربسـتان کمبـود زمیـن حاصلخیـز ناچیـزی در تأمیـن امنیـت غذایـی ایـن کشـور بـازی
نیسـت بلکـه بـه دلیـل موقعیـت جغرافیایـی ،کمبـود کرده اسـت .شـوک ناامنـی غذایی حاصـل از تحولات
و غیرقاب لپی شبینـی بـودن بـارش ،شـدت تبخیـر امنیتـی -سیاسـی در منطقـه و اثـرات غیرمترقبـه
و تعـرق اصل یتریـن چالـش توسـعه کشـاورزی و ظهـور بیمـاری عال مگیـر کوویـد بـر سیاسـ تگذاران
امنیـت غذایـی در ایـن کشـور بـا چال شهـای جـدی کشـورهای نفتـی منطقـه بخصـوص عربسـتان
در تأمیـن آب زراعـی در سیسـتم کشـاورزی سـنتی سـعودی ،باعـث گردیـد در برخـی از سیاسـ تهای
مواجـه اسـت .دولـت عربسـتان در سـه دهه گذشـته متـداول خـود تجدیدنظـر نماینـد .همیـن امـر باعـث
طر حهـای بلنـد پروازانـه ای در زمینـه تولیـدات زراعی گردیـده امنیـت غذایـی و توجـه به بخش کشـاورزی
و باغـی اجـرا نموده کـه غالب ًا به نتیجه مثبـت و پایدار در برنام ههـای بلندمـدت و کلان توسـعه عربسـتان
نرسـیده اسـت .شـاخ صترین اقدام این کشـور طرح سـعودی موردبازنگـری قرارگرفتـه و ب هعنـوان یکـی از
تولیـد غلـه مکانیزه با اسـتفاده از آ بهـای ژرف بود که دغدغ ههـای مهـم اقتصـادی -امنیتـی ملـی قلمـداد
درمقطعـی مـازاد تولیـد گندم داشـت و توانسـت آن را گردد .کشـاورزی و محی طزیسـت ه ماکنون به یکی از
بـه نیوزلنـد صـادر نمایـد .اما عـدم پایـداری منابع آب زمین ههای اصلی و حوزه سـرمای هگذاری در این کشـور
و هزینـه تمـام شـده سرسـا مآور آن ،باعث شکسـت و موردتوجـه جـدی قرار گیـرد .در چندین سـفر و بازدید
توقـف پـروژه گردیـد ،امـا تالش و هد فگیـری اخیر از کشـورهای حاشـیه خلی جفـارس (قطـر و امـارات)
دولـت ب همنظـور مواجهـه بـا این تنگنـای راهبـردی در و در سـفر اخیـر (آذرمـاه )۱۴۰۳بـه عربسـتان بـه
چارچوب برنامه جسـورانه تحول این کشـور موسـوم به مناسـبت شـرکت در کاپ ۱۶و کنوانسـیون بی نالمللی
102
| شـماره ۲۴و | ۲۵زمستان ۱۴۰۳و بهار | ۱۴۰۴
