Page 57 - Sepehr eghtesad kerman 22

‫مقاله تولید‬

‫دولتــی تــا ‪ 1403‬بــه کار خــود ادامــه می‌دهــد‪.‬‬ ‫بازگشــت ثبــات‪ ،‬امنیــت و افزایــش درآمدهــای‬ ‫خــارج می‌گشــتند‪ .‬بــا وجــود تــاش حاجــی‬
‫همزمانــی فــروش بخشــی از صنایــع و افتتــاح‬ ‫نفتــی از ‪ ،1304‬ســرمای ‌هگذاری صنعتــی توســط‬ ‫آغاســی صدراعظــم‪ ،‬ســرامیک کاران بــه نــدرت‬
‫دائمــی شــرکت‌های صنعتــی نوظهــور توســط‬ ‫دولــت را در زمــان برنام ‌هریــزی دولتــی توســط‬
‫دول ‌تهــا‪ ،‬قصــه شــگف ‌تانگیزی اســت کــه‬ ‫شــوروی‪ ،‬ترکیــه‪ ،‬آلمــان و ایتالیــا و ‪ ...‬بــا‬ ‫چیــزی تولیــد کردنــد»‪۱.‬‬
‫دولتــی شــدن تجــارت خارجــی در ســال ‪1309‬‬ ‫ایــران کشــوری کشــاورزی بــود تــا نیمــه قــرن‬
‫بیــش از ‪ 100‬ســال‪ ،‬تــداوم دارد‪.‬‬ ‫مـورد توجـه جـدی پهلـوی اول قـرار داد‪ .‬دولـت‬ ‫نوزدهـم پیونـد اقتصـادی گسـترد‌های بـا جهـان‬
‫سـرمایه‌گذاران داخلـی در انـواع صنایـع سـبک‪،‬‬ ‫بــه ســرمای ‌هگذاری گســترده صنعتــی در انــواع‬ ‫خــارج نداشــت‪ .‬بهبــود کشــتی‌های بخــاری بــر‬
‫صنایــع تبدیلــی و خودروســازی‪ ،‬بــه صــورت‬ ‫سـرعت عبـور و مـرور دریایـی افـزود‪« .‬ابریشـم‪،‬‬
‫مســتقل یــا همــراه ســرمای ‌هگذاران داخلــی یــا‬ ‫صنایــع اقــدام نمــود‪.‬‬ ‫تریــاک‪ ،‬پنبــه‪ ،‬تنباکــو‪ ،‬قالــی‪ ،‬پشــم‪ ،‬پوســت و‬
‫شــرک ‌تهای آمریکایــی‪ ،‬اروپایــی و ژاپنــی بــه‬ ‫احــداث کارخانــه چای‌ســازی‪ ،‬برنــج پا ‌ککنــی‪،‬‬ ‫حیوانـات‪ ،‬انـواع خشـکبار‪ ،‬میـوه خشـک‪ ،‬برنـج‪،‬‬
‫ســرمای ‌هگذاری مشــارکتی در دهــه چهــل و‬ ‫قندســازی‪ ،‬روغ ‌نکشــی‪ ،‬کنســرو ماهــی‪،‬‬ ‫گیاهـان دارویـی‪ ،‬مـواد معدنـی صـادرات ایـران‬
‫پنجــاه شمســی اقــدام نمودنــد‪ .‬تأمیــن ارزی‬ ‫نســاجی‪ ،‬شیشــه‪ ،‬چینــی و سیمان ســازی و‬
‫ایــن حجــم صنایــع‪ ،‬بــا محدودیــت اقتصــاد‬ ‫ســاخت مــواد نســوز و غیــره توســط رضاشــاه‬ ‫را‪ ،‬تشـکیل مـی‌داد»‪.۲‬‬
‫صــورت گرفــت‪ ،‬پهلــوی دوم در زمینــه صنایــع‬ ‫دولـت و بخشـی از مقامـات ایـران از زمان عباس‬
‫کشــاورزی امکان‌پذیــر نبــود‪.‬‬ ‫ســنگین ذوب‌آهــن‪ ،‬فــولاد‪ ،‬ماشی ‌نســازی‪،‬‬ ‫میــرزا بــه ســرمای ‌هگذاری صنعتــی بــه صــورت‬
‫ســاخت تراکتــور‪ ،‬آلومینیــوم‪ ،‬کاغذســازی و‬ ‫رونــد کُنــد و نامنظــم اقــدام نمودنــد‪ .‬همچنیــن‬
‫محدودیت اقتصاد کشاورزی درسرمای ‌هگذاری‬ ‫پتروشــیمی ســرمای ‌هگذاری نمــود‪ .‬دهــه اول‬ ‫ســرمای ‌هگذاران خارجــی و دول ‌تهــای انگلیــس‪،‬‬
‫در زمــان حکومــت پهلــوی یعنــی ‪ 50‬ســال‬ ‫انقــاب بــا دولتــی شــدن بســیاری از صنایــع‬ ‫روســیه و غیــره بــه ســرمای ‌هگذاری صنعتــی در‬
‫پیـش‪ ،‬روستانشـینان در ایـران حـدود ‪ 61‬درصـد‬ ‫بخــش خصوصــی‪ ،‬ابعــاد گســترد‌های بــه خــود‬ ‫زمینــه قالــی‪ ،‬نســاجی‪ ،‬نفــت‪ ،‬بانــک‪ ،‬تلگــراف‪،‬‬
‫جمعیـت‪ 48 ،‬درصـد شـاغلان فعـال اقتصـادی و‬ ‫گرفــت‪ .‬محمدرضاشــاه در دهــه چهــل بســیاری‬ ‫سـاخت راه‌آهـن‪ ،‬راه‌هـا‪ ،‬کشـتیرانی‪ ،‬ماهیگیـری‬
‫‪ 24‬درصـد تولیـد ناخالـص ملـی ایـران از بخـش‬ ‫از کارخانه‌هایـی کـه پـدرش تأسـیس کـرده بـود‬ ‫و غیــره موردتوج ‌هشــان قــرار گرفــت‪ .‬عــاوه‬
‫بـا هـدف تأمیـن مالـی طـرح اصلاحـات ارضـی‬ ‫بــر شــاهان‪ ،‬دولتمردانــی مثــل صنی ‌عالدولــه‪،‬‬
‫کشــاورزی را تشــکیل می دادنــد‪۳.‬‬ ‫بـه بخـش خصوصـی واگـذار کـرد‪ .‬همیـن رونـد‬ ‫امی ‌نالدولــه و غیــره بــه ســرمای ‌هگذاری‬
‫وضعیـت آ ‌بوهـوا‪ ،‬آفـات‪ ،‬محدودیـت منابـع آب‪،‬‬ ‫فـروش بخشـی از کارخان ‌ههـای دولتـی از سـال‬ ‫صنعتـی پرداختنـد‪ .‬انقـاب مشـروطه و بحـران‬
‫رشـد آرام‪ ،‬محـدود و بی‌ثبـات نقـش مهمـی در‬ ‫‪ 1368‬توســط دولــت هاشــمی رفســنجانی و‬ ‫پــس از آن‪ ،‬تقســیم ایــران بیــن دو قــدرت‬
‫کـم و زیـاد شـدن حجـم تجـارت تریـاک‪ ،‬پنبـه‪،‬‬ ‫بعدهــا بــا تأســیس ســازمان خصوص ‌یســازی‬ ‫انگلیــس و روســیه در ‪ 1907‬و ‪ 1915‬م‪ ،‬جنــگ‬
‫پســته‪ ،‬میــوه و غیــره و درآمــد خارجــی ناشــی‬ ‫ادامــه یافــت؛ رونــدی کــه بــا فــروش امــاک‬ ‫جهانـی و اشـغال ایـران و تغییـر سـلطنت ایـن‬
‫از کشـاورزی تاکنـون داشـته اسـت‪ .‬بـر اسـاس‬ ‫رونــد را در طــی ‪ 20‬ســال دچــار اختــال نمــود‪.‬‬
‫بــرآورد در ســال ‪ 1822‬م‪ ،‬صــادرات ابریشــم دو‬

‫‪55‬‬

‫| شـماره ‪ | 22‬تابستان ‪| 1403‬‬