Page 45 - Sepehr23- 2 low

‫گفت‌وگو تولید‬

‫بـراسـاس آمار‪ FAO‬سـالانه ‪ ۳0- ۳5‬درصد‬ ‫ویــژه‌ای را بــرای ســرمایه‌گذاری بخــش‬ ‫ناتــرازی در تولیــدات اساســی کشــاورزی‬
‫محصــولات کشــاورزی ایــران بــه هــدر مــی‌رود‪،‬‬ ‫خصوصــی فراهــم کــرده اســت‪ .‬همچنیــن‬ ‫و تولیــد محصــولات غیراساســی بیــش از حــد‬
‫ایـن سـؤال بسـیار جـدی مطـرح اسـت کـه بـا‬ ‫نیــروی کار نســبت ًا ارزان و تجربــه طولانی‌مــدت‬ ‫نیـاز و حتـی عـدم صرفـه اقتصـادی برداشـت و‬
‫وجـود آگاهـی بـرایـن مسـئله‪ ،‬درطـول دهه‌هـا‪،‬‬ ‫در کشــت و تولیــد محصــولات کشــاورزی از‬
‫مســئولان تنهــا بــه تکــرار و اســتمرار عالمانــه در‬ ‫دیگـر مزایـای ایـن بخـش بـه شـمار می‌آینـد‪،‬‬ ‫نابودســازی تولیــد‪ ،‬چــرا؟‬
‫موضــوع وجــود مســئله و را ‌هح ‌لهــای آن داد‬ ‫امــا جــذب ســرمایه در بخــش کشــاورزی بــا‬ ‫ناتــرازی در تولیــدات اساســی کشــاورزی و‬
‫ســخن م ‌یدهنــد‪ ،‬چــرا چــار‌های نمی‌شــود؟‬ ‫چالش‌هــای متعــددی روبــه‌رو اســت‪ .‬یکــی‬ ‫تولیــد بیش‌ازحــد محصــولات غیراساســی‬
‫هدررفــت ‪ 30-35‬درصــد از محصــولات‬ ‫از اصلی‌تریــن چالش‌هــا نبــود سیاســت‌های‬ ‫بــه چندیــن عامــل کلیــدی برمی‌گــردد‪ .‬از‬
‫کشــاورزی ایــران یــک معضــل بــزرگ اســت‬ ‫پایــدار و حمایــت کافــی از ســرمایه‌گذاران‬ ‫جملــه ایــن عوامــل‪ ،‬نبــود هماهنگــی میــان‬
‫کــه علیرغــم آگاهــی نســبت بــه آن‪ ،‬همچنــان‬ ‫بخــش خصوصــی اســت‪ .‬قوانیــن متغیــر‬ ‫سیاســت‌های دولتــی‪ ،‬نیازهــای بــازار و‬
‫در طــول ده ‌ههــا حل‌نشــده باق ‌یمانــده اســت‪.‬‬ ‫و عــدم اطمینــان از آینــده بازارهــا‪ ،‬ریســک‬ ‫ظرفیت‌هـای تولیـدی اسـت‪ .‬آمارهـای نادرسـت‬
‫از دیـدگاه بخـش خصوصـی‪ ،‬چنـد عامـل کلیـدی‬ ‫ســرمایه‌گذاری را افزایــش می‌دهــد‪ .‬عــاوه بــر‬ ‫یــا ناکافــی دربــاره نیازهــای واقعــی بــازار و‬
‫در عــدم چار‌هجویــی واقعــی بــرای ایــن مشــکل‬ ‫ایـن‪ ،‬کمبـود زیرسـاخت‌های مـدرن کشـاورزی‪،‬‬ ‫پیش‌بینی‌هــای نادرســت از تقاضــای جهانــی‬
‫بویـژه در حـوزه مکانیزاسـیون و آبیاری هوشـمند‬ ‫و داخلــی باعــث می‌شــود تولیــد برخــی‬
‫وجـود دارد‪:‬‬ ‫باعـث کاهـش بهـره‌وری و افزایـش هزینه‌هـای‬ ‫محصــولات بیــش از حــد نیــاز انجــام شــود‪،‬‬
‫‪ .1‬نبــود هماهنگــی میــان بخش‌هــای دولتــی و‬ ‫تولیــد می‌شــود‪ .‬همچنیــن مشــکلاتی نظیــر‬ ‫درحالی‌کــه محصــولات اساســی بــا کمبــود‬
‫دسترسـی محـدود بـه منابـع مالـی و تسـهیلات‬ ‫مواجــه می‌شــوند‪ .‬سیاســت‌های اقتصــادی‬
‫خصوصـی‬ ‫بانکــی مناســب بــرای بخــش خصوصــی‪ ،‬از‬ ‫ناپایــدار از جملــه قیمت‌گــذاری دســتوری و‬
‫یکــی از مشــکلات اصلــی ایــن اســت کــه‬ ‫موانــع جــدی در مســیر جــذب ســرمایه‌گذاری‬ ‫یارانه‌هــای ناکارآمــد نیــز انگیــزه تولیدکننــدگان‬
‫تصمی ‌مگیر ‌یهــا اغلــب به‌صــورت متمرکــز و‬ ‫هســتند‪ .‬بســیاری از ســرمایه‌گذاران بــه دلیــل‬ ‫را بــه ســمت محصولاتــی می‌بــرد کــه ممکــن‬
‫بــدون توجــه بــه نیازهــا و توانای ‌یهــای بخــش‬ ‫عـدم دسترسـی بـه وام‌هـای بـا بهـره پاییـن یـا‬ ‫اســت در کوتاه‌مــدت ســودآور باشــند‪ ،‬امــا در‬
‫خصوصــی انجــام می‌شــود‪ .‬بخــش خصوصــی‬ ‫نبـود مشـوق‌های مالیاتـی مناسـب‪ ،‬تمایلـی بـه‬ ‫بلندمــدت توجیــه اقتصــادی ندارنــد‪ .‬عــاوه‬
‫می‌توانــد در بهبــود زنجیــره تأمیــن و کاهــش‬ ‫ورود بـه ایـن حـوزه ندارنـد‪ .‬در نهایت‪ ،‬مشـکلات‬ ‫بــر ایــن‪ ،‬مشــکلاتی ماننــد کمبــود نهاده‌هــای‬
‫هدررف ‌تهـا نقـش مهمـی ایفـا کنـد‪ ،‬امـا عـدم‬ ‫زیســت‌محیطی ماننــد کمبــود منابــع آبــی و‬ ‫کشــاورزی و بحران‌هــای زیســت‌محیطی‬
‫مشـارکت فعـال و کارآمـد آن در تصمیم‌گیر ‌یهـا‬ ‫فرسـایش خـاک نیـز چالش‌هایـی هسـتند کـه‬ ‫بویــژه کمبــود آب‪ ،‬ایــن ناتــرازی را تشــدید‬
‫باعـث عـدم اجـرای را‌هح ‌لهـای عملیاتـی شـده‬ ‫می‌تواننـد پایـداری و سـودآوری سـرمایه‌گذاری‬ ‫می‌کنـد‪ .‬بـرای مقابلـه بـا ایـن چالش‌هـا‪ ،‬نیـاز‬
‫بــه یــک برنامه‌ریــزی دقیــق و هماهنــگ بیــن‬
‫اســت‪.‬‬ ‫در کشــاورزی را تهدیــد کننــد‪.‬‬ ‫سیاســت‌گذاران و فعــالان بخــش خصوصــی‬
‫‪ .2‬کمبود زیرساخت‌ها و فناوری‌های مناسب‬ ‫اســت تــا تــوازن میــان تولیــدات اساســی و‬
‫بســیاری از مشــکلات در بخــش کشــاورزی‬ ‫از منظــر علمــی‪ ،‬نم ‌یتــوان انتظــار داشــت‬
‫کــه کشــور در تمامــی محصــولات اساســی‬ ‫غیراساســی بــه دســت آیــد‪.‬‬
‫بــه خودکفایــی کامــل برســد‪ ،‬زیــرا برخــی‬
‫محصـولات نیـاز بـه منابعـی دارنـد کـه ایـران بـه‬ ‫امــروز مزیت‌هــای تولیــد کشــاورزی در‬
‫دلیـل اقلیـم خشـک و نیمه‌خشـک دسترسـی‬ ‫کشــور چیســت و جــذب ســرمایه در بخــش‬
‫کافــی بــه آ ‌نهــا نــدارد‪ .‬ب ‌هجــای تمرکــز بــر‬ ‫کشـاورزی بـا چـه چالش‌هایـی روبـه رو اسـت؟‬
‫خودکفایــی در تمــام محصــولات‪ ،‬بخــش‬ ‫مزیت‌هــای تولیــد کشــاورزی در کشــور از نــگاه‬
‫خصوصــی پیشــنهاد م ‌یکنــد کــه مزیت‌هــای‬ ‫بخــش خصوصــی بــه چنــد عامــل کلیــدی‬
‫نسـبی محصولاتـی ماننـد زعفـران‪ ،‬پسـته‪ ،‬خرمـا‬ ‫برمی‌گـردد‪ .‬یکـی از مهم‌تریـن مزیت‌هـا‪ ،‬تنـوع‬
‫و محصـولات باغـی کـه در شـرایط خـاص کشـور‬ ‫اقلیمـی ایـران اسـت کـه بـه بخـش خصوصـی‬
‫قابــل تولیــد هســتند‪ ،‬اولویــت داده شــوند‪.‬‬ ‫ایـن امـکان را می‌دهـد تـا در طیـف گسـترده‌ای‬
‫از محصــولات کشــاورزی ســرمایه‌گذاری کنــد‪.‬‬
‫تولیــد محصــولات بــا ارزش‌افــزوده بــالا نظیــر‬
‫زعفـران‪ ،‬پسـته و خرمـا کـه در بازارهـای جهانـی‬
‫تقاضــای قابل‌توجهــی دارنــد‪ ،‬فرصت‌هــای‬

‫‪43‬‬

‫| شـماره ‪ | ۲۳‬پاییز ‪| 1403‬‬