Page 19 - Sepehr23- 2 low

‫گفت‌وگو سیاس ‌تگذاری‬

‫شـدید نـرخ ارز در سـا ‌لهای اخیـر و سیاسـ ‌تهای‬ ‫هسـتند و تسـهیلات بانکـی اغلـب ب ‌هجـای هدایـت‬ ‫ب ‌هدرســتی آدرس تــورم ســازان در کشــور‬
‫ارزی نامناســب نیــز‪ ،‬بویــژه سیاســ ‌تهای چنــد‬ ‫بـه عوامـل مولدتـر‪ ،‬بـه سـمت عوامـل غیرمولـد و‬ ‫کجاسـت و چـرا چنـد دهـه اسـت کـه بـا تـورم‬
‫نرخــی ارز در ســا ‌لهای اخیــر‪ ،‬بــه افزایــش تــورم‬ ‫صاحــب نفــوذ راه پیــدا م ‌یکنــد‪ .‬ایــن امــر ن ‌هتنهــا‬
‫و همچنیــن علام ‌تهــای غلــط در اقتصــاد کشــور‬ ‫بــه ایجــاد حبا ‌بهــای قیمتــی در ایــن فعالی ‌تهــا‬ ‫مزمــن زندگــی می‌کنیــم؟‬
‫کمــک کرد‌هانــد‪ .‬قیم ‌تگــذاری چندگانــه بــرای‬ ‫منجـر م ‌یشـود‪ ،‬بلکـه تقاضـا بـرای کالاهـا و خدمات‬ ‫تـورم در اقتصـاد ایـران یـک مشـکل مزمـن اسـت‬
‫ارز باعــث ایجــاد بازارهــای غیررســمی‪ ،‬فســاد و‬ ‫را افزایــش م ‌یدهــد‪ ،‬درحال ‌یکــه تولیــد داخلــی‬ ‫کــه ریشــ ‌ههای عمیقــی در ســاختار اقتصــادی و‬
‫تخصیــص ناکارآمــد م ‌یشــود کــه نهایتــ ًا قیمــت‬ ‫تـوان پاسـخگویی بـه ایـن افزایـش تقاضـا را نـدارد‬ ‫سیاسـی کشـور دارد‪ .‬آدرس اصلـی تـورم سـازان را‬
‫کالاهــا و خدمــات را تحــت تأثیــر قــرار م ‌یدهــد‪.‬‬ ‫و نتیجــه آن‪ ،‬افزایــش قیم ‌تهــا و تــورم اســت‪.‬‬ ‫م ‌یتـوان درچنـد عامـل کلیـدی شناسـایی کـرد کـه‬
‫ایــن وضعیــت بــه افزایــش هزین ‌ههــای تولیــد‪،‬‬ ‫‪ -‬تحری ‌مهــای اقتصــادی بی ‌نالمللــی کــه در چنــد‬ ‫ب ‌هطــورمــداوم تــورم را ایجــاد و تشــدید کرد ‌هانــد‪:‬‬
‫واردات و درنهایــت افزایــش قیم ‌تهــا م ‌یانجامــد‪.‬‬ ‫دهــه اخیــر ب ‌هطــور مکــرر علیــه ایــران اعمــال‬ ‫‪ -‬یکـی از اصل ‌یتریـن عوامـل ایجـاد تـورم در ایران‪،‬‬
‫درنتیجــه‪ ،‬تــورم مزمــن در ایــران ترکیبــی از‬ ‫شــد‌هاند‪ ،‬موجــب افزایــش هزین ‌ههــای تولیــد و‬ ‫عـدم ایجـاد ظرفیـت رشـد اقتصـادی بالا متناسـب‬
‫سیاســ ‌تهای ناپایــدار مالــی‪ ،‬پولــی‪ ،‬وابســتگی بــه‬ ‫کاهـش عرضـه کالاهـا و خدمـات در بـازار داخلـی‬ ‫بــا متغیرهــای پولــی اســت‪ .‬درای ‌نبــاره کســری‬
‫نفـت‪ ،‬تحری ‌مهـا‪ ،‬نوسـانات شـدید نـرخ ارز و عـدم‬ ‫شــد‌هاند‪ .‬تحری ‌مهــا همچنیــن دسترســی بــه‬ ‫بودجـه دائمـی و تسـلط سیاسـ ‌تهای مالـی دولت‬
‫اسـتقلال نهـادی پولـی کشـور و در کل نبـود امکانـات‬ ‫فناور ‌یهـای پیشـرفته و مـواد اولیـه ضـروری برای‬ ‫بـر سیاسـ ‌تهای پولـی بـدون ایجـاد ظرفی ‌تهـای‬
‫بـرای ایجـاد ظرفیـت رشـد اقتصـادی اسـت‪ .‬ایـن‬ ‫تولیـد را محـدود کرد‌هانـد کـه نتیجـه آن افزایـش‬ ‫مولـد و کارآمـد از مسـائل مهـم ایـن موضوع اسـت‪.‬‬
‫عوامــل ب ‌هطــور مــداوم فشــار بــر ســطح قیم ‌تهــا‬ ‫هزین ‌ههــای تولیــد و ب ‌هتبــع آن افزایــش قیم ‌تهــا‬ ‫هرسـاله‪ ،‬دولـت بـا کسـری بودجـه مواجـه اسـت و‬
‫را افزایــش داده و چشــ ‌مانداز اقتصــادی کشــور را‬ ‫در بــازار داخلــی شــده اســت‪ .‬ایــن عوامــل باعــث‬ ‫ب ‌هجــای جبــران ایــن کســری از طریــق اصلاحــات‬
‫شــکننده کرد‌هانــد‪ .‬بــرای مقابلــه بــا تــورم‪ ،‬نیــاز بــه‬ ‫ســاختاری‪ ،‬افزایــش پایــه درآمدهــای مالیاتــی‬
‫اصلاحـات سـاختاری جدی در نظـام بودج ‌های و مالی‬ ‫کاهــش بهــر‌هوری و افزایــش تــورم م ‌یشــوند‪.‬‬ ‫یــا کاهــش هزین ‌ههــای غیرضــروری در بودجــه‬
‫دولــت‪ ،‬نظــام پولــی و بانکــی‪ ،‬توســعه بخ ‌شهــای‬ ‫‪ -‬یکــی از دیگــر دلایــل مهــم تــورم مزمــن در‬ ‫دولـت‪ ،‬متوسـل بـه ابزارهایـی م ‌یشـود کـه باعـث‬
‫غیرنفتـی و افزایـش بهـر‌هوری اقتصادی وجـود دارد‪.‬‬ ‫ایــران‪ ،‬عــدم اســتقلال اقتصــادی بانــک مرکــزی‬ ‫خلــق پــول و نقدینگــی شــده اســت‪ .‬ایــن روش‬
‫و درنهایــت عــدم اســتقلال سیاســ ‌تهای پولــی‬ ‫ن ‌هتنهـا بـه رفـع مشـکل کمـک نم ‌یکنـد‪ ،‬بلکـه آن‬
‫دولت‌هــای بــزرگ و پرخــرج چگونــه بــه‬ ‫از سیاســ ‌تهای مالــی دولــت اســت‪ .‬بــه دلیــل‬ ‫را ب ‌هشــدت تشــدید م ‌یکنــد‪ .‬البتــه ایــن موضــوع‬
‫ســراغ سیاســ ‌تهای تورمــی رفت ‌هانــد؟‬ ‫فشـارهای سیاسـی و نیازهـای مالـی دولـت‪ ،‬بانـک‬ ‫علیــت دوطرفــه هــم پیداکــرده اســت و افزایــش‬
‫مرکــزی اغلــب نم ‌یتوانــد سیاســ ‌تهای پولــی‬ ‫تـورم خـود نیـز باعـث افزایـش نقدینگـی شـده و‬
‫سیاســ ‌تهای تورمــی در دول ‌تهــای ایــران‪ ،‬قبــل‬ ‫مناســب را اجــرا کنــد‪ .‬در شــرایطی کــه کنتــرل‬
‫و بعــد از انقــاب اســامی‪ ،‬تحــت تأثیــر شــرایط‬ ‫نقدینگــی ضــروری اســت‪ ،‬بانــک مرکــزی و بــه‬ ‫ایـن چرخـه را فعـال نگـه مـ ‌یدارد‪.‬‬
‫اقتصادی‪ ،‬سیاسـی و اجتماعی متفاوتی بوده است‪.‬‬ ‫دنبــال آن سیســتم بانکــی تح ‌تفشــار مجبــور بــه‬ ‫‪ -‬اقتصـاد ایـران ب ‌هشـدت وابسـته بـه درآمدهـای‬
‫تأمیـن مالـی دولـت بـه انحـاء مختلـف م ‌یشـود‬ ‫نفتـی اسـت‪ .‬نوسـانات قیمـت نفـت در بازارهـای‬
‫کــه نتیجــه آن افزایــش تــورم اســت‪ .‬نوســانات‬ ‫جهانــی و تحری ‌مهــای بی ‌نالمللــی‪ ،‬درآمدهــای‬
‫دولــت را تحــت تأثیــر قــرار م ‌یدهــد‪ .‬هنگام ‌یکــه‬
‫هنگام ‌یکــه قیمــت نفــت کاهــش می‌یابــد‬ ‫قیمــت نفــت کاهــش م ‌ییابــد یــا بــه دلیــل‬
‫یــا بــه دلیــل تحری ‌مهــای غــرب و آمریــکا‬ ‫تحری ‌مهــای غــرب و آمریــکا صــادرات نفــت‬
‫صــادرات نفــت محــدود م ‌یشــود‪ ،‬دولــت‬ ‫محــدود م ‌یشــود‪ ،‬دولــت بــا مشــکل کاهــش‬
‫بــا مشــکل کاهــش درآمــد مواجــه می‌شــود‪.‬‬ ‫درآمــد مواجــه م ‌یشــود‪ .‬ب ‌هجــای جبــران ایــن‬
‫ب ‌هجــای جبــران ایــن کاهــش از طریــق‬ ‫کاهـش از طریـق رو ‌شهـای پایدارتـر مانند توسـعه‬
‫رو ‌شهــای پایدارتــر ماننــد توســعه صــادرات‬ ‫صــادرات بخ ‌شهــای غیرنفتــی‪ ،‬دولــت معمــولاً‬
‫بخ ‌شهــای غیرنفتــی‪ ،‬دولــت معمــوًال بــا‬ ‫بــا افزایــش نقدینگــی یــا از طریــق افزایــش و‬
‫افزایــش نقدینگــی یــا از طریــق افزایــش و‬ ‫جه ‌شهــای نــرخ ارز ســعی در جبــران هزین ‌ههــا‬
‫جهش‌هـای نـرخ ارز سـعی در جبـران هزین ‌ههـا‬ ‫دارد کــه ایــن امــر نیــز بــه تــورم منجــر م ‌یشــود‪.‬‬
‫دارد کـه ایـن امـر نیـز بـه تـورم منجـر می‌شـود‪.‬‬ ‫‪ -‬سیســتم بانکــی ایــران بــه دلیــل مشــکلات‬
‫ســاختاری و ناکارآمــدی‪ ،‬ب ‌هطــور غیرمســتقیم بــه‬
‫ایجــاد تــورم کمــک م ‌یکنــد‪ .‬بان ‌کهــا ب ‌هطــور‬
‫مـداوم بـا نقدینگـی بـالا و بهـر‌هوری پاییـن مواجـه‬

‫‪17‬‬

‫| شـماره ‪ | ۲۳‬پاییز ‪| 1403‬‬