مشارکت مدنی بانک
نام کتاب: مشارکت مدنی بانک
نویسنده: امیرعباس ابراهیمی، یاسر عرب نژاد
شابک: ۰-۰۷۴-۲۱۲-۶۲۲-۹۷۸
نوبت چاپ: اول
سال انتشار: تابستان ۱۳۹۸
مقدمه ……………………………………………………………………. 11
سخن نخست……………………………………………………………. 13
فصل اول ـ برخي از اصول حاكم بر قراردادها…………………………. 15
مبحث اول: اصل آزادي قراردادها …………………………………… 17
مبحث دوم: اصل صحت…………………………………………….. 19
مبحث سوم: اصل لزوم قراردادها ……………………………………. 20
فصل دوم ـ قوانين امري و مانع در حوزه پولي و بانكي ……………….. 23
مبحث اول: قوانين امري …………………………………………….. 25
مبحث دوم: قوانين مانع ناهي ……………………………………… 27
مبحث سوم: قوانين تخييري …………………………………………. 29
مبحث چهارم: قوانين تكميلي تفسيري ……………………………. 30
مبحث پنجم: امري و مانع بودن قوانين و مقررات پولي و بانكی. 31
گفتار اول: تاريخچه قوانين امري و مانع در حوزه پولي و بانكي ..32
گفتار دوم: رويه قضايي ………………………………………….. 35
فصل سوم ـ قرارداد مشاركت مدني ……………………………………… 39
مبحث اول: اوصاف عقود مشاركتي (عقود با بازدهي متغير) ……….. 41
گفتار اول: احتمالي بودن……………………………………………. 41
گفتار دوم: تقسيم سود و زيان به نسبت سهم‌الشركه يـا نسـبت منـدرج در قرارداد ………………………………………. 43
گفتار سوم: تعيين سود با انجام موضوع قرارداد …………………. 44
مبحث دوم: تعريف مشاركت مدني …………………………………. 45
مبحث سوم: هدف از مشاركت مدني ……………………………….. 47
مبحث چهارم: شرايط تحقق مشاركت مدني و آثار عدم تحقق…….. 48
گفتار اول: شرايط عمومي و مشترك اعتبار كليه قراردادها ………. 49
بند اول: شروط اساسي صحت معامله……………………….. 49
بند دوم: قرارداد صوري با قصد تسويه بدهي گذشته………… 50
گفتار دوم: شرايط تحقق مشاركت مدني و آثار عدم تحقق ……… 53
بند اول: مفهوم شرط …………………………………………. 53
بند دوم: چگونگي تشكيل و تحقق مشاركت مدني ………….. 54
بند سوم: آثار بطلان مشاركت مدني………………………….. 55
مبحث پنجم: محاسبه سود و حصه بانك در قرارداد مشاركت مدني .. 57
گفتار اول: از منظر قوانين و مقررات …………………………….. 58
گفتار دوم: از ديدگاه بانك مركزي ………………………………. 58
گفتار سوم: از نگاه قرارداد مشاركت مدني ………………………. 60
فصل چهارم ـ گذري بر امهال ……………………………………………. 63
مبحث اول: تعريف امهال ……………………………………………. 65
فهرست مطالب 7 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گفتار اول: وجود دين ……………………………………………. 65
گفتار دوم: وجود بدهكار ………………………………………… 66
گفتار سوم: تسهيل در اداي دين …………………………………. 66
گفتار چهارم: لزوم رعايت قوانين و مقررات امهال……………….
67 مبحث دوم: هدف از امهال ………………………………………….. 67
گفتار اول: احكام شرعي…………………………………………. 67
گفتار دوم: قوه قاهره و حوادث غيرمترقبه……………………….. 70
گفتار سوم: حمايت از توليد و اشتغال…………………………… 71
گفتار چهارم: حمايت از طرحهاي ويژه …………………………. 72
مبحث سوم: قوانين و مقررات امهال………………………………… 73
گفتار اول: تقسيط اصل و سود تسهيلات سررسيد شـده و معـوق بـا حذف وجه التزام تأخير تأديه…………………………. 73
گفتار دوم: تكليف به تقسيط اصل و سـود تسـهيلات ريـالي و ارزي سررسيد شده و معوق………………………………… 74
گفتار سوم: تكليف به امهال تسهيلات بخش كشاورزي…………. 74
گفتار چهارم: تكليف بـه امهـال تسـهيلات بخـش توليـد بـا حـذف جريمه‌ها………………………………………………………….. 75
فصل پنجم ـ آراء صادره از محاكم حقوقي و ديوان عالي كشور………. 77
مبحث اول: رأي صـادره از شـعبه دادگـاه عمـومي حقـوقي تهـران مورخ 1397/04/16 …………….. 79
گفتار اول: خواسته و شرح آن …………………………………… 79
گفتار دوم: دفاع وكلاء بانك……………………………………… 81
8 مشاركت مدني بانك جهت تسويه تسهيلات سابق ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گفتار سوم: قرار و نظريه كارشناسي……………………………… 82
گفتار چهارم: استدلال دادگاه …………………………………….. 85
گفتار پنجم: رأي دادگاه ………………………………………….. 94
مبحـث دوم: رأي صــادره از شــعبه ديــوان عــالي كشــور مــورخ 1397/02/23……………………………………………… 96
گفتار اول: خلاصه جريان پرونده………………………………… 96
بند اول: شرح خواسته وكلاي شركت …….. در مرحله بدوي .. 96
بند دوم: استدلال وكلاي شركت …….. در مرحله بدوي …….. 98
بند سوم: دفاع وكيل بانك در مرحله بدوي ………………….100
بند چهارم: كارشناسي مرحله بدوي………………………….101
بند پنجم: رأي دادگاه بدوي ………………………………….106
بنـد ششـم: رأي دادگـاه تجديـدنظر نسـبت بـه بخشـي از رأي بدوي …………………………………………………………106
گفتار دوم: فرجام‌خواهي شركت نسبت به بخشي از رأي بدوي..107
بند اول: استدلال وكلاي شركت ……………………………..107
بند دوم: پاسخ بانك………………………………………….109
گفتار سوم: رأي ديوان …………………………………………..110
مبحـث سـوم: رأي صـادره از شـعبه ……… ديـوان عـالي كشـور مـورخ 1397/08/13 ……………………………………………….114
گفتار اول: خلاصه جريان پرونده………………………………..114
گفتار دوم: استدلال دادگاه بدوي ………………………………..114
گفتار سوم: رأي ديوان…………………………………………..116
فهرست مطالب 9 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فهرست منابع……………………………………………………………119
الف)كتاب……………………………………………………119
ب) مقاله ……………………………………………………..121
ج) اسناد بالادست……………………………………………121
د) قوانين ……………………………………………………..121
هـ) آيين‌نامه، مقرره و دستورالعمل………………………….123
و) نظريات مشورتي ………………………………………….125
ز) اسناد بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران……………….125
ح) قرارداد مشاركت مدني……………………………………126
ط) پايگاه اينترنتي…………………………………………….126
۱. آیا امکان تخطی از مقررات حاکم بر عقود بانکی وجود دارد؟
۲. آیا هیچ یک از مقررات پولی و بانکی کشور و دستورات و بخشنامههای بانک مرکزی اجازه دادهاند، قرارداد مشارکت مدنی جهت تسویه قراردادهای سابق منعقد شود؟
۳. وضعیت حقوقی قراردادهای مزبور که سرمایه آن تسلیم طرف قرارداد نمیشود چگونه است؟
در بسیاری از پروندههای تسهیلاتی ملاحظه میشود بانکها در خصوص تسهیلات سررسید گذشته، معوق و مشکوکالوصول با پذیرش استمهال (طلب مهلت)، مبادرت به صدور مصوبه امهال مینمایند ولی به جای تنظیم توافقنامه امهال نسبت به تنظیم عقود دیگری تحت عنوان، مشارکت مدنی، مشارکت مدنی استمهالی، مشارکت مدنی احیاء و امثالهم اقدام مینمایند.
این مقوله بر آن است به اعتبار مفهوم مخالف مواد ۱۰، ۲۱۹، ۲۲۳ و ۱۲۸۸ از قانون مدنی و ماده ۶ قانون آیین دادرسی مدنی و همچنین قوانین و مقررات پولی و بانکی، این دسته از قراردادهای مشارکت مدنی که سرمایه آن به طرف قرارداد تحویل نمیگردد بلکه رأساً توسط بانک، جهت تسویه قراردادهای سابق برداشت میشود را مورد بررسی قرار دهد. در همین راستا به برخی آراء صادره از محاکم محترم حقوقی و دیوان عالی کشور که صحت و اعتبار این نوع قراردادها را محل ایراد قرار داده و در نهایت بر بطلان این گونه از قراردادهای مشارکت مدنی حکم دادهاند اشاره شده است.
امیرعباس ابراهیمی یاسر عرب نژاد
