با مقایسه اطلس انرژی خورشیدی استان کرمان و کشور آلمان، نتیجه می‌گیریم که بدترین موقعیت در استان کرمان به لحاظ پتانسیل انرژی خورشیدی از بهترین نقاط آلمان مستعدتر است. این استان به‌عنوان پهناورترین استان کشور با جغرافیای ویژه خود نسبت به دیگر استان‌های کشور در وضعیت بسیار برترِ برخورداری از پتانسیل بسیار بالا و متفاوت انرژی خورشیدی قرار دارد و در حال حاضر بیش از ۲۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی در این استان در حال بهره‌برداری است و پیش‌بینی می‌شود که با اتمام برنامه‌های در حال اجرا تا پایان سال ۱۴۰۴ میزان ۶۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی به بهره‌برداری برسد و در سال‌های آتی این روند افزایشی ادامه داشته باشد.
ایمان احمدی مدیرعامل شرکت مشاهیر نیروی جنوب همچنین می‌گوید که با ایجاد بورس انرژی و تابلوی سبز بورس مربوط به مبادله انرژی نیروگاه‌های تجدیدپذیر، بخش خصوصی تمایل زیادی به سرمایه‌گذاری در تولید انرژی خورشیدی و ارائه آن در بورس انرژی داشته و سرمایه‌های کوچک و متوسط به این حوزه وارد می‌شود که یکی از سرمایه‌گذاری‌های جذاب در بخش خصوصی است. در حال حاضر کمتر از دو درصد انرژی الکتریکی کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود که این میزان ظرف پنج سال آینده به حداقل ۱۵ درصد خواهد رسید. قیمت‌گذاری نامناسب و ارزانی انرژی، نبود منابع مالی مناسب و نبود هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و متولی حوزه انرژی از مهم‌ترین مشکلات فراراه توسعه تولید برق از انرژی خورشیدی در کشور است.
استان کرمان در بین استان‌های کشور تقریباً موقعیتی غیرقابل مقایسه با سایر استان‌ها از نظر پتانسیل انرژی خورشیدی دارد. تعداد روزهای آفتابی بیش از 300 روز در سال و از طرفی دشت‌های مرتفع در بخش‌های مرکزی و شمال استان کرمان، دمای معتدل و خنک بویژه در کوهپایه‌ها باعث ایجاد موقعیتی تقریباً بی‌نظیر در استان کرمان برای انرژی خورشیدی گردیده است. با مقایسه اطلس انرژی خورشیدی استان کرمان و کشور آلمان نتیجه می‌گیریم که بدترین موقعیت در استان کرمان از لحاظ پتانسیل تولید انرژی خورشیدی از بهترین نقاط آلمان نیز هنوز مستعدتر است.
استان کرمان پهناورترین استان کشور بوده و وجود زمین‌های بایر امکان تسهیل سرمایه‌گذاری‌ها با مقیاس بالا را فراهم نموده است. استان کرمان از استان‌های دارای سابقه چندین ساله در زمینه انرژی خورشیدی است. در اولین سرمایه‌گذاری‌های خارجی انجام شده در نیروگاه‌های مگاواتی در سال‌های 1395 و 1396 میزان 30 مگاوات نیروگاه خورشیدی در منطقه ماهان کرمان احداث و به بهره‌برداری رسید. با خروج ایالات‌متحده از برجام، متأسفانه روند سرمایه‌گذاری خارجی در کشور با کندی روبه‌رو شد، ولیکن در دو سال اخیر مجدداً با ورود سرمایه‌گذاران خارجی و نیز صنایع بزرگ استان، ظرفیت منصوبه افزایش یافته و تقریباً بیش از 200 مگاوات نیروگاه در حال حاضر در استان درحال بهره‌برداری است. این نیروگاه‌ها شامل 40 مگاوات شرکت مپنا به‌صورت چهار نیروگاه 10 مگاواتی در بهرمان، صفائیه، یزدان شهر و سیرجان، یک نیروگاه 10 مگاواتی سرمایه‌گذاری خارجی شرکت GEP در نرماشیر، نیروگاه 5+25 مگاواتی در خاتون‌آباد توسط شرکت ملی مس، نیروگاه 40 مگاواتی گل گهر سیرجان، نیروگاه 11 مگاواتی سیمان ممتازان کرمان، نیروگاه 10 مگاواتی شرکت مفنا در اسفندقه و نیروگاه 10 مگاواتی تابان و نیروگاه‌های شرکت مانا مهر به ظرفیت جمعاً 13 مگاوات در بردسیر و پابدانا و … می‌باشد.
در بین نیروگاه‌های در حال اجرای کرمان که به عملیات اجرایی رسیده‌اند نیز می‌توان از نیروگاه 10 مگاواتی شرکت مفنا اسفندقه 2، نیروگاه 25 مگاواتی شرکت ملی مس در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان، نیروگاه 11 مگاواتی مهام انرژی جم، نیروگاه 15 مگاواتی ملک آباد، نیروگاه 10 مگاوات شرکت تابان و غیره نام برد.
در خصوص برنامه‌ریزی‌های نیروگاهی آتی نیز می‌توان از نیروگاه‌های ماده 12 قانون رفع موانع تولید در استان نام برد که شامل 200 مگاواتی راین، 100 مگاواتی مپنا در منطقه سنگ سی ریز، 25 مگاواتی ده باغ شهر بابک، 100 مگاواتی راین، 100 مگاواتی بیاض انار، 80 مگاواتی باغ چمن بم و چندین طرح 2 تا 10 مگاواتی در کبوتر خان و بافت و بم نام برد.
به‌طورکلی با اجرای این برنامه‌ها پیش‌بینی می‌شود، در استان کرمان تا پایان سال 1404، میزان 600 مگاوات نیروگاه خورشیدی به بهره‌برداری برسد و در سال‌های آتی نیز این روند افزایشی و با رشد مناسب باشد.
استان کرمان به دلیل وجود معادن غنی و بزرگ از قبیل مس، سنگ‌آهن، روی و سایر مواد معدنی و از طرفی با توجه به وجود صنایع وابسته به معدن از قبیل شرکت ملی مس ایران، شرکت گل گهر و کارخانجات مرتبط با میدکو در استان کرمان و همچنین صنایع بزرگ دیگری از قبیل ارگ جدید بم و شرکت‌های خودروسازی در آن منطقه و منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان، منطقه ویژه اقتصادی سیرجان و لاستیک بارز و سایر شرکت‌های صنعتی، پتانسیل بزرگی برای مصرف برق دارد. از طرفی طبق ماده 16 قانون جهش دانش‌بنیان صنایع بزرگ بالای یک مگاوات موظفند به میزان یک درصد از انرژی مصرفی خودشان از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کنند و این میزان سالانه یک درصد تا سقف پنج درصد افزایش پیدا می‌کند. بااین‌وجود صنایع استان کرمان پتانسیل بسیار بزرگی برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی دارند. در همین راستا اقدامات بسیار بزرگی در بخش نیروگاه‌های احداث شده و در دست احداث مشاهده می کنید. به دلیل ناترازی های ایجاد شده در صنعت برق کشور و نیاز صنایع به برق پایدار، با توجه به مصوبه‌های وزارت نیرو و بویژه مصوبه اخیر وزیر محترم نیرو، درصورتی‌که صنایع 35 درصد انرژی مصرفی خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کنند، از مدیریت بار معاف می‌شوند و این هم یک پتانسیل خوب برای شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر برای سرمایه‌گذاری است.
یکی دیگر از پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در انرژی‌های تجدیدپذیر، بخش کشاورزی است. باوجود باغات بزرگ پسته و کشاورزی فعال در استان کرمان به دلیل ناترازی انرژی ایجاد شده در کشور و اعمال مدیریت بار در تابستان، خسارت بسیار بزرگی بر محصولات وارد شده و باعث شده کشاورزان به انرژی تجدیدپذیر روی بیاورند. با توجه به مصوبه وزیر نیرو در بخش کشاورزی درصورتی‌که کشاورزان 80 درصد دیماند مصرفی خود را با انرژی تجدیدپذیر تأمین کنند، در ایام گرم سال؛ چهار ماه خرداد، تیر، مرداد و شهریور از مدیریت بار و خاموشی معاف می‌شوند، از طرفی می‌توانند در هشت ماه دیگر سال انرژی تولیدی خود را در بورس یا به‌صورت خرید تضمینی به فروش برسانند که این موضوع می‌تواند در جلوگیری از خسارات کشاورزان مثمرثمر بوده و از طرفی راه درآمد جانبی برای کشاورزان باشد که این حوزه در استان کرمان پتانسیل خوبی دارد.
با ایجاد بورس انرژی و تابلو سبز بورس مربوط به مبادله انرژی نیروگاه‌های خورشیدی و نیروگاه‌های تجدیدپذیر، بخش خصوصی تمایل زیادی به سرمایه‌گذاری در تولید انرژی تجدیدپذیر خورشیدی و ارائه آن در بورس انرژی داشته و به دلیل اینکه بازارهای موازی شامل مسکن، زمین و سایر بخش‌ها دچار رکود شده‌اند، از طرفی با توجه به نرخ خریدوفروش برق در بورس انرژی، امسال بازگشت سرمایه به کمتر از سه سال تقلیل یافته و سرمایه‌های کوچک و متوسط به این حوزه ورود می‌کنند که یکی از سرمایه‌گذاری‌های جذاب در بخش خصوصی است.
استان کرمان در زمینه نیروگاه‌های پشت بامی و جنب انشعاب هم از ابتدا به‌طورجدی فعال بوده و با استقبال خوبی روبه رو شده به‌طوری‌که در حال حاضر از نظر تعداد نیروگاه‌های کیلوواتی یا پشت‌بامی در کشور، استان کرمان رتبه اول و از نظر ظرفیت مقام دوم را دارد. ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی استان کرمان تقریباً بیش از 29 مگاوات است. یکی از اقدامات مؤثر در این حوزه، احداث نیروگاه‌های پنج کیلوواتی برای مددجویان کمیته امداد امام خمینی استان کرمان بوده که در حال حاضر بیش از 3000 مددجو کمیته امداد نیروگاه پنج کیلوواتی دارند و درحال تولید انرژی الکتریکی برای کشور هستند و به درآمد و خودکفایی رسیده‌اند.
در خصوص تأمین پنل های خورشیدی، متأسفانه استان کرمان امکان تولید پنل خورشیدی را ندارد. در سال‌های گذشته، اقداماتی صورت گرفته اما به بهره‌برداری و نتیجه کامل نرسیده و نهایتاً امکان تولید پنل و اینورتر در استان کرمان فراهم نشده است. ولی در حوزه خدمات مرتبط با انرژی تجدیدپذیر و نیروگاه‌های خورشیدی، استان کرمان از نظر پیمانکاران و شرکت‌های تأمین‌کننده تجهیزات، قوی عمل کرده و شرکت‌های بسیار خوبی در حوزه پیمانکاری، مهندسی و تأمین تجهیزات حضور دارند که در سایر استان‌های کشور نیز در حال فعالیت هستند.
استان کرمان از نظر تأمین و تولید استراکچر دچار ضعف است، یکی از نقاط بحرانی و ضعف تأمین استراکچر، عدم وجود کارخانه گالوانیزه و آبکاری در استان است. در صورت احداث و راه‌اندازی یک واحد گالوانیزه در حوزه تأمین و تولید استراکچر، می‌توان به خودکفایی رسید، همچنین زمینه ارسال استراکچر به سایر استان‌های کشور نیز وجود دارد.
با ناترازی انرژی الکتریکی و نیاز استان و کشور به انرژی الکتریکی برای جلوگیری از خاموشی‌های ایجاد شده و از طرفی با توجه به کمبود سایر حامل‌های انرژی از قبیل گاز و سوخت‌های مایع مانند گازوئیل، انرژی خورشیدی یکی از بهترین راه‌های تأمین انرژی الکتریکی کشور است. در دنیای امروز هم کشورهای پیشرفته رویکرد بسیار فعالی را در حوزه تأمین برق از انرژی خورشیدی دارند و استان ما هم با توجه به پتانسیل‌های خدادادی می‌تواند منشأ تحولات بزرگ باشد. در حال حاضر هم این تحولات ایجاد شده که آمار و ارقام نشان از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در استان و کشور دارد. به‌طورکلی در حال حاضر کمتر از دو درصد انرژی الکتریکی کشور از منابع تجدید پذیر تأمین می‌شود و مطمئناً این میزان ظرف پنج سال آینده به حداقل 15 درصد خواهد رسید و نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه است.
از مهم‌ترین مشکلات در راه توسعه تولید انرژی خورشیدی در کشور، قیمت‌گذاری نامناسب و ارزانی انرژی است؛ به‌طوری‌که برق حاصل از انرژی خورشیدی قابلیت رقابت با برق تأمین شده از سایر منابع را ندارد. یکی از راهکارهای اساسی، اصلاح قیمت‌ها و نزدیک شدن به قیمت واقعی انرژی برق در کشور است. از دیگر مشکلات فراروی توسعه انرژی تجدیدپذیر کشور عدم تأمین مالی مناسب است، درصورتی‌که شرکت‌های تأمین مالی و بانک‌ها و مؤسسات مالی اعتباری در این حوزه اقدامات مناسب‌تری را فراهم کنند و دولت با تسهیلات بتواند بخشی از سرمایه‌گذاری موردنیاز را فراهم نماید، توسعه و افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از سبد کل انرژی کشور افزایش چشمگیری خواهد داشت.
از دیگر مشکلات پیشرو، با توجه به اینکه صنعت تجدیدپذیر کشور، یک صنعت نوپاست، عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و متولی در این حوزه است؛ مشکلات مربوط به تأمین و واگذاری زمین، بررسی ظرفیت شبکه و هماهنگی‌های موردنیاز بین دستگاهی سازمان امور اراضی، منابع طبیعی استان و وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع و سازمان انرژی تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی کشور (ساتبا).
برای ایجاد هماهنگی دستگاه‌های مختلف ذیربط و در جهت تسهیل سرمایه‌گذاری بایستی دستورالعمل‌های اجرایی نوشته و به‌سرعت ابلاغ و اجرایی شود. تا زمان اجرایی شدن دستورالعمل‌ها نیز ایجاد کارگروه‌های تخصصی درحوزه انرژی‌های تجدیدپذیر با همکاری و هماهنگی ارگان‌های ذیربط و مسئول یک راه‌حل است؛ این کارگروه می‌تواند متشکل از بخش خصوصی و بخش حاکمیتی به ریاست استاندار باشد.
متأسفانه برنامه‌های حمایتی و پشتیبانی‌های مداوم در جهت توسعه توانایی‌های استان در زمینه تولید برق انرژی خورشیدی وجود ندارد، استاندار می‌تواند به‌صورت محلی با ایجاد کارگروه‌های حمایتی و با رصد مشکلات سرمایه‌گذاران از قبیل تأمین منابع مالی، تخصیص ارز و تسهیل فرآیند واردات تجهیزات موردنیاز و ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی، از قبیل تولیدکنندگان استراکچر نقش مهمی در پشتیبانی و حمایت از این صنعت ایفا نماید.
در پایان ضمن تشکر از وقتی‌که در اختیار اینجانب قرار دادید و تشکر از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان که همیشه همراه و یار استان بوده، امیدوارم با کمک کلیه اصحاب صنعت و مطبوعات این حوزه، شاهد رشد و شکوفایی این صنعت و ان‌شاءالله ظرف چهار سال آینده شاهد اتمام ناترازی انرژی و مدیریت بار کشور باشیم.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
