اهمیت صنایع تبدیلیِ کشاورزی در اقتصاد ملی

صنایع تبدیلی کشاورزی به صنایعی اطلاق می‌شود که با کمک آن می‌توان بخشی از محصولات زراعی و باغی را با کاربرد روش‌های فیزیکی و شیمیایی تغییر وضع داده و بدین‌وسیله ماندگاری این محصولات را بیشتر و عرضه و مصرف آن را مناسب‌تر نمود. در مجموع از طریق این نوع صنایع ارزش اقتصادی محصولات را بالاتر برد.
آمار نشان می‌دهد كه سالانه 10 درصد گندم، 5/5 درصد برنج، 30 درصد تره‌بار، 25 درصد مرکبات و 48 درصد سیب‌زمینی و پیاز تولیدشده در كشور به ضایعات تبدیل می‌شود.
صنایع تبدیلی ازجمله صنایعی است که نقش و تأثیر بسیاری از ابعاد مختلف در بخش كشاورزی داشته و دارد. افزایش ارزش‌افزوده، توسعه صادرات و کاهش ضایعات و همین‌طور کاهش ریسک در بخش کشاورزی از عمده‌ترین فواید توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این بخش است که بر ضرورت توجه به این صنایع تأکید می‌کنند. تجربه تعدادی از کشور‌های درحال‌توسعه نشان می‌دهد که توسعه و حمایت از این صنایع می‌تواند نقش حیاتی در توسعه بخش کشاورزی داشته باشد. پیوند بین بخش صنعت و کشاورزی در کشور‌های درحال‌توسعه در مقایسه با کشور‌های توسعه‌یافته ضعیف‌تر است، این در حالی است که گذار از کشاورزی سنتی به اقتصادی پویا در کشور‌های درحال‌توسعه ارتباط متقابل بین کشاورزی و صنعت را طلب کرده و از اهداف کلیدی توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. به‌طور متوسط جمعیت کره زمین هرساله 7/1 درصد رشد می‌کند. پیش‌بینی می‌شود تا اواخر سال 2020 جمعیت جهان به هشت میلیارد نفر برسد که به‌این‌ترتیب اگر در سال 1976 تولید 3/3 میلیارد تن مواد غذایی می‌توانست تا حدی جوابگوی نیاز‌های غذایی مردم باشد. برای هشت میلیارد نفر حتی در صورت ثابت ماندن مصرف سرانه حداقل به 4/6 میلیارد تن مواد غذایی نیاز خواهد بود.
ایجاد صنایع تبدیلی چه در بلندمدت و چه در کوتاه‌مدت منفعت‌های بسیاری برای کشاورزان خواهد داشت و گسترش این صنایع باعث تثبیت سطح درآمد و افزایش سود کشاورزان می‌شود و همچنین شرایطی فراهم خواهد شد که در زمان افزایش تولید محصولات و کاهش تقاضا برای تولیدات خام، مانع از ضایع شدن آن و نوسانات منفی قیمت می‌شود. بالا رفتن ارزش‌افزوده علاوه بر توانمندی کشور به‌طور غیرمستقیم کشاورزان را در جهت توسعه بخش کشاورزی بهره‌مند می‌کند و در درازمدت منافع آن‌ها را تثبیت و تداوم می‌بخشد.
اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی را زمانی بیشتر درمی‌یابیم که توجه کنیم پس از صنایع سنگین، صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی دومین مقام را در جهان داراست که صنایع غذایی استراتژیک مانند غلات، قند، لبنیات و روغن را نیز در بر می‌گیرد، در ضمن با توجه به میزان ارزش‌افزوده در این صنایع که با ارزش‌افزوده در صنایع پتروشیمی‌ برابری دارد و با جایگزینی صدور این محصولات به‌جای صدور قسمتی از نفت می‌توان به شکوفایی اقتصادی نزدیک‌تر شد. در حال حاضر به دلیل نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی، کشاورزان با ریسک تولید می‌کنند درصورتی‌که توسعه این صنایع علاوه بر افزایش درآمد کشاورزان، باعث تنظیم بازار و ثبات قیمت‌ها می‌شود. بازاریابی و بازاررسانی یکی از ارکان اساسی توسعه بخش کشاورزی است. بخش مهمی‌ از بازاریابی محصولات کشاورزی تشکیل و توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی است اما این صنایع هنوز در زیربخش‌های مختلف توسعه نیافته است.
به‌طور خلاصه اهداف ایجاد و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و روستایی عبارت‌اند از:
1. کمک به بهبود سطح زندگی روستائیان از طریق افزایش درآمد سرانه آن ها
2. حرکت در جهت استفاده بهینه از امکانات و منابع موجود در مناطق روستایی
3. کمک به کنترل مهاجرت‌های بی‌رویه و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی
4. کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش‌افزوده بالاتر برای محصولات
5. ایجاد زمینه‌های مناسب جهت افزایش مهارت‌ها و شکوفایی استعدادهای روستائیان
6. ایجاد اشتغال مولد برای جمعیت مازاد بر فعالیت‌های بخش کشاورزی
7. کمک به افزایش صادرات غیرنفتی کشور
گسترش صنایع تبدیلی از دو جنبه 1.ارزش‌‌افزوده ایجادشده در بخش، صرف افزایش ارزش‌افزوده‌های خود بخش می‌شود 2. به‌دلیل رابط‌های که با بخش‌های دیگر دارد موجب ایجاد ارزش‌افزوده در این بخش‌ها می‌گردد.
استان کرمان به‌عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور مطرح بوده و از پتانسیل بالایی در زمینه کشاورزی برخوردار می‌باشد. حدود یک‌پنجم باغات کشور را در بر داشته و درصد بالایی از صادرات غیرنفتی کشور را شامل می‌شود.
صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به‌عنوان تکمیل‌کننده چرخه تولیدات بخش کشاورزی می‌تواند در رونق تولیدات و بازاریابی محصولات نقش اساسی ایفا نماید. توجه به این صنعت علاوه بر نقش مؤثر در اشتغال‌زایی و جلوگیری از مهاجرت تولیدکنندگان روستایی به شهرها، زمینه‌ساز شکل‌گیری ارزش‌افزوده بیشتر در بخش کشاورزی می‌باشد.
نبود بسته‌بندی مناسب وعدم امکان فراوری محصولات کشاورزی به‌ویژه محصولات باغی که از فسادپذیری بیشتری نسبت به محصولات زراعی برخوردارند موجب شده علیرغم وجود بازارهای مناسب مصرف داخلی و بین‌المللی، هنوز نتوانیم نقش اساسی را در تأمین نیاز این بازارها ایفا نماییم.