کرمان و نگاه دوباره به توسعه
کرمان، استانی که همواره در بطن تاریخ، فرهنگ و اقتصاد ایران جایگاهی ویژه داشته، در مسیر توسعه با چالشهای بسیاری روبهرو بوده است. در موجهای پیشین توسعهخواهی و توسعهگرایی، این استان بهرغم برخورداری از ظرفیتهای عظیم، نتوانسته آنگونه که شایسته است به توسعه پایدار دست یابد. نگاهی به گذشته نشان میدهد که توسعه در کرمان عمدتاً تکبعدی و وابسته به منابع معدنی بوده، درحالیکه سایر بخشهای اقتصادی و اجتماعی آن، ازجمله کشاورزی، گردشگری، خدمات و صنایع کوچک و متوسط، بهطور کامل مورد توجه قرار نگرفتهاند.
چالشهای توسعه در کرمان
امروز کرمان همچنان با چالشهای مهمی در مسیر توسعه روبهرو است. محیطزیست، بهعنوان یکی از اصلیترین بسترهای توسعه پایدار، تحتفشار بهرهبرداریهای بیرویه قرار دارد. توسعه نامتوازن که بارها مورد نقد مردم و دلسوزان استان بوده، باعث شده تا برخی مناطق از مزایای توسعه بیبهره بمانند. تمرکز بیشازحد بر ظرفیتهای معدنی – هرچند مزیت مهمی است – اما بهتنهایی نمیتواند ضامن توسعه پایدار باشد.
بخش کشاورزی، باوجود سهم بالای اشتغال در استان، هنوز اقتصادی نشده و با مشکلاتی مانند بهرهوری پایین، کمبود سرمایهگذاری و تغییرات اقلیمی روبهرو است. درحالیکه کرمان میتوانست با بهرهگیری از موقعیت استراتژیک خود، به قطب خدمات در جنوبشرق کشور تبدیل شود، این حوزه نیز مورد بیتوجهی قرار گرفته است. گردشگری که میتوانست یکی از ارکان اصلی توسعه استان باشد، هنوز به پویایی لازم نرسیده و ظرفیتهای تاریخی، طبیعی و فرهنگی آن بهدرستی بالفعل نشدهاند.
از سوی دیگر، بنگاههای کوچک و متوسط که موتور اصلی ایجاد اشتغال هستند، تحتالشعاع بنگاههای بزرگ قرار گرفته و حمایت کافی از آنها صورت نگرفته است. در بخش معدن، باوجود بهرهبرداری گسترده، زنجیره کامل تولید شکل نگرفته و خامفروشی همچنان چالشی بزرگ برای استان محسوب میشود.
اما یکی از مهمترین چالشهای توسعه در کرمان، عدم شکلگیری فرهنگ توسعه بوده است. توسعه نیازمند مشارکت عمومی، نگاه بلندمدت و باور به تحول است؛ امری که در گذشته آنچنانکه باید مورد توجه قرار نگرفته است.
«کرمان بر فراز»؛ حرکتی نو برای توسعه متوازن
امروز کرمان نیازمند تحرکبخشی به توسعه در همه ابعاد است. این امر مستلزم بازنگری در اولویتها، توجه به اسناد بالادستی مانند سند آمایش سرزمین، رفع نقایص برنامههای گذشته و اتخاذ رویکردی نوین در مسیر توسعه است. تحقق این اهداف، تنها با گشودن افقهای جدید و تمرکز بر جذب سرمایههای داخلی و خارجی ممکن خواهد بود.
در این راستا، برنامه «کرمان بر فراز» تدوین شده است. این برنامه، نهتنها نقشهای جامع برای تحرکبخشی به توسعه در سراسر استان، بلکه راهکاری عملی برای اجرای پروژههای پیشران در بخشهای مختلف است. محوریت این برنامه، ایجاد پیوند میان مردم، دولت و بخش خصوصی با هدف تحولآفرینی در جایجای این استان پهناور است.
«کرمان بر فراز» با نگاه به آینده، میکوشد تا با استفاده از ظرفیتهای مغفولمانده، کرمان را به جایگاهی برساند که شایسته آن است؛ جایگاهی که در آن، توسعه متوازن، اشتغال پایدار، بهرهگیری بهینه از منابع، رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی مردم، محقق شود. امروز کرمان در مسیر تحول قرار گرفته است و این حرکت، نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی انکارناپذیر برای آیندهای روشنتر است.