پسماندها، به پنج گروه پسماندهای عادی، پسماندهای پزشکی (بیمارستانی)، پسماندهای ویژه، پسماندهای کشاورزی و پسماندهای صنعتی تقسیم می‌شوند که پسماندهای عادی، ازجمله پسماندهای خانگی و نخاله‌های ساختمانی است و به پسماندهایی گفته می‌شود كه به‌صورت معمول از فعالیت‌های روزمره انسان‌ها در شهرها، روستاها و خارج از آن‌ها تولید می‌شود؛ پسماندهای پزشكی یا بیمارستانی که به پسماندهای عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستان‌ها، مراكز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و سایر مراكز مشابه گفته می‌شود؛ پسماندهای ویژه، كه به دلیل بالا بودن حداقل یكی از خواص خطرناك، از قبیل سمیت، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز دارند. همچنین آن‌دسته از پسماندهای پزشكی و نیز بخشی از پسماندهای عادی، صنعتی و كشاورزی، كه به مدیریت خاص نیاز دارند، جزو پسماندهای ویژه محسوب می‌شوند؛ پسماندهای كشاورزی از قبیل فضولات، لاشه حیوانات (دام، طیور و آبزیان)، محصولات كشاورزی فاسد یا غیرقابل مصرف که شامل پسماندهای ناشی از فعالیت‌های تولیدی در بخش كشاورزی است و پسماندهای صنعتی مثل براده‌ها، سرریزها و لجن‌های صنعتی و پسماندهای ناشی از فعالیت‌های صنعتی و معدنی و پسماندهای پالایشگاهی، صنایع گاز، نفت و پتروشیمی و نیروگاهی و امثال است.
همچنین دسته‌بندی پسماندها از نظر نحوۀ دفع، به چند دسته تقسیم می‌شود که دفن در محیط، سوزاندن، تبدیل به انرژی، بازیافت، استفادۀ مجدد و اجتناب از تولید (کاهش در مبدأ) از آن جمله است. جمع‌آوری و دفع پسماندها در شهرها، یکی از وظایف ذاتی شهرداری‌هاست که اگرچه این کار برای شهرداری‌ها، هزینه‌بر است، اما در صورت دفع اصولی، می‌تواند به یکی از منابع مهم مالی برای شهرداری‌ها تبدیل شود.
در همین رابطه با توجه به ضرورت اصولی دفع پسماندها در شهر، با شهردار کرمان به گفتوگو نشستیم.
بر اساس ماده هفت قانون مدیریت پسماند، مدیریت تمام پسماندهای غیر از پسماندهای صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم شهرها، به عهدۀ شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و خارج از آن، به عهدۀ بخشداری‌هاست. مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه نیز به عهدۀ تولیدکننده است و در صورت تبدیل به پسماند عادی، به عهدۀ شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و بخشداری‌هاست.
بنابراین، شهرداری‌ها صرفاً مدیریت پسماندهای عادی را بر عهده دارند که میزان پسماند عادی در شهر کرمان، به‌طور متوسط، روزانه 350 تا 400 تن است که 8 تا 10 تن آن را پسماندهای شبه‌خانگی و مراکز درمانی تشکیل می‌دهد.
با توجه به شرایط کرونا و فعال شدن کسب‌و کارهای استارت‌آپی، بسیاری از خدمات به‌صورت اینترنتی و شبکه‌های مجازی ارایه می‌شود که در همین رابطه، شهرداری کرمان نیز با راه‌اندازی اپلیکیشن «شمیز»، نسبت به اجرای طرح جمع‌آوری مکانیزۀ پسماندهای خشک اقدام کرده که هم‌اکنون، در گام نخست این اقدام هستیم و در ادامه، با ارایۀ آموزش‌های لازم به شهروندان و آگاهی بیشتر شهروندان نسبت به این اپلیکیشن، به‌زودی شاهد همکاری بیشتر شهروندان با طرح مذکور خواهیم بود.
همچنین ساماندهی جمع‌آوری پسماند خشک و تفکیک از مبدأ نیز به بخش خصوصی واگذار شده که به‌زودی شاهد اجرای این طرح به‌طور جدی در شهر کرمان خواهیم بود.
در این خصوص با اشاره به انواع مواد بازیافتی توضیح دهید.
طبق طرح جامع مدیریت پسماند شهر کرمان، 30 درصد از پسماند شهر، خشک و 20 درصد پسماند خشک با ارزش است که با احتساب جمع‌آوری روزانه 350 تن زباله در شهر کرمان، روزانه 70 تن پسماند خشک با ارزش از سطح شهر کرمان جمع‌آوری و پردازش می‌شود، اما در حال حاضر، هیچ‌گونه زیرساختی برای بازیافت و استفادۀ مجدد از آن وجود ندارد و پس از تفکیک، برای استفادۀ مجدد، به مراکز مربوط تحویل داده می‌شود.
یکی از اهداف مدیران خدمات شهری در کلان‌شهرها، دستیابی به توسعۀ پایدار شهری است که توسعۀ پایدار علاوه بر توجه به محیط زیست، اجتماع و اقتصاد را نیز مد نظر دارد. همچنین یکی از مهم ترین استراتژی‌هایی که برای دستیابی به توسعۀ پایدار شهری مطرح می‌شود، مدیریت پسماندهاست که این مهم با پیشرفته شدن جوامع، تغییر نوع مصرف و مواد مورد استفاده، تغییر سبک زندگی و از همه مهم‌تر آلودگی محیط زیست و رو به پایان بودن منابع طبیعی، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است.
به‌طور کلی مدیریت پسماند به سه قسمت کاهش تولید، تفکیک پسماندها از یکدیگر و استفادۀ مجدد تقسیم می‌شود؛ ضمن این که دفن پسماندها در محیط، موجب آلودگی آب و خاک خواهد شد؛ بنابراین، به‌منظور دستیابی به توسعۀ پایدار شهری، باید موادی که قابل بازیافت هستند، دوباره به چرخۀ مصرف برگردند تا هم از لحاظ اقتصادی به‌صرفه باشد و هم منابع کمتری از طبیعت استخراج شود. یکی از اقدامات اساسی که باید در این زمینه انجام شود، تفکیک مواد قابل بازیافت در مبدأ توسط شهروندان است که اجرای این روش، کاهش هزینه‌های مدیریت در جمع‌آوری، پردازش و دفع پسماند را به همراه دارد؛ همچنین در صورت تفکیک پسماند از مبدأ، بازیافت مواد با کیفیت مناسب و بهتری انجام می‌شود؛ ضمن این که از معضلات شهری مانند پراکنده شدن زباله‌ها به‌ویژه پسماند تر در معابر توسط زباله‌گردها، تولید شیرآبه و افزایش جانوران موذی جلوگیری خواهد شد.
در حال حاضر، شهرداری کرمان به سه روش به بازیافت مواد و برگشتن سرمایه ملی به چرخۀ تولید کمک می‌کند که عبارتند از: طرح تفکیک از مبدأ یا همان جداسازی پسماندهای خشک در مبدأ توسط شهروندان، اجرای طرح تفکیک در مقصد با تجهیز، بهسازی و افزایش ظرفیت کارخانۀ پالایش زباله که اجرای این طرح موجب کاهش زباله و ورودی به محل دفن و درنهایت جلوگیری از آلودگی محیط زیست می‌شود که با توجه به محدود بودن ظرفیت کارخانۀ پالایش زباله (100 تن در روز)، اکنون شهرداری کرمان در حال توسعه و تجهیز کارخانۀ مذکور است و بالاخره تولید کود کمپوست از زباله تر که در این خصوص شهرداری کرمان در سال‌های گذشته، طرح تولید کود کمپوست با استفاده از زباله‌های شهری به روش هوازی را اجرا کرد که با مشکلات به‌وجود آمده برای کارخانه پالایش زباله، این طرح به‌صورت موقت متوقف شده است، اما با اقدامات انجام گرفته برای بالا بردن ظرفیت کارخانه، همزمان با بهره‌برداری از کارخانۀ پالایش زباله، تولید کود کمپوست نیز آغاز خواهد شد.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
