صنعت نساجی بالاترین درصد اشتغال‌زایی کشور را در اختیار دارد و زنجیره گسترده‌ای از مشاغل مختلف را کنار یکدیگر تشکیل می‌دهد و ارزش‌افزوده بالایی برای سطوح مختلف جامعه ازجمله تولیدکنندگان دارد، به‌طوری‌که همه کشورها از آن به‌عنوان صنعت مادر یاد می‌کنند.
صنعت نساجی شامل انواع پوشاک، چرم، فرش، کف‌پوش، کالای خواب، چمن مصنوعی، روکش اتومبیل، ملزومات پزشکی و غیره است.
چالش‌های مهم پیش روی صنعت نساجی کشور عبارتند از:
1- ماشین‌آلات فرسوده؛ 90 درصد ماشین‌آلات صنعت نساجی به‌روز نمی‌باشد که تداوم این موضوع بسیاری از فعالان صنعت پوشاک و نساجی کشور را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. مهم‌ترین مسئله کنونی صنعت نساجی نوسازی خطوط تولید است تا بتواند کالاهای تولیدی را به لحاظ کمی و کیفی قابل‌رقابت با کالاهای خارجی کند. در حوزه نوسازی ماشین‌آلات صنعت نساجی استانداردهایی در سطح جهانی تعریف شده است که متأسفانه 99 درصد واحدهای مرتبط با حوزه نساجی در ایران از این قاعده تبعیت نمی‌کنند. در اروپا و بسیاری از کشورهایی که در صنعت نساجی پیشرو هستند هر 5 تا 8 سال ماشین‌آلات نوسازی می‌شود، اما در برخی از کارخانجات داخلی ما، ماشین‌آلات عمر 35 ساله دارد.
تعویض ماشین‌آلات فرسوده با نو، نیازمند بسته‌های حمایتی خاص از سوی دولت است. در حال حاضر برای نوسازی خطوط تولید، ماشین‌آلات با کارکرد 10 تا 15 سال را از کشورهای همسایه مانند ترکیه وارد کشور می‌کنند. راه‌حل معضل بازسازی و نوسازی کارخانجات، تداوم معافیت حقوق ورودی ماشین‌آلات واحدهای تولیدی و پرداخت تسهیلات ریالی یا ارزی با دوره تنفس حداقل شش‌ماهه و دوره بازپرداخت حداقل سه‌ساله برای واردات ماشین آلات و تجهیزات تولید، نوسازی تجهیزات موجود و کاهش نرخ تسهیلات بانکی برای خرید ماشین آلات جدید، نوسازی ماشین‌آلات موجود و حمایت مستقیم از تولیدکنندگان داخلی ماشین‌آلات و قطعات برای تأمین نیاز داخلی است.
2- بحران کمبود مواد اولیه در صنعت نساجی؛ مواد اولیه برای صنعت نساجی مثل مواد غذایی و مایحتاج روزانه مردم است. صنعت نساجی به‌عنوان حلقه بالادستی صنعت پوشاک، مواد اولیه این صنعت را تأمین کرده و ازاین‌رو نقش جدی در توسعه و بهبود حوزه پوشاک در تولید و بازار دارد. فعالان صنعت پوشاک نسبت به کمبود مواد اولیه گلایه داشته و صنعت نساجی امروزه با چالش‌های جدی در بحث مواد اولیه روبه‌رو می‌باشد که این موضوع باعث افزایش قیمت تمام‌شده می‌باشد.
میزان برداشت پنبه در ایران سالانه در حدود 50 الی 60 تن است، اما نیاز فعلی صنعت با توجه به ماشین‌آلات نصب شده در کارخانجات بالغ بر 200 هزار تن پنبه در سال است. همچنین جهت تولید انواع پارچه‌های فاستونی نیاز به وارد کردن پشم مرغوب (مرینوس) می‌باشد. حمایت از پنبه‌کاران داخلی از طریق پرداخت یارانه بذر، کود، سم و غیره و ارتقای راندمان مزارع پنبه از طریق ماشین‌آلات برداشت و توسعه مکانیزاسیون و فراهم کردن امکان واردات پنبه با تعرفه صفر از دورترین نقاط دنیا به میزانی که در کشور کمبود وجود دارد، حذف رقابت در بورس برای عرضه مواد پتروشیمی واحدهای نساجی بر مبنای نیازهای اعلام شده از سوی تولیدکنندگان نساجی و افزایش تولید مواد پتروشیمی موردنیاز صنایع نساجی شامل: چیپس و گرانول از طریق ایجاد ظرفیت‌های تولیدی جدید و تخصیص خط اعتباری ویژه برای واردات مواد اولیه واحدها از محل منابع حاصل از حذف ارز ترجیحی لازم است.
3- قاچاق و واردات در صنعت نساجی؛ یکی از اقدامات دولت برای حمایت از صنایع نساجی، ممنوعیت ورود تولیدات نساجی به کشور و ضرورت تشدید مبارزه با قاچاق پوشاک است. با وجود این فعالان این حوزه با اشاره به غیرشفاف بودن و ابهام در آمار واردات این محصولات می‌گویند که نمی‌توان آمار درستی از ورود این گروه از کالاها به کشور ارائه کرد؛ زیرا وقتی به آمار گمرک مراجعه می‌شود، رقم ثبت شده برای کالاهای نساجی وارداتی به ایران با میزان صادرات کشورهای مبدأ صادرات به ایران اختلاف آماری فاحشی دارد. این اختلاف ارقام نشان دهنده آن است که اجناسی به‌صورت غیرقانونی و قاچاق وارد کشور می‌شود. آخرین برآوردها تنها در بخش پوشاک نشان می‌دهد که 700 میلیون دلار کالای قاچاق به بازار ایران وارد شده است. اجناس قاچاق به‌راحتی و با قیمت‌های غیرواقعی، اما با سود چند برابری برای فروشندگان وارد کشور می‌شود. 40 تا 50 درصد پوشاک موجود در بازار را کالاهای قاچاقی تشکیل می‌دهد که به‌صورت مسافری وارد می‌شود.
مقابله با واردات بی‌رویه منسوجات و پوشاک و تشدید مبارزه با قاچاق منسوجات و بویژه پوشاک در مبادی ورودی، گمرکات و مناطق آزاد و در شبکه فروش فیزیکی و آنلاین و برخورد با برندهای پوشاک خارجی بدون مجوز و تسهیل واردات منسوجات و پوشاکی که کمبود آن در کشور وجود دارد، مقابله با تجارت غیررسمی و قاچاق است.
4- افزایش نرخ حامل‌های انرژی و سوخت؛ افزایش هزینه‌های سوخت و انرژی از مشکلات عمده این صنعت است. قطعی گاز و برق در زمستان و تابستان باعث ضرر و زیان شدید به واحدهای تولیدی می‌گردد.
5- کمبود نیروی انسانی؛ کمبود نیروی انسانی توانمند و متخصص و حرفه‌ای از دغدغه‌های اصلی واحدهای تولیدی صنعت نساجی است. فارغ‌التحصیلان موردنیاز صنعت نساجی توانمندی لازم برای جذب کار را نداشته و مجبورند برای فهم مطالب اولیه کار، مدت زیادی را صرف نمایند که در نهایت باعث سرخوردگی و کاهش سطح درآمدی آن ها می‌شود و اثر نامطلوبی را بر روی نسل‌های آینده و نیز دانشجویان دیگر می‌گذارد؛ بنابراین آموزش صحیح، دقیق و تربیت نیروی کار بر اساس استانداردهای روز دنیا از نیازهای صنعت نساجی است. اگر میزان درآمد مهندسان نساجی در کارخانجات را با سایر زمینه‌ها مانند صنعت نفت، خودرو و ساختمان و غیره مقایسه کنیم، خواهیم دید که علی رغم وجود زحمت زیاد و مشقت‌های فراوان و همچنین اهمیت این صنعت، مهندسان و تحصیل کردگان این صنعت عموماً از سطح درآمدی مطلوبی برخوردار نمی‌باشند. مدیران کارخانجات و صاحبان صنایع فراموش نکنند که افزایش بهره وری و کیفیت وابسته به حضور متخصصان و پرسنل کارآمدی است که دغدغه معیشتی نداشته باشند.
6- عدم بهره‌وری و دانش سازمانی در واحدهای تولیدی؛ در این شرایط فقط با بهره وری در سازمان می‌توانیم افزایش حقوق و دستمزد و بیمه‌های تأمین اجتماعی و مالیات‌ها و غیره را تحمل کنیم، بنابراین باید بعضی از پست‌ها در کارخانجات حذف شود و یا در شرح وظایف دیگر نیروهای کار قرار گیرد. راهکار نجات صنعت نساجی این است که باید دانش سازمانی را در تمام حوزه‌ها از منابع انسانی گرفته تا مسائل مالی بالا ببریم. باید از نیروهای حرفه‌ای و توانمند استفاده کنیم و نقاط مثبت و منفی استراتژی تعریف شده سازمان را شناسایی کرده و در رفع مشکلات سازمانی کوشا باشیم. امروز باید در کنار برندسازی، ارزش و کیفیت ایجاد کنیم و از عرضه کالاهای بی کیفیت و یک‌بارمصرف دوری کنیم. البته که رقابت در شرایط مشابه ممکن می‌شود. متأسفانه هنوز مسئله تابلوهای برندهای خارجی در ایران حل نشده است.
چرا باید فلان برند که تولیداتش در ایران انجام می‌شود، عرضه آن با نام برند خارجی باشد تا مزایای رقابتی بهتری نسبت به برندهای ایرانی داشته باشد و مشتریان را فریب دهد؟
7- استفاده از فن‌آوری‌های جدید در روند تولید؛ در روزگار فعلی و قطعاً آینده پیش روی، صنعت نساجی با فن‌آوری ارتباط تنگاتنگی خواهد داشت، در پوشش روزمره مردم نیز شاهد پیوند این دو خواهیم بود. می‌توان به‌یقین گفت که آینده صنعت نساجی بر پایه تکنولوژی خواهد بود و هر جزئی از این صنعت مانند صنعت پوشاک از طراحی و پیش‌بینی ترندها گرفته تا تولید و عرضه محصولات، تحت تأثیر فن‌آوری قرار خواهد داشت. حکمرانی ربات‌ها و دیجیتالی سازی در صنعت نساجی باعث کاهش هزینه‌ها خواهد گردید.
بنابراین روند کلی صنعت نساجی دنیا در حال حرکت به سمت تولید محصولاتی با تکنولوژی پیشرفته بوده که پارامترهای طراحی آن‌ها منحصر به زیبایی ظاهری نبوده و هدف از تولید آن‌ها به دست آوردن محصولاتی با عملکرد ویژه است که عموماً تحت عنوان الیاف و منسوجات پیشرفته شناخته می‌شود. فن‌آوری نانو شامل تکمیل‌های ضد باکتری، خود تمیز شوندگی، محافظت در برابر نور ماورای بنفش، مقاومت در مقابل آب‌وآتش می‌باشد. تولیدات محصولات متشکل از نانو الیاف برای دسته وسیعی از کاربردها بویژه در حوزه‌های پزشکی، دارویی و بهداشتی (مهندسی بافت، ماسک‌ها، فیلترهای پزشکی و پوشش‌های زخم) صنایع رنگ و البسه می‌شود.
شناسایی و همکاری با دانشگاه های صنعتی و مراکز علمی پیشرو و اعمال مشوق‌ها و حمایت از شرکت‌های فعال در حوزه صنعت نساجی مدرن برای حضور در نمایشگاه‌ها و رویدادهای ملی و بین‌المللی، گسترش هدفمند همکاری‌های علمی و فناورانه نخبگان فعال کشور در حوزه صنعت نساجی با مراکز علمی و تحقیقاتی معتبر دنیا، حمایت از مشارکت بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید و تجاری‌سازی منسوجات مدرن، سیاست‌گذاری و تدوین و اصلاح قوانین و مقررات در راستای تسهیل صادرات و حمایت بیشتر از تولیدکنندگان صنایع نساجی است.
8- تعطیلی واحدهای تولیدی به دلیل بدهی بانکی
9- افزایش حداقل دستمزدها؛ تعدیل افزایش حداقل دستمزد از طریق کاهش سهم حق بیمه کارفرمایان و تعدیل جرائم کارفرمایان در ارتباط با سازمان تأمین اجتماعی، تخصیص ردیف اعتباری به واحدهایی که تعدیل نیرو نداشته یا نیروی جدید استخدام نمودند، بخشودگی جرائم مالیاتی بخش خصوصی و جلوگیری از اخذ مالیات چندباره از واحدهای تولیدی در تعدیل این چالش تا حدودی کارساز است.
10- کمبود سرمایه‌گذاری؛ با توجه به وضعیت فعلی صنعت نساجی میزان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در ایران بسیار کم است. با اعطای معافیت‌ها و مشوق‌های مختلف به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در حوزه قوانین و مقررات، مالیات‌ها، تسهیلات بانکی، بیمه، مجوزهای کسب وکار، استخدام نیروی انسانی و … جهت سرمایه‌گذاری در کارخانجات جدید یا کارخانجات موجود می‌توان سرمایه‌گذاری در این صنعت را افزایش داد.
11- ضعف مدیریت کلان در صنعت نساجی؛ ایجاد یک سازمان مستقل دولتی با مدیریت تخصصی و یکپارچه که منحصراً به مسائل و مشکلات صنایع نساجی و پوشاک رسیدگی نماید، یا تقویت بدنه دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صمت متناسب با نیاز فعلی صنایع نساجی کشور مورد پیشنهاد است.
12- کاهش قدرت خرید جامعه و بازار مصرف.
استان کرمان با داشتن سابقه طولانی در صنعت نساجی شامل: پارچه‌بافی، شال‌بافی، قالی، گلیم‌بافی در حال حاضر نسبت به شهرهایی مانند اصفهان، یزد، کاشان و غیره پیشرفت قابل‌توجهی نداشته است و به عبارتی از قافله صنعت نساجی بسیار عقب‌مانده است، درحالی‌که این صنعت بسیار اشتغال‌زا با بهره‌وری بالایی می‌باشد. متأسفانه کارخانه‌های نساجی انگشت‌شمار موجود در استان کرمان با عدم همکاری مسئولان مواجه بوده و با مشکلات زیادی رو به رو هستند.
شرکت نساجی بافته‌های کرمان که در سال 1387 تعطیل گردید ازجمله کارخانه‌هایی بوده که اشتغال‌زایی خوبی در استان داشته و با بهترین کیفیت، نخی تولید می‌کرده که پتانسیل صادراتی و مصرف داخلی قابل‌توجهی داشته است. شرکت پشم‌بافی آسیا پس از چند دوره رکود، توسط بنیاد تعاون ناجا خریداری گردیده و در حال حاضر فعال است.
سایر کارخانجات نساجی کرمان شامل: کارخانه‌های تولید نخ پنبه‌ای مانند شرکت سریر بافت، ماهوت بهپوش، احمدیه، شرکت آسای چمن (تولیدکننده انواع چمن مصنوعی و موکت)، شرکت موکت ترمه، شرکت رضویه (رنگرزی نخ اکریلیک جهت فرش)، شرکت‌های تولیدکننده فرش ماشینی مانند الماس کویر و اژدری، شرکت رنگدانه سیرجان، شرکت استریچ بافت (تولید روکش انواع صندلی) و شرکت جمیل کرک بافت می‌باشند.
مشکلات عمده کارخانجات نساجی استان کرمان شامل موارد زیر است:
1- بُعد مسافت از تهران و سایر شهرها مانند اصفهان، یزد و کاشان که مراکز نساجی هستند، باعث شده است که تأمین قطعات، مواد اولیه و سایر اقلام موردنیاز و همچنین دستیابی به متخصصین موردنیاز با هزینه بالا و به‌سختی انجام گیرد و بهای تمام شده کالاهای تولیدی بالاتر از سایر شهرها باشد،
2- به دلیل عدم وجود رشته نساجی در دانشگاه های استان کرمان، جذب مهندسان نساجی باید از سایر شهرها صورت گیرد که با هزینه زیاد انجام می‌شود،
3- به دلیل وجود کارخانجات مس، فولاد، لاستیک و صنایع وابسته که میزان حقوق و مزایای پرسنل آن‌ها در مقایسه با حقوق کارشناسان و مهندسان باسابقه کار بالا در کارخانه‌های نساجی، بسیار زیادتر می‌باشد، این موضوع باعث دلسردی آنان شده و بسیاری از نیروهای فنی، برق و سایر متخصصین پس از آموزش و کسب سابقه کار در سایر صنایع با حقوق و مزایای بالا جذب می‌شوند،
4- عدم وجود صنف و سندیکای نساجی و گردهمایی صنایع نساجی استان جهت بررسی مشکلات این صنعت در استان کرمان،
5- عدم توجه مسئولان استان به این صنعت و عدم تأمین بودجه لازم جهت نو سازی دستگاه های کارخانه‌های استان بدون در نظر گرفتن این موضوع که این صنعت بسیار اشتغال‌زا بوده و سودآوری بالایی دارد،
6- عدم سفارش کالاهای موردنیاز ارگان‌ها و نهادهای استان از قبیل پارچه، نخ و فرش و غیره به صنایع نساجی کرمان،
7- کرک و موی نژاد بز منطقه بافت کرمان از نظر ظرافت و طول الیاف و انعطاف‌پذیری و رنگرزی بهترین کرک در تمام دنیا می‌باشد، اما این کرک در شرکت جمیل کرک بافت تنها شستشو و مو کشی شده و صادر می‌گردد و سود حاصل از تولید نخ و پارچه‌های کرکی نصیب کشورهای اروپایی می‌گردد. درصورتی‌که برای تولید نخ و پارچه‌های کرکی می‌توان با احداث کارخانه در آن منطقه محروم اشتغال‌زایی کرده و لباس‌های تولیدی را به سایر کشورها صادر کرد. لازم به ذکر است که پارچه‌های کرک تولیدشده برای تولید انواع پالتو، دستکش، شال‌گردن، کت و لباس‌های گرم و بسیار ظریف زمستانی کاربرد دارد،
8- عدم توجه به صنعت فرش دستبافت کرمان که زبان زد خاص و عام است، باعث کاهش تولید و نابودی تدریجی این صنعت شده است؛ درصورتی‌که این هنر و صنعت دستی تاریخی می‌توانست برای عده زیادی از جمله قشر آسیب‌پذیر اشتغال‌زایی نماید. در حال حاضر جریان این صنعت به دلیل عدم رونق و ورشکستگی مراکز قالی‌بافی به نسل جدید انتقال نیافته است و نسل جدید در استان تمایلی به یادگیری این هنر ارزشمند ندارد. مکانیزه کردن و توسعه صنعت فرش می‌تواند منجر به توسعه واحدهای ریسندگی جهت تولید نخ فرش گردد.
9- پشم گوسفند کرمان بهترین پشم ایرانی است و ایجاد مراکز اصلاح نژاد گوسفندان در استان جهت تولید پشم ظریف تر که قابلیت رقابت با پشم غیرایرانی را داشته باشد مهم است. در حال حاضر برای خرید پشم خارجی جهت تولید پارچه‌های فاستونی مبلغ زیادی ارز از کشور خارج می‌شود،
10- با وجود شرایط سختی کار و آلایندگی محیط کارخانجات نساجی برای کارگران و مسئولان خط تولید، سختی کار آن‌ها از ابتدای شروع به کار پرداخت نمی‌گردد و هنگام بازنشستگی نیز دچار مشکلات و عدم پرداخت حقوق و مزایای مربوط به‌سختی کار و مزایای مربوط به‌سختی کار از سوی کارفرما یا عدم‌تأیید حقوق و مزایای سختی کار توسط اداره کار و تأمین اجتماعی هستند.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
