در منطقه جنوب استان کرمان به‌طور متوسط سالانه در حدود ۵/۴ میلیون تن محصولات زراعی و باغی تولید می شود که از این مقدار، 800 تا یک‌میلیون تن آن، انواع سبزی و صیفی‌جات را شامل می شود. این میزان تولید که از نظر کارشناسان قابلیت افزایش دو برابری دارد، جنوب استان کرمان را یکی از بازیگران مهم این عرصه در کشور و منطقه کرده است، اما برخلاف این قابلیت، فاقد یک پایانه مجهز و مدرن صادراتی میوه، سبزی و صیفی‌جات است که احداث آن یکی از مطالبات مهم و تاریخی فعالان اقتصادی جنوب می باشد. احداث پایانه صادراتی نقش بسزایی در رونق تولید و صادرات محصولات گلخانه ای، زراعی و باغی خواهد داشت. هیئت‌وزیران با اختصاص دو میلیارد ریال، احداث پایانه را با مشارکت بخش غیردولتی تصویب نمود و پس از آن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان سرمایه‌گذاری و اجرای طرح احداث پایانه را به شرکت «آرا» پیشنهاد نمود که در حال اجرا است. شرکت پایانه صادراتی گلشن آرای ارم در سال 1392 به ثبت رسیده و جواز تأسیس صنعتی آن در سال 1393 صادر شده است. طرح احداث پایانه 84 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و به 57 درصد پیشرفت هزینه ای دست یافته است. مدیریت شرکت پایانه صادراتی گلشن آرای ارم در گفت‌وگو با سپهر اقتصاد کرمان به مسائل و محدودیت هایی که موجب طولانی شدن اجرای طرح شده نیز پرداخته است. دعوت می شود مشروح گفت و گو را مطالعه نمایید.
طرح پیش رو در زمره صنایع تبدیلی بخش کشاورزی قرار دارد و در فاز اول مشتمل بر سرمایه‌گذاری برای احداث یک پایانه صادراتی میوه و صیفی‌جات برای منطقه جنوب استان کرمان در شهر جیرفت می‌باشد. پایانه موردنظر امکان دریافت و جمع‌آوری میوه و صیفی‌جات، انجام فرایند میکروب‌زدایی و شستشو، واکس زنی، درجه‌بندی و سورت، بسته‌بندی، نگهداری و هماهنگی حمل به بازارهای صادراتی و داخلی را با ظرفیت تولید 67،200 تن محصول در سال فراهم خواهد آورد. همچنین احداث یک واحد سردخانه بالای صفر با ظرفیت 2،000 تن در محدوده اجرای طرح قرار دارد که برای نگهداری موقت محصولات مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
در فازهای بعدی، سرمایه‌گذاری به منظور افزایش ظرفیت تولیدی طرح، ورود به مدیریت کشت و تأسیس مراکز کوچک جمع‌آوری میوه و صیفی‌جات و توسعه زنجیره ارزش در صنایع بالادستی و پایین‌دستی نیز مد نظر قرار دارد.
شایان ذکر است که کلیه سهامداران پایانه از بخش خصوصی می‌باشند و در حدود 20درصد از سرمایه‌گذاری شرکت پایانه صادراتی گلشن آرای ارم با استفاده از منابع خارجی صورت پذیرفته است که مربوط به سهامدار عمانی شرکت می‌باشد.
یکی از اهداف اصلی، تکمیل زنجیره ارزش محصولات گلخانه‌ای و افزایش توان چانه‌زنی تولیدکنندگان و همچنین ایجاد اطمینان در آنان به لحاظ بازار و پشتیبانی‌های فنی و لجستیکی است.
منطقه جنوب استان کرمان بر اساس آمار غیررسمی به‌طور متوسط سالانه در حدود 5/4 میلیون تن محصولات زراعی و باغی تولید می‌کند که از این میزان بین 800 هزار تا یک‌میلیون تن شامل انواع سبزی و صیفی‌جات است.
تولید مذکور، جنوب استان کرمان را یکی از بازیگران مهم این عرصه در کشور و حتی منطقه کرده است و از نظر کارشناسان قابلیت افزایش تولید تا میزان دو برابر وجود دارد. علی‌رغم این قابلیت‌ها جنوب استان فاقد پایانه مجهز و مدرن صادراتی، میوه، سبزی و صیفی‌جات است، با این همه باغداران و گلخانه داران منطقه بازارهای مهم صادراتی را در کشورهای عراق و روسیه به دست آورده‌اند. به این ترتیب یکی از مطالبات مهم و تاریخی فعالان اقتصادی جنوب استان کرمان احداث پایانه صادراتی مذکور می‌باشد که نقش مهم و بسزایی در رونق امر تولید و صادرات محصولات گلخانه‌ای، زراعی و باغی خواهد داشت. سرانجام هیئت‌وزیران در جلسه مورخ 14/02/1386 که در مرکز استان تشکیل شد، اختصاص مبلغ دو میلیارد ریال از محل جوایز و مشوق‌های صادراتی (توسط سازمان توسعه تجارت ایران) جهت احداث و تکمیل پایانه صادراتی استان را با مشارکت بخش غیردولتی تصویب نمود. متعاقباً تولیت کار به اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان محول گردید و اتاق نیز این مهم را به شرکت «آرا» پیشنهاد کرد و شرکت بنا به مسئولیت اجتماعی خود سرمایه‌گذاری و اجرای آن را پذیرفت.
برای تشکیل ساختار حقوقی شرکت، طرح و بهره‌گیری از امکانات بخش خصوصی فراخوانی از طرف اتاق انجام شد که تنها یک نفر اعلام آمادگی برای شراکت کرد. نظر به ماهیت کار و همچنین اهمیت حضور بخش خصوصی فعال در منطقه شرکت آرا مذاکرات فشرده و متعددی را با گلخانه داران جنوب استان صورت داد و موفق شد سه نفر از بزرگان کار را حاضر به مشارکت نماید. در کنار این اقدام شریکی عمانی که حضوری پرسابقه در بازار منطقه دارد نیز به جمع سرمایه‌گذاران پیوست. بدین ترتیب در تاریخ 27/08/92 شرکت پایانه صادراتی گلشن آرای ارم در اداره ثبت شرکت‌های استان کرمان به ثبت رسید. جواز تأسیس صنعتی شرکت نیز به شماره 41532/93 در تاریخ 23/07/1393 صادر شده است. در حال حاضر طرح به 84درصد پیشرفت فیزیکی و 57 درصد پیشرفت هزینه‌ای دست یافته است.
در خصوص نقش نهادهای دولتی در اجرای طرح می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
بخش ثابت- ارزی: تسهیلات مصوب از منابع ارزی صندوق توسعه ملی با عاملیت بانک توسعه تعاون به مبلغ 2،162،832 دلار می‌باشد که مبلغ 1،446،555 دلار آن بابت تأمین تجهیزات خارجی دریافت شده است. تجهیزات درجه‌بندی توسط سازندگان مربوطه ساخته شده و پس از حمل و ترخیص به سایت پروژه حمل شده‌اند و 149،785 دلار نیز پس از اتمام نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات به سازنده پرداخت خواهد شد. لازم به ذکر است به علت محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، امکان استفاده از باقی‌مانده تسهیلات مصوب پروژه فراهم نبوده و با هماهنگی بانک عامل و با اخذ مجوز از وزارت صنعت معدن و تجارت، از مانده تسهیلات انصراف داده شده است. گفتنی است در حال حاضر مراحل اصلاح مبلغ مصوب اولیه در صندوق توسعه ملی در دست اقدام می‌باشد.
بخش ثابت-ریالی: در سال 1398 در بخش ریالی نیز پایانه نائل به دریافت مصوبه استانی تسهیلات به مبلغ 90 میلیارد ریال، باز هم با عاملیت بانک توسعه تعاون گردید. گفتنی است پرونده کلیه مراحل کارشناسی تسهیلات توسط بانک عامل صورت پذیرفته است، اما اعطای تسهیلات منوط به حصول نتیجه از صندوق توسعه ملی در خصوص موارد تمدید دوران مشارکت مدنی تسهیلات ارزی و نیز اصلاح مصوبه ارزی شده است.
نظر به این که در نظراست اجرای طرح تا اوایل سال 1400 به انجام برسد لذا پیشنهادهای زیر ارائه می‌گردد:
– حمایت و پشتیبانی سهامداران، خصوصـــاً سهامدار خارجی در جهت ورود به بازارهای صادراتی و ارتباط با کانال‌های توزیع محصول در بازارهای مقصد،
– تلاش در جهت جذب سهامدار جدید در راستای توسعه بازار صادراتی و تسهیل ورود در بازارهای هدف که مهم‌ترین و بزرگ‌ترین آن‌ها کشور روسیه می‌باشد و همچنین به منظور تأمین منابع ریالی موردنیاز جهت تکمیل فعالیت‌های اجرایی پروژه،
– مذاکره با بانک‌ها و نهادهای مالی مرتبط به منظور تأمین سرمایه در گردش موردنیاز طرح جهت خرید مواد اولیه،
– تداوم حمایت ارگان های مسئول جنوب استان در جهت تسهیل اخذ تسهیلات موردنیاز و نیز پیشبرد امور اداری مرتبط.
– علی‌رغم تکمیل سهم سرمایه‌گذاری سهامداران در موعد زمانی مقرر، تطویل زمانی در دریافت و کارسازی تسهیلات ارزی موجب طولانی‌تر شدن فرایند اجرایی پایانه شده است. گفتنی است تسهیلات ریالی مصوب نیز از این قاعده مستثنی نبوده، چنان که تا تاریخ این گزارش هنوز اعطایی صورت نپذیرفته است. بدیهی است موارد فوق، به خودی خود موجب عدم امکان تطابق برنامه‌ریزی و اجزای فعالیت‌های پیمانکاری گردیده است،
– شرایط خاص و دشوار کاری در منطقه جیرفت طی فصول خردادماه تا مهرماه، به علاوه دشواری یافتن پیمانکاران توانا و نیز عدم ایفای مناسب تعهدات از جانب پیمانکاران به دلیل مسائل ناشی از صلاحیت فنی و افزایش نرخ ارز و زیان ده شدن قراردادهای آنان،
– افزایش مهارگسیخته قیمت اقلام خریدنی پروژه ناشی از افزایش نرخ ارز، تورم و از همه مهم‌تر تحریم‌ها و متعاقباً کسری نقدینگی پروژه و سهامداران.
بر کسی پوشیده نیست که شرایط دشوار کنونی کشور کلیه طرح‌های جاری سرمایه‌گذاری کشور را با چالش‌های جدی روبه رو کرده و زمان بهره‌برداری از این طرح‌ها را دچار تطویل های زمانی نموده است. بدیهی است که پروژه پایانه صادراتی گلشن آرای ارم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و فرایند اجرایی پروژه را در مقاطعی دچار مسائل و مشکلات زمان‌بر و هزینه‌بر کرده است. در چنین شرایطی رویه‌های به ظاهر عادی در برخی مراجع دولتی، به وقت عمل تبدیل به معضلات لاینحل می‌گردند؛ برای مثال می‌توان به درخواست تأمین مالی بخش ثابت ریالی این شرکت اشاره نمود که علی‌رغم اخذ سه مصوبه دولتی طی سه سال متوالی 96، 97 و 98، هنوز پرونده این شرکت در شبکه، منتج به اخذ مصوبه نگردیده است و در چرخه به ظاهر بی‌پایانی گرفتار آمده است؛ و یا طولانی شدن فرسایشی فرایند ترخیص ماشین‌آلات از گمرک و نیز تحمیل هزینه‌های چشمگیر و ناخواسته به علت مشکلات ناشی از بحران‌های ارزی و به تبع آن صدور بخشنامه‌ها و قوانین پرشمار ثانویه در جهت کنترل سوءاستفاده‌های احتمالی که به خودی خود موجب طولانی شدن فرایندهای عادی گمرکی گردید، اما معطلی یک‌ساله ماشین‌آلات خط تولید پایانه در گمرک و تحمیل استرداد دو دستگاه لیفتراک فوق‌العاده باکیفیت به مبدأ، مسائلی نیستند که بتوان به سادگی از کنارشان عبور کرد.
اما به دور از انصاف است که از همکاری و دلسوزی بی‌مضایقه مقامات استان چه در مجموعه اداره صنایع و چه در شعب کرمان و جیرفت بانک توسعه تعاون سخنی به میان نیاورد و قدردان زحمات این بزرگواران نبود.
در همه احوالات فوق، مجموعه اتاق بازرگانی همواره با رویکردی مجدانه، در جهت کمک به پایانه قدم برداشته است.
– تسهیل فرایند تأمین مالی و اخذ تسهیلات بلندمدت ریالی که در حال حاضر در اداره اعتبارات بانک توسعه تعاون در انتظار تعیین تکلیف و کارسازی است،
– اخذ حمایت سازمان‌های ذی‌ربط به منظور کمک به ثبت شرکت به عنوان پایانه صادراتی جهت حصول امکان بهره‌مند شدن منطقه از مزایای پایانه‌های صادراتی از قبیل امکان استقرار گمرک، بانک، استاندارد، قرنطینه، شرکت‌های حمل‌ونقل، اتاق‌های بازرگانی، شركت‌های بیمه و… در محل پروژه.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
