نقش دانشگاه در اقتصاد استان

هدف از این مقاله بررسی ارتباط دانشگاه با رشد و توسعه اقتصادی استان است. دانشگاه ها به‌عنوان اساسی‌ترین عنصر تربیت نیروی کار متخصص در کشور از سه طریق آموزش، پژوهش و فناوری می توانند به اقتصاد استان کمک نمایند.

امر آموزش، از جهات متفاوتی در مسائل مربوط به توسعه اقتصادی موردتوجه قرار می‌گیرد. هر نوع آموزش و مهارتی که فرد در داخل دانشگاه می‌بیند، در وی ظرفیت و قابلیتی ایجاد می کند که می‌تواند جریان درآمدی بیشتری را در آینده به وجود آورد. بنابراین، آموزش و افزایش توانایی و مهارت، در واقع به‌منزله سرمایه‌هایی است که مانند هر سرمایه فیزیکی دیگر بازدهی اقتصادی دارد.
پژوهش یکی از اساسی‌ترین الزامات در تحقق پیشرفت و توسعه همه‌جانبه کشورها است و قدرت و استقلال آن‌ها حتی در زمینه‌های اقتصادی بر پژوهش و تولید علم استوار است؛ به این دلیل نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای محسوب می‌شود.
موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی وابسته است. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار می‌آید؛ زیرا دانش محصول پژوهش است و تفاوت در دانش در حال حاضر یکی از دلایل مهم در تفاوت سطح رشد اقتصادی کشورها محسوب می‌شود.

در کنار امر آموزش و پژوهش، امروزه اهمیت نوآوری، توسعه فناوری و گذر از دانشگاه های نسل قدیم به نسل سوم در بسیاری از دانشگاه ها از اهمیت زیادی برخوردار شده است. دانشگاه فناور و دانشگاه کارآفرین باعث راه‌اندازی و ایجاد ایده های جدید و بازارهای جدید می گردد؛ بنابراین به صورت یک کاتالیزور برای رشد اقتصادی عمل می کند و باعث افزایش فعالیت های اقتصادی، ایجاد شغل، ثروت و درآمد گردیده و اقتصاد محلی را با سطوح بالاتر و جهانی پیوند می‌دهد.

ساختار اقتصادی دنیای امروز با گذشته به‌طور اساسی تفاوت دارد. شاخص های سخت افزاری و دارایی های مشهود که دیروز در جایگاه یک بنگاه اقتصادی نقش تعیین‌کننده داشت جای خود را به نوآوری، ابداع، خلق محصولات جدید و دارایی های نرم‌افزاری داده است.

اگر دیروز ثروتمندترین افراد دنیا آن‌هایی بودند که منابع مالی بیشتری در اختیار داشتند، نظیر راکفلرها، امروز ثروتمندترین مردم دنیا افرادی دانش مدار و کارآفرین مانند بیل گیتس مدیر شرکت مایکروسافت در آمریکاست.
لذا توسعه اقتصادی دنیای امروز بر پایه نوآوری و خلاقیت و استفاده از دانش استوار است. دانشگاه می تواند با ارائه فناوری های متعدد به جامعه ضمن درآمدزایی، باعث تحول در بخش صنعت و ارزش افزوده فراوان آن گردد.

قطعاً امروز یکی از دغدغه های اساسی در کشور ایجاد اشتغال مولد برای جوانان است؛ بنابراین باید با برنامه ریزی دقیق بستر لازم را فراهم نمود تا یادگیری و خلاقیت در جامعه به یک فرهنگ تبدیل شود.

باید روح کارآفرینی در سراسر کشور گسترده گردد تا جوانان کشور با شور و اشتیاق وارد فعالیت های کارآفرینی شوند و خود مولد کار باشند نه به دنبال کار در جامعه سرگردان به سر برند.
در این خصوص دانشگاه کارآفرین می تواند به‌مانند یک شبکه پویای اجتماعی از مهم‌ترین منبع نوآوری موجب افزایش مهارت های شهروندان، استفاده بهینه از منابع، افزایش مهارت های تولیدی و بازرگانی و نیز سودآوری اقتصادی گردد که این خود باعث کاهش بیکاری می شود. در كل یكی از نقش های دانشگاه توسعه مهارت های تخصصی و شغلی فرد است كه نیاز صنعت و جامعه را برطرف كند.

لازم است در دانشگاه مزیت‌های نسبی جامعه به‌خوبی تشخیص داده شود. استان کرمان از قطب‌های مهم صنعت و کشاورزی در کشور است و ارتباط دانشگاه‌ با این دو بخش می‌تواند تحولات بزرگی در بحث توسعه اقتصادی ایجاد کند.

درون‌زا شدن اقتصاد مستلزم سوق دادن تحقیقات دانشگاه به سمت بازار با مکانیزم تجاری‌سازی یا همان تکمیل زنجیره ارزش فناوری‌های نوظهور در چارچوب شبکه شرکت‌های دانش‌بنیان است. اقتصاد مقاومتی منحصراً از مسیر ایجاد، رشد، توسعه و شبکه‌ای شدن شرکت‌های دانش‌بنیان محقق می‌شود؛ یعنی رشد شبکه شرکت‌های دانش‌بنیان است که موجب تولید و توزیع همزمان ثروت خواهد شد.
بی‌تردید هر فناوری ایجادشده در دانشگاه، در سطحی از آمادگی تجاری قرار ندارد که توجیهی برای راه‌اندازی یک شرکت دانش‌بنیان داشته باشد. در عین حال، آمارها در خصوص بهترین مدل پیاده‌ شده اقتصاد دانش‌بنیان در سطح بین‌الملل (دره سیلیکون وابسته به دانشگاه استنفورد)، نشان می‌دهد که کمتر از یک درصد شرکت‌های دانش‌بنیان به خود دانشگاه تعلق دارد.

به‌عبارت‌دیگر بهره‌مندی دانشگاه از ثمره تجاری شدن دستاوردهای فناورانه نرم و سخت اساتید و دانشجویان، عمدتاً از راه‌هایی به‌جز بنگاه‌داری؛ یعنی مواردی همچون فروش لیسانس، حق‌الزحمه پژوهش و حق امتیاز شرکت‌ها، خصوصاً شرکت‌های زایشی صورت گرفته است.
در حال حاضر دانشگاه شهید باهنر کرمان با راه‌اندازی مرکز رشد و نوآوری مهندس افضلی پور در داخل دانشگاه، ایده‌های خوبی را جذب نموده است و ادامه روند فعلی با همت والای مدیران دانشگاه، نویدبخش حصول توفیقات مهمی برای استان است و ان‌شاءالله با كسب یافته های جدید و تجاری‌سازی آن‌ها در قالب patent و ایجاد شركت های زایشی از درون دانشگاه، در توسعه اقتصادی استان گام مهمی برداشته خواهد شد.