استان کرمان علی رغم ظرفیت‌های بزرگ خود در آثار تاریخی، طبیعی، فرهنگ و رسوم هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در صنعت گردشگری ایران و دنیا دست پیدا کند. این استان سالانه آمادگی پذیرایی ۱۰۰ هزار گردشگر خارجی را دارد تا با ماندگاری سه‌روزه آن‌ها، ۳۰ میلیون دلار درآمد کسب نماید. مشکلات گردشگری استان کرمان به‌طور عمده مربوط به زیرساخت‌های مهمی چون حوزه‌های راه و حمل‌ونقل است و نیز ضعف در کیفیت منابع انسانی مربوطه. استان در عرضه خود به‌عنوان مقصد گردشگری ضعف جدی دارد؛ شعار سازمان میراث فرهنگی: «کرمان سرزمین شگفتی‌های پنهان»، خود گواه بر این ادعاست. لازم است که موضوع گردشگری در اولویت دغدغه‌های مدیریت کلان استان قرار گیرد و همچنین ایجاد بستر مناسب برای رشد گردشگری در کشور را شاهد باشیم تا در ذیل آن گردشگری استان هم بتواند رشد نماید.
مشروح گفت وگو با محمد افشاری‌پور، رییس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی کرمان در ادامه برای مطالعه آماده شده است.
استان پهناور کرمان دربردارنده ظرفیت‌های عظیمی از آثار تاریخی، طبیعی، اقوام، فرهنگ و رسوم مختلف است؛ رتبه اول کشور در ثبت جهانی آثار، خود گواه بر این موضوع است، اما علی‌رغم این ظرفیت‌ها هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در صنعت گردشگری ایران و دنیا دست پیدا نماید. سهم گردشگری در اقتصاد استان ناچیز و در حد بسیار پایین است. ارقام دقیقی از تعداد بازدیدکنندگان داخلی از استان کرمان در قالب گردشگر و یا تعداد افرادی که از زیرساخت‌های گردشگری استان کرمان استفاده کرده‌اند مشخص نیست؛ زیرا هنوز جمع‌آوری دیتا در حوزه گردشگری به شکل جدی در سطح کشور انجام نشده است؛ برای مثال تعداد گردشگران ورودی به استان در نوروز سال جاری 4 میلیون نفر اعلام شد، اما تعداد بازدیدکنندگان از باغ شاهزاده ماهان در همان مدت حدود 12 هزار نفر بود، درحالی‌که آمار و ارقام با ادعای انجمن هتلداران مبنی بر خالی بودن بخش قابل‌توجهی از هتل‌ها در همان ایام همخوانی ندارد.
لذا نمی‌توان آمار دقیقی از بازده اقتصادی صنعت گردشگری استان مشخص کرد. رویکرد وزارت میراث فرهنگی هم بیشتر از آن‌که معطوف رشد صنعت گردشگری و نقش پررنگ آن در اقتصاد باشد، گردشگری را هنوز در بازه شاخص‌های رفاهی جامعه ایرانی می‌سنجد و هر نوع جابه جایی را نوعی از گردشگری فرض می‌کند، درحالی‌که گردشگرانی که از زیرساخت‌های گردشگری استفاده نکنند، عملاً نباید جزو آمار گردشگران محاسبه گردند. در مورد گردشگر خارجی هم اعلام شده که از ابتدای امسال 6 میلیون گردشگر خارجی وارد استان شده است که از شواهد مشخص نیست. بااین‌حال ما می دانیم که اثر هر گردشگر واقعی داخلی و هر گردشگر واقعی خارجی چه میزان آورده اقتصادی دارد و این موضوع باید در رونق کسب‌وکارهای گردشگری محسوس باشد، اما متأسفانه نیست.
بااین‌حال کرمان آمادگی این را دارد که در سال پذیرای 100 هزار گردشگر خارجی باشد
و با توجه به این‌که هزینه هر گردشگر خارجی در ایران به‌طور متوسط حدود 100 دلار در روز تخمین زده می‌شود، با ماندگاری سه روز در استان، درآمد ناشی از آن 30 میلیون دلار یا حدود بیست هزار میلیارد ریال در سال خواهد بود. این رقم با توجه به این‌که در بخش خصوصی جریان می‌یابد، متحول کننده اقتصاد استان است که در کنار آن بیش از حدود 2 هزار شغل ایجاد می‌شود.
در استان کرمان به گردشگری به‌عنوان یک محرک و معرف اقتصادی که حوزه خدمات گوناگونی دارد و اشتغال های خرد و کلانی را شامل می‌شود، به‌صورت علمی نگاه نشده است. به نقش آموزش و استفاده از تجربیات سایر کشورهای پیشرو در این صنعت توجه خاصی نشده و چشم‌انداز واقعی برای شکوفایی و بهره‌وری این صنعت در استان تدوین نگردیده است. بر همین اساس مطالعاتی برای تشکیل زنجیره خدمات گردشگری در استان موجود نیست، اما زنجیره خدمات گردشگری در استان کرمان دارای پتانسیل بالایی است و برای بهبود، نیاز به توجه به افزایش کیفیت خدمات، توسعه زیرساخت‌ها، آموزش نیروهای انسانی و تبلیغات مؤثر دارد. عمده مشکلات گردشگری استان کرمان مربوط به زیرساخت‌های کلانی چون حوزه‌های راه و حمل‌ونقل است. همچنین در بخش کیفیت منابع انسانی احساس ضعف می‌شود. علاوه بر این، فعال نشدن استارت آپ های گردشگری در بخش پشتیبانی گردشگر و ارائه خدمات در این حوزه ضروری به نظر می‌رسد.
یکی از ضعف‌های اساسی استان کرمان معرفی ظرفیت‌هاست. در حوزه ساخت و تهیه محتوا برای مخاطبین داخلی و خارجی کار بسیار مناسبی انجام نشده است. بارها گفته‌شده که استان کرمان در عرضه خود به‌عنوان مقصد گردشگری ضعف جدی دارد. شعار سازمان میراث فرهنگی؛ «کرمان سرزمین شگفتی‌های پنهان» هم گواه بر همین ادعاست. همچنان کرمان برای جهان، ایرانی‌ها و حتی کرمانی‌ها ناشناخته مانده است. البته ارگ بم جزو سه اثر شناخته شده ایران در سطح جهان است و یکی از دلایل توجه بسیار جهان به زلزله بم همین شناخت جهانیان از ارگ تاریخی بود. به شکل موردی دشت جیرفت بین باستان شناسان جهان بسیار شناخته شده است و یا کویر لوت برای طبیعت گردان، اما بسیاری از آثار را هم می‌توان نام برد که حتی کرمانی‌ها آن را نمی‌شناسند یا حتی نام آن ها را نشنیده‌اند.
گردشگری استان نیاز به یک شتاب‌دهنده دارد. نیاز به ایده‌های جدید تا با بهره‌گیری مناسب از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های موجود بتوان سرعت توسعه گردشگری استان را در اندازه قابل‌توجهی افزایش داد. لازم است در جهات مختلف و با چند سناریوی همزمان موضوع گردشگری در رأس دغدغه‌های مدیریت کلان استان قرار گیرد. رفع مشکلات زیرساختی، ارتقا کیفیت خدمات گردشگری و تنوع در خدمات در کنار تبلیغات هدفمند ضروری است. می‌توان انتظار داشت که در پایان برنامه توسعه هفتم، صنعت گردشگری در حدود ده درصد از تولید ناخالص استان را به خود اختصاص دهد.
در حوزه سرمایه‌گذاری در گردشگری توجه به جاذبه‌ها و نیازهای منطقه ضروری است. برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری در استان کرمان، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری برآورد می‌شود. این مبلغ شامل ساخت هتل‌ها، توسعه مناطق تفریحی، ایجاد مسیرهای گردشگری و بهبود زیرساخت‌ها است. البته این وضعیت ایده ال است. در حال حاضر طرح آمایش سرزمین در شهرستان‌ها در حال مطالعه است. براساس اهداف و نتایج طرح آمایش، کمبودها احصا شده و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به‌طور دقیق مشخص می‌شود و می‌توان به این سؤال جواب دقیقی داد. امیدواریم در طرح آمایش نهایی استان، فرصت‌ها و ظرفیت‌ها با دقت انتخاب شده و هم‌پوشانی نداشته باشند.
و اما در کل وضعیت ایران در گزارش گردشگری جهانی چه پیامی را می‌رساند و استان کرمان در واکنش به این پیام چه کاری باید انجام دهد، یا چه برنامه‌ای دارد؟
بر اساس پژوهشی که توسط معاونت امور کمیسیون‌های تخصصی اتاق ایران در سال 2023 انجام شد، ایران در شاخص توسعه گردشگری و سفر در جایگاه 73 در بین 119 کشور جهان قرار دارد که نشان‌دهنده جایگاه ضعیف ایران در گردشگری جهانی است و به‌تبع آن، کرمان هم از این قاعده مستثنا نیست. در واقع در سیاست‌های کلان کشور توجهی به گردشگری نشده است. گردشگری همچنان امر فانتزی است و تا زمانی که ملاحظات گردشگری در سیاست‌های بالادستی و کلان رعایت نشود نمی‌توان انتظار داشت که نتایج مطلوبی حاصل گردد. برخلاف این، برنامه ریزان کشور دائماً بر اهمیت موضوع گردشگری تأکید دارند و در همه برنامه‌ها، گردشگری و نگاه اقتصادی به آن لحاظ شده است. امید است در پرتو عقلانیت در همه حوزه‌ها شاهد ایجاد بستری مناسب برای رشد گردشگری در کشور باشیم که در ذیل آن گردشگری استان هم بتواند رشد کند.
در پایان تأکید می‌شود که موارد زیر لازمه شتاب یافتن صنعت گردشگری هستند:
1- نگاه حمایتی و توسعه‌ای به‌عنوان یک ظرفیت بالقوه توسط دستگاه حاکمیتی،
2- ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها،
3- تدوین سند چشم‌انداز توسعه صنعت گردشگری استان،
4- برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌های تخصصی،
5- حضور فعال در نمایشگاه‌های تخصصی،
6- تمرکز بر تبلیغات و محتوا سازی.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
