صدر چندین جلسه هم‌اندیشی کمیسیون کشاورزی در خصوص چالش‌های عمده زیست‌محیطی و کشاورزی استان بحث شده و ضمن بررسی چالش‌ها، چاره‌اندیشی در خصوص راهکارهای احتمالی موردبحث و بررسی قرار گرفته است. چالش‌های عمده زیست‌محیطی عبارت‌اند از: امنیت غذایی، امنیت آب، امنیت انرژی، تغییر اقلیم، حفاظت تنوع زیستی و بقای خدمات زیست‌‌بوم‌ها. در حال حاضر کمبود آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک از یک‌سو و استفاده بی‌رویه و غلط از منابع آب از سوی دیگر، تهدیدی جدی برای توسعه پایدار و حفاظت از محیط‌زیست تلقی می‌شود. با توجه به تنوع اقلیمی موجود در مناطق مختلف کشور، بیلان منفی آب دشت‌ها و نیاز به پایداری تولید محصولات، رسیدن به الگوی کشت مناسب آب‌محور که از آن بتوان حداکثر بهره‌برداری را از عوامل و نهادهای تولید به‌دست آورد ضرورتی انکار‌ناپذیر است. می‌توان با تعیین الگوی کشت مناسب و الزام استفاده از روش‌های نوین آبیاری، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را تا حدود قابل‌توجهی در سال بدون تغییر سطح زیر کشت کاهش داد. متوسط بارندگی دنیا 780 میلی‌متر، ایران 250 میلی‌متر و کرمان 129 میلی‌متر است. در استان کرمان 6.2 میلیارد مترمکعب آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود که متأسفانه 1.1 میلیارد مترمکعب اضافه برداشت است و بیلان آب سالانه استان منفی 801 میلیون مترمکعب آب را شامل می‌شود. 20 شهر استان ازجمله کرمان دارای وضعیت بحرانی در آب هستند و همچنین 950 روستا آب‌رسانی سیار دارند و 70 درصد روستاها با بحران آب روبرو هستند. جامع‌نگری در مدیریت آب، به بیانی ساده بدین معناست که مسائل اقتصادی، زیست‌محیطی، فنی و اجتماعی، در عین تضمین پایداری منابع آب برای نسل‌های آتی موردتوجه قرار می‌گیرد. در این راستا با تشکیل شورای همیاران آب استان کرمان و اجرای 17 مصوبه انتظار می‌رود، 31 درصد صرفه‌جویی در مصرف آب انجام شود. استفاده از سیستم نوین آبیاری در مزارع و باغات با حفظ سطح زیر کشت موجود، لوله‌گذاری در سطح مزارع و باغات، حذف کشت‌های با مصرف آب زیاد و راندمان پایین تولید محصول، اصلاح و بهبود روش‌های به زراعی، خاموشی و عدم بهره‌برداری از موتورپمپ‌های کشاورزی، بررسی کاهش سطح زیر کشت، برقی کردن چاه‌های کشاورزی، نصب کنتورهای هوشمند آب و برق بر روی تمامی چاه‌ها، قطع انشعاب‌های غیرمجاز و تعویض کنتورهای خراب را ازجمله مصوبه‌های 17گانه شورای آب استان کرمان می‌باشند. از 6 هزار و 250 میلیون مترمکعب آبی که در استان کرمان وجود دارد، 95 درصد در بخش کشاورزی، 4 درصد در بخش شرب و یک درصد در بخش صنعت استفاده می‌کنیم. با توجه به همه زحماتی که در شورای همیاران آب کشیده شده است ولی بحران جدی‌تر از میزان صرفه‌جویی ناشی از این مصوبات است و دلیل آن هم این است که متأسفانه قیمت آب در ایران صفر است، در نتیجه تقاضا برای آب بی‌نهایت است و تا زمانی که این تغییر قیمت اصلاح نشود، دچار بحران هستیم. راندمان کشاورزی که 95 درصد آب تولیدی را مصرف می‌کند، بسیار پایین و تولید برخی محصولات کاملاً غیراقتصادی و زیان ده است؛ بنابراین باید سازوکار متفاوتی طراحی شود.
درمجموع راهکارهای زیر در قالب شش محور جمع‌بندی گردیده است:
در خصوص بحران آب ضمن تشکر از فعالیت‌هایی که در قالب شورای همیاران آب استان کرمان به انجام رسیده است هنوز وضعیت بسیار نگران‌کننده است در این راستا راهکارهای کلیدی زیر ارائه می گردد:
1-1- ایجاد سازوکار قانونی و حقوقی جهت ایجاد بازار آب
مادامی‌که ارزش واقعی آب برای بهره‌بردار مشخص نباشد قانون‌های وضع‌شده ثمربخش نخواهند بود و نه در الگوی کشت و نه مصرف آب باصرفه عمل نخواهد شد؛ بنابراین مصرف‌کننده بایستی هزینه تعادل بخشی آب را بپردازد و این نکته به عنوان تنها راهکار کلیدی در مدیریت جامع بحران آب می‌باشد.
2-1- تقویت و توسعه پژوهش های کاربردی جهت تولید و معرفی ارقام سازگار و امیدبخش که ضمن مصرف کم آب و بهره وری بالای آن، ارزش‌افزوده اقتصادی مناسبی برای کشاورزی فراهم کنند با این پیش‌شرط که زمینه حضور موفق آن‌ها در بازار فراهم گردد.
با توجه به آلودگی آب‌های استان به فلزات سنگین (آلودگی شدید عنصر بر در جنوب استان و آلودگی به آرسنیک و سایر فلزات سنگین در برخی مناطق شمالی استان)، باقیمانده سموم، کودهای شیمیایی، افزودنی‌های مختلف در طی فرایند اصول تبدیل که منجر به بروز بیماری‌های صعب‌العلاج نظیر سرطان و نگرانی‌های گسترده در جامعه گردیده است، ضرورت ایجاب می‌نماید که آزمایشگاه دقیق کنترل کیفیت و سلامت محصولات غذایی تحت معاونت غذا و دارو تقویت و توسعه یابد و قوانین و چارچوب ها نیز به نحوی تدوین گردد که کار نظارت و ارزیابی سلامت محصولات به‌طور تصادفی در استان در قالب طرح کنترل سلامت محصولات کشاورزی به‌طور قانونمند صورت گیرد.
نظر به اینکه استان کرمان بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات باغی کشور می‌باشد و با توجه به نقش پررنگ تنش‌های محیطی در کاهش محصولات باغی و بروز آفات و بیماری ها در کاهش تولید محصولات باغی و بنا بر نبود اعتبار کافی که منجر به کاهش بهره وری تولید می‌گردد، پیشنهاد می شود درصدی از درآمد ناخالص ملی در حوزه کشاورزی این استان به بخش‌های تحقیقاتی و دانشگاهی همین استان اختصاص یابد تا بتوان در زمینه تولید گیاهان مقاوم به تنش‌ها، مقابله با خشکیدگی خرما، زنجیره خرما، کرم خراط و سایر معضلات کشاورزی قدم‌های اساسی با همفکری و همگرایی ملی در سطح استان برداشت.
تعداد واحدهای موجود تولید گلاب و عرقیات گیاهی و اسانس 11 فقره و با ظرفیت 14100 تن
نظر به زیرساخت های فنی و انسانی خوب در استان کرمان و پتانسیل تولیدات کشاورزی استان از طرفی با استراتژی تمایز و تمرکز جهت بهره گیری از ظرفیت های استان و حضور دانش آموختگان بیکار کشاورزی، پیشنهاد می گردد منطقه ویژه علم و فناوری به عنوان یکی از کریدورهای فعال علم و فناوری کشور در جهت تقویت اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی با محوریت تولیدات پایدار کشاورزی در کنار سایر حوزه ها نظیر سلامت، انرژی های نو، معدن و گردشگری راه اندازی گردد.
به‌عنوان‌مثال با مشارکت سرمایه‌گذاران داخل و خارج از کشور و حضور نخبگان دانشگاهی در حوزه تولیدات گلخانه ای و احداث هدفمند گلخانه و صنایع تبدیلی مرتبط در نقاط مختلف استان در قالب منطقه ویژه علم و فناوری می توان ضمن بهره وری بهتر آب، امکان استقلال کشاورزان، تولید خلاقانه محصولات جدید با دانش فنی دانش‌آموختگان کشاورزی جویای کار را فراهم نمود.
جنوب استان کرمان به عنوان هند ایران که سهم بسزایی در تولیدات گیاهی دارد با تأثیرپذیری از عواملی همچون کمبود آب، سمی بودن فلزات سنگین و غیره آینده نگران‌کننده‌ای را دارد. لذا ایجاد منطقه ویژه کشاورزی در جنوب کرمان با مرکزیت جیرفت پیشنهاد می‌گردد تا در ارتباط با منطقه ویژه علم و فناوری بند 4، موارد زیر در ذیل آن تحت پوشش قرار گیرد:
1-5- یکپارچه‌سازی اراضی باقیمانده جنوب استان به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش عملکرد محصول در واحد سطح
2-5- تقویت صنعت بخصوص صنایع تبدیلی، فرآوری، جانبی مرتبط با بخش و زمینه توسعه صنعت غیر مرتبط برای امر تولید و اشتغال‌زایی در منطقه
3-5- سوق دادن کشاورزی جنوب به سمت کشت‌های فشرده، گلخانه‌های هیدروپونیک و مدرن با کاشت نباتات و گیاهان اقتصادی محصولات گلخانه‌ای، انواع گل‌های بریده، گل‌های معطر و بوته‌ای و زراعت گیاهان متحمل به کم‌آبی و شوری نظیر انواع ارزن، سورگوم و گیاهان داروئی
4-5- بهره‌گیری از فناوری‌های روز با مشارکت کشاورزان و مدیریت علمی جهت دستیابی به حداکثر بهره‌وری
5-5- جلب سرمایه‌گذاران خارجی جهت ایجاد صنایع وابسته مرتبط و غیر مرتبط با کشاورزی
6-5- تنظیم بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضا
1-6- نظر به اهمیت تالاب جازموریان به‌عنوان یکی از کانون های اصلی فرسایش و ایجاد ریزگردها پیشنهاد می‌گردد تا کارگروه احیای تالاب جازموریان با مشارکت قطب های علمی کشور، مراکز پژوهشی، دانشگاه ها و دستگاه های اجرایی استان کرمان تشکیل گردد و تخصیص ردیف بودجه مستقل در راستای احیای تالاب جازموریان.
2-6- تشویق و حمایت بهره برداران مرتعی به مشارکت در کشت گیاهان علوفه ای با نیاز آبی اندک در مناطق مستعد استان کرمان در راستای کاهش وابستگی دامداران مرتعی به علوفه مراتع.
3-6- با توجه به پتانسیل بالای مراتع استان کرمان در زمینه تولید گیاهان دارویی و سهم آن در ارتقاء میزان درآمد و معیشت بهره برداران مرتعی پیشنهاد می گردد تا برنامه جامع بهره برداری، فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی مراتع استان تدوین گردد.
4-6- توسعه برنامه های مشارکتی و توانمندسازی جوامع محلی در عرصه های مرتعی با مشارکت مراکز پژوهشی، دانشگاه ها و دستگاه های اجرایی استان کرمان.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
