دکتر محمد مددی زاده
دبیر کمیسیون امور زیربنایی و سرمایه گذاری اتاق کرمان
بخش حمل‌ونقل به دلیل اهمیت ویژه و جایگاه مهمی که در اقتصاد جوامع بشری دارد، یکی از شاخص های توسعه‌یافتگی کشورها محسوب می‌شود و پیشرفت و توسعه‌ی آن نقش مهمی در ایجاد تحول در سایر بخش‌های صنعتی، کشاورزی و تولیدی ایفا می کند؛ زیرا بر اساس آخرین آمار هر واحد رشد اقتصادی در کشورها مستلزم ۱,۵ الی 2 واحد رشد در بخش حمل‌ونقل است. بحث جاده با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و میزان عدم توسعه‌یافتگی سایر بخش های حمل‌ونقلی، اهمیت بیشتری می‌یابد. متأسفانه در طول دو دهه اخیر، عدم وجود چشم انداز و برنامه منسجم استراتژیک و به تبع آن فقدان مدیریت استراتژیک در کنار عملکرد ساختارهای معیوب در فعالیت حمل‌ونقل جاده‌ای بار، موجب کاهش جدی کارایی اقتصادی، از بین رفتن توجیه اقتصادی در تولید خدمات حمل‌ونقل و کاهش شدید انگیزه سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه در این زیربخش مهم و زیربنایی کشور شده؛ ضمن آن‌که روابط و مناسبات نامطلوبی نیز در سازمان‌دهی و ساختار تشکیلاتی این فعالیت (اعم از بخش های دولتی و خصوصی) به وجود آورده است. در استان کرمان با عنایت به حجم عظیم کالاهای ترانزیتی کشاورزی، معدنی و غیره، اهمیت بخش حمل‌ونقل به‌عنوان زیرساختی اساسی در تعیین میزان تولید ناخالص داخلی استان دو چندان می گردد. بی تردید شکوفایی و رونق صنعت حمل‌ونقل استان در گرو توجه همزمان و رشد هماهنگ ابعاد مختلف آن (جنبه های اقتصادی، فنی و مهندسی، زیست‌محیطی، قوانین و مقررات، ایمنی و غیره) خواهد بود.
صنعت حمل‌ونقل به سه بخش حمل‌ونقل زمینی (جاده ای و ریلی)، حمل‌ونقل هوایی و حمل‌ونقل دریایی تقسیم‌بندی می شود که بیش از 90 درصد جابجایی کالا و مسافر در کشور از طریق حمل‌ونقل زمینی صورت می گیرد.
ذیلاً به ظرفیت‌های استان کرمان در بخش حمل‌ونقل و مشکلات و چالش‌های مبتلا به و نیز راهکارهای پیشنهادی در راستای توسعه و رونق این صنعت در استان فهرست‌وار اشاره می‌شود.
– موقعیت جغرافیایی ویژه در اتصال شمال به جنوب کشور (گذرگاه تجاری)،
– ترانزیت حجم بسیار بالای انواع کالا از محورهای مواصلاتی استان (به‌ویژه کالاهای گمرکی جنوب کشور، محصولات کشاورزی و معدنی و غیره)،
– وجود تعامل و فضای مناسب همکاری بین بخش دولتی استان و سرمایه‌گذاران خصوصی برای جذب سرمایه‌گذاری، توسعه ی شرکت های حمل‌ونقل، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و…،
– وجود منابع کافی معدنی و تعداد مناسب کارخانجات و مواد اولیه موردنیاز برای احداث و بهسازی جاده ها نظیر کارخانجات تولید آسفالت، شن و ماسه و … در استان.
– عدم وجود قوانین و مقررات کارآمد در زمینه‌ی حمل‌ونقل،
– عقب ماندن استان از قوانین و دستورالعمل های دولتی به دلیل نبود شرکت های حمل‌ونقل کارآمد و توانمند در استان،
– عدم وجود برنامه بلندمدت و استراتژیک جهت توسعه زیرساخت ها و ناوگان جاده ای،
– نبود شرکت‌های حمل‌ونقل جاده ای دارای ساختار و برنامه‌ریزی مدون و هدفمند با یک برنامه عملیاتی حمل بار در استان (متأسفانه شرکت‌های فعلی عموماً از نوع باربری هستند تا یک شرکت جامع حمل‌ونقل)،
– مشکلات و کاستی‌های مرتبط با خدمات آژانس‌های گردشگری و مسافرتی و حمل‌ونقل هوایی در استان (نبود پروازهای مستقیم خارجی، فعالیت محدود و نبود فضای رقابتی بین ایرلاین ها، عدم ارتباط دوطرفه با دفاتر خارجی و…)،
– ناتوانی بخش دولتی در ایجاد انگیزه کافی و ارائه ی طرح‌های جذاب سرمایه‌گذاری برای جذب سرمایه‌های بخش خصوصی در خدمت توسعه ی سیستم‌های حمل‌ونقل در استان،
– عدم هوشمندسازی سازوکارهای مرتبط با حمل‌ونقل و بهره‌مندی از تکنولوژی در بخش حمل‌ونقل استان (نیاز مبرم به ساماندهی صحیح اشخاص و نهادهای حقیقی و حقوقی فعال در حوزه حمل‌ونقل استان)،
– قدیمی و فرسوده بودن بخش زیادی از جاده های مواصلاتی استان و نبود ایمنی کافی،
– عدم ایجاد و توسعه مناسب حمل‌ونقل ریلی در استان،
– جابجایی بار بدون بارنامه،
– فرآیند پیچیده و زمان بر صدور مجوزهای لازم برای احداث مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی،
– فصلی بودن بخش قابل توجهی از حمل‌ونقل باری (محصولات کشاورزی) استان تنها در مقطع زمانی برداشت محصولات کشاورزی،
– کمبود کامیون و افزایش هزینه حمل محصولات کشاورزی در زمان اوج برداشت به‌ویژه در جنوب استان،
– فعالیت گسترده ناوگان حمل‌ونقل قدیمی و فرسوده در سطح استان،
– عدم وجود زمینه ی رقابتی سالم و شفاف بین شرکت‌ها و نهادهای خصوصی و نیمه دولتی فعال در زمینه ی شرکت در مناقصات و اجرای طرح های سرمایه گذاری در بخش حمل‌ونقل استان،
– حضور شرکت های خارجی در بخش قابل توجهی از حمل‌ونقل ریلی کشور و استان،
– عدم اتصال بخش زیادی از خطوط ریلی استان به مبادی اصلی.
– انجام مطالعات بنیادین و تدوین طرح جامع حمل‌ونقل استان کرمان،
– تخصیص منابع دولتی و ورود بخش خصوصی مطابق با سیاست‌های طرح جامع حمل‌ونقل استان،
– اتخاذ سیاست ها و مشوق های مناسب و ارائه ی مدل های جذاب سرمایه گذاری به‌منظور ترغیب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای ورود به بخش حمل‌ونقل،
– زمینه‌سازی مجموعه عوامل و نهادهای ذیربط بخش‌های دولتی و خصوصی استان به‌منظور ایجاد شرکت های سازمان‌یافته (دارای برنامه راهبردی و جامع) حمل‌ونقل در استان،
– ایجاد شرکت تعاونی حمل‌ونقل با تعریف کارکردهای جامع و هدفمند برای استان،
– شناسایی شرکت های موفق و پیشگام در زمینه حمل‌ونقل در کشور و بهره گیری از دانش و تجارب آن‌ها،
– اصلاح قوانین و مقررات حمل‌ونقل مطابق با نیازهای امروزی،
– به‌کارگیری تکنولوژی اطلاعات و هوشمندسازی سازوکارهای مرتبط با حمل‌ونقل در بخش های مختلف اجرائی و نظارتی،
– حرکت در راستای برقراری چرخه ی تولید و حمل و ایجاد ارزش افزوده با توجه به پتانسیل عظیم تولیدات معدنی و کشاورزی در استان،
– جذب سرمایه گذاران بخش خصوصی برای احداث مجتمع‌های خدماتی- رفاهی بین راهی در محورهای مواصلاتی استان به‌عنوان یکی از ملزومات توسعه پایدار در این مناطق (به‌ویژه از طریق تسهیل فرآیند صدور مجوزهای مربوطه)،
– تقویت نقش شرکت های حمل‌ونقل در انتقال بار،
– شفاف‌سازی قوانین اخذ مالیات در حوزه حمل‌ونقل،
– اعطای تسهیلات دولتی و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در نوسازی ناوگان حمل‌ونقل،
– برنامه‌ریزی و فراهم کردن زمینه برای حضور پررنگ‌تر تجار و بازرگانان خارجی (به‌ویژه روسیه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس) برای خرید محصولات کشاورزی در داخل استان (نظیر خرمای بم، سیر شهداد، مرکبات جنوب و…)،
– ایجاد فضای رقابتی و غیرانحصاری برای ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در بخش حمل‌ونقل زمینی و هوایی کالا و مسافر در استان،
– زمینه سازی برای حضور ایرلاین‌های مختلف در صنعت حمل‌ونقل استان و ایجاد فضای رقابتی،
– تقویت، ساماندهی و ارتقای استانداردهای لازم برای فعالیت آژانس‌های گردشگری و مسافری فعال در سطح استان،
– توانمندسازی شرکت‌های داخلی برای حضور پررنگ تر در صنعت حمل‌ونقل ریلی استان،
– برنامه ریزی و جذب سرمایه‌گذاری برای اتصال خطوط ریلی استان به مبادی اصلی.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
