دبیر شورای هماهنگی امور فنی جهاد کشاورزی استان کرمان
علل وجود ضایعات محصولات کشاورزی از زنجیره تولید تا مصرف، بافت سنتی و غیرمکانیزه تولید و کمبود امکانات و زیرساخت‌های لازم، عدم آموزش و ارتقای فرهنگ بهره‌وری و عدم سرمایه‌گذاری لازم پس از تولیدات می باشند، همچنین چند پارگی مسئولیت‌ها نیز چالش و دغدغه اساسی در امر بهره‌وری است.
پاسخ محمدرضا پورخاتون، دبیر شورای هماهنگی امور فنی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان به سؤالات ما را در ادامه مطالعه نماییم.
با توجه به عدم اجرای طرح تحقیقاتی جامع و مستند نمی توان در خصوص آمار و اطلاعات مربوط به ضایعات کشاورزی اظهارنظر دقیقی ارائه نمود، امّا با توجه به اظهارنظر کارشناسان و برخی مسئولان امر، وجود ضایعات کشاورزی از مرحله تولید تا مصرف در کشور، حداقل به میزان ۲۰درصد اعلام شده که با توجه به بافت سنتی کشاورزی کشور، این میزان قابل پذیرش است، اما به نظر بنده با توجه به تنوع بالای محصولات کشاورزی بایستی طرح مطالعاتی جامعی جهت استخراج اعداد قابل اتکا در این خصوص به مرحله اجرا درآید.
در مقایسه با کشورهایی که حوزه کشاورزی آن ها به صورت مکانیزه مدیریت می‌گردد، قطعاً این اختلاف چشمگیر خواهد بود.
متأسفانه به عمق خسارات ناشی از ضایعات کشاورزی در مباحث کارشناسی کمتر توجه شده است. ازآنجایی که در تولید انواع محصولات کشاورزی و دامپروری بایستی منابع پایه یعنی عوامل تولید (آب، خاک، سرمایه، نیروی انسانی و سایر نهاده های موردنیاز) مصرف گردد؛ لذا هدر رفت و ضایعات در مصرف عوامل تولید وجود دارد و با توجه به محدودیت‌های موجو،د لازم است در این خصوص حساسیت وجود داشته باشد.
اگر بخواهیم علت اصلی وجود ضایعات از زنجیره تولید تا مصرف محصولات کشاورزی را ارائه نماییم، می توان به طور خاص به وجود بافت سنتی و غیرمکانیزه در زمینه تولید انواع محصولات کشاورزی و دامی و کمبود امکانات و زیرساخت‌های لازم و به صورت عمومی به عدم آموزش و ارتقا فرهنگ بهره‌وری در بهره‌برداران و عدم سرمایه‌گذاری لازم در حلقه‌های پس از تولید محصول اشاره نمود. راهکار برون‌رفت از این وضعیت، نگاه عمیق کارشناسی به مقوله ارتقا بهره‌وری در بخش کشاورزی و همچنین سوق دادن سیاست‌های حاکمیتی به معنای واقعی و کاربردی در این مسیر با به کارگیری ابزارهای حمایتی، تشویقی و در برخی موارد تنبیهی است.
در مورد اصلاح وضع موجود به عنوان یک دغدغه اساسی می توان به چندپارگی مسئولیت‌ها به لحاظ عملیاتی ساختن سیاست‌های اجرایی و قوانین مربوطه اشاره کرد که ساماندهی آن از طریق پذیرش واحدی جهت هماهنگی و پیگیری‌های لازم در مسیر پیشرفت و نظارت بر روند امور مورد انتظار است؛ برای مثال در خصوص عقب‌ماندگی در حوزه مکانیزاسیون و فناوری‌های مربوطه که نقش مؤثری در کاهش ضایعات داشته، متوجه تولی گری وزارت صمت می‌باشیم، یا در خصوص اصلاح الگوی کاشت و راهکارهای عملیاتی سازی آن در جهت جلوگیری از ضایعات محصولات از وزارت جهاد کشاورزی یاد می‌شود و یا در خصوص مباحث مربوط به سیاست‌های تنظیم بازرگانی داخلی و خارجی مسئولیت متوجه وزارت صمت و جهاد کشاورزی است که به اعتقاد بنده سازمان واحد با تکلیف معین بایستی مسئولیت هماهنگی، نظارت و پاسخگویی امور دستگاه‌های نظارتی را پذیرا باشد؛ مثلاً سازمان ارتقاء بهره‌وری می‌تواند چنین نقش و مسئولیتی را بپذیرد.
گذر از وضعیت خام فروشی موجود قطعاً نیازمند سیاست‌های حمایتی خاص در زمینه سرمایه‌گذاری در ارتقاء فناوری‌های نوین در مراحل مختلف تولید محصول و همچنین صنایع موردنیاز پساتولید و حمل‌ونقل و اصلاح فرهنگ مصرف است و این موضوع تا حد زیادی وابسته به شرایط ثبات اقتصاد کشور و امنیت سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در جهت تشویق سرمایه‌گذاران می‌باشد، اما متأسفانه در حال حاضر وضعیت موجود با انتظار صاحب‌نظران تفاوت دارد.
ضایعات در بخش کشاورزی موضوع بسیار مهمی هم به لحاظ اسراف و هدر رفت منابع صرف شده در زمینه تولید محصول و هم تضییع ثروت ملی و درآمد بهره‌برداران است که بایستی مورد توجه حاکمیت قرار گیرد. این پدیده ناخوشایند معلول بی‌توجهی به موضوع بهره‌وری در بخش کشاورزی که خود معلول بی‌ارزش و ارزان قلمداد کردن منابع حیاتی و غیرقابل تجدیدپذیر تولید علیرغم وجود محدودیت‌های جدی در کشور می‌باشد. جهت اصلاح وضعیت موجود، تغییر رویکرد و اعمال سیاست‌های اثربخش و کاربردی از طریق رصد جدی پیشرفت عملیات مربوطه مورد انتظار است.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
