کارشناس ارشد طیور سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان، معاونت بهبود تولیدات دامی، معاون مدیر امور طیور
استان کرمان با مساحتی بیش از 180 هزار کیلومتر مربع (11,2 درصد مساحت کل کشور) در جنوب شرق کشور واقع شده و بخش‌های وسیعی از استان کرمان، کویری و بیابانی می باشد و تنها 6,7 درصد از آن معادل 1,3 میلیون هکتار، قابل کشت است.
تنوع آب و هوایی در استان، استعدادهای بالقوه‌ای را برای استان فراهم کرده است. یکی از اهداف مهم وزارت جهاد کشاورزی در سطح کشور و استان، ایجاد امنیت غذایی است. با توجه به رشد روز افزون جمعیت و نیاز بیشتر به پروتئین حیوانی و مواد مغذی و از طرفی محدودیت و مشکلات مراتع کشور در راستای تولید گوشت قرمز، موجب شد، افزایش تولید گوشت سفید در الویت برنامه‌ها قرار گیرد.
تولید گوشت مرغ به دلیل طول دوره پرورش کوتاه و برگشت سریع سرمایه، بسیار مناسب، اقتصادی و توجیه‌پذیر است. مصرف گوشت سفید هم به دلیل داشتن چربی کمتر و پروتئین بیشتر، نسبت به گوشت قرمز و همچنین هماهنگی نسبی با توان مالی مردم نسبت به گوشت قرمز و سلیقه و ذائقه مصرف کنندگان روز به روز، بیشتر می شود.
– وجود یک واحد پرورش مرغ اجداد با ظرفیت 75000 قطعه که جوجه یک روزه مادر گوشتی را تولید و تأمین می نماید،
– وجود سه واحد پرورش مرغ مادر (ماهان، عرب و سیمرغ)، با ظرفیت 466000 قطعه، جهت تولید و تأمین جوجه یک روزه به مزارع پرورش مرغ گوشتی استان و خارج استان،
– وجود بیش از 700 واحد پرورش مرغ گوشتی در سطح استان که مجهز به تأسیسات و امکانات اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و… می باشند،
– وجود کارخانجات خوراک دام و طیور که در آماده سازی و عرضه دان جهت واحدهای پرورش مرغ گوشتی سطح استان نقش اساسی دارند،
– وجود کارخانه مکمل سازی آدان دانه (تنها مکمل سازان طیور در جنوب شرق کشور) در استان،
– وجود 14 کشتارگاه صنعتی طیور در سطح استان که وظیفه کشتار و بسته‌بندی گوشت استحصالی مرغ را به عهده دارند،
– وجود فروشگاه‌های متعدد عرضه مواد پروتئینی در سطح استان جهت عرضه گوشت مرغ استحصالی.
با توجه به این که تولید گوشت مرغ، نسبت به گوشت قرمز از شکل صنعتی تری برخوردار است و به لحاظ ارزش غذایی مزیت‌هایی (ارزش غذایی) نیز بر گوشت قرمز دارد، بار سنگین افزایش قیمت گوشت قرمز را به عنوان یک منبع پروتئین حیوانی جایگزین، تحمل می نماید. البته گرایش عموم به مصرف بیشتر گوشت مرغ، فرصتی است برای بخش دولتی و تولیدکنندگان که با توسعه پایدار این بخش برخورد جدی‌تری داشته باشند و زمینه‌های تولید اقتصادی‌تر این فرآورده پروتئینی را فراهم نمایند. متأسفانه در حال حاضر ساختار تولید گوشت مرغ با چالش‌هایی روبرو است که به منظور تولید بهینه و افزایش بهره‌وری است که زنجیره‌های منسجم و یکپارچه (Integretion) که هرکدام سهم عمده‌ای از تولید گوشت مرغ کشور را داشته باشند، تشکیل شوند. در باب منافع سیستم یکپارچه و معایب سیستم فعلی صنعت طیور در کشور و حتی در استان در راستای تنظیم و ثبات پایدار قیمت‌ها و نیز کاهش قیمت تمام شده محصول، مطالب فراوانی قابل طرح است که توضیح آن در شماره‌های بعدی به تفضیل خواهد آمد، ولی پرداختن به بخشی از آن، خالی از لطف نیست:
– انضباط و تعادل در تولید و کنترل میزان تولید و ایجاد زمینه جهت برنامه‌ریزی تولید در راستای رفع نیازهای سطح استان،
– کنترل بیماری‌ها و به تبع آن حفظ منابع ملی و کمتر متضرر شدن تولیدکنندگان،
– تقلیل ریسک‌های متعدد صنعت طیور و درنتیجه جلوگیری از هرز رفتن سرمایه‌های ملی،
– حذف شکل کنونی واسطه‌گری در صنعت طیور استان،
– بالا بردن کمیت و کیفیت تولید،
– مدیریت واردات و صادرات،
– ابزار مناسب بخش دولتی در مدیریت تولید و برنامه‌ریزی در سطح کلان،
– کاهش وابستگی به شرایط خاص و در نتیجه کاهش ریسک‌های احتمالی،
– تبدیل سریع بافت‌های فرسوده، سنتی و هزینه‌بر به واحدهای به روز و بهره‌ور.
قابل توجه است که در حال حاضر زنجیره تولید گوشت مرغ در شهرستان رفسنجان و واحد پرورش مرغ مادر ماهان (به صورت فارم‌های مشارکتی)، از نقاط قوت این بخش، در استان کرمان است.
– وابسته بودن به خارج از کشور از لحاظ تأمین نهاده‌های پرورش (ذرت و کنجاله سویا…): با توجه به اینکه سطح زیر کشت ذرت و سویا در کشور پاسخگوی تأمین نهاده مورد نیاز واحدهای پرورش مرغ گوشتی، تخم‌گذار و سایر ماکیان نمی باشد، ناگزیر از تأمین نهاده از خارج کشور هستیم که به شدت تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز، تحریم‌ها و … است.
– نوسان شدید قیمت جوجه یک روزه: عوامل مختلفی در تعیین قیمت تمام شده مرغ، تأثیرگذار است که بخشی از آن شامل جوجه یک روزه است. موردی که نوسان‌های متفاوتی را در یک سال گذشته تجربه نموده است. از آنجایی که دوره پرورش مرغ، 45تا50 روز به طول می انجامد، برای محاسبه سهم بهای جوجه یک روزه در قیمت مرغ زنده، میانگین قیمت جوجه یک روزه، 45 روز قبل از فروش مرغ زنده در نظر گرفته می شود. افزایش بیش از حد قیمت جوجه یک روزه در نیمه دوم بهمن و نیمه اول اسفند سال 1398 و به دنبال آن کاهش شدید قیمت مرغ زنده، به دلیل افزایش عرضه و کاهش تقاضای این محصول موجب شد تا بیش از 14درصد هزینه تولید مرغ زنده در فروردین 1399، مربوط به قیمت جوجه یک روزه باشد. کاهش در جوجه‌ریزی مزارع پرورش مرغ گوشتی، به دلیل نامساعد بودن شرایط تولید، افزایش قیمت مرغ زنده و کاهش قیمت جوجه یک روزه، کاهش سهم بهای جوجه یک روزه از قیمت مرغ زنده را به دنبال داشت. مجموع این عوامل، موجب زیان سنگین واحدهای پرورش مرغ مادر شد که متعاقب آن باعث افزایش قیمت مصوب جوجه یک روزه (جهت پیشگیری و کاهش خسارت به واحدهای پرورش مرغ مادر تولیدکننده جوجه یک روزه) شد.
– نحوه تحویل نهاده‌های خریداری شده از شرکت‌های مربوط: در حال حاضر هر مرغدار بعد از این که جوجه ریزی‌اش را در سامانه سماصط ثبت کرد، می تواند شخصاً سهمیه نهاده‌اش را از سامانه بازارگاه خریداری نماید، اما متأسفانه نهاده خریداری شده، بلافاصله به دست مرغدار نمی رسد، بلکه گاهی بیش از 20 روز طول می‌کشد و مرغدار را با مشکل جدی تأمین نهاده روبرو می‌کند. این موضوع از اهمیت ویژه‌ای در قیمت تمام شده و مسئله بهداشت و اشاعه آلودگی‌ها، برخوردار است.
– عدم وجود نقدینگی کافی در اختیار تولیدکنندگان،
– وجود آلودگی‌ها و بیماری‌های شایع فصلی و غیر فصلی که گاهی تلفات نامتعارف را سبب می گردد،
– وجود واسطه‌های متعدد در مسیر تولید،
– وجود کشاورزی گسترده در استان و حمل و استفاده بیش از حد (بالای 70 تا 80 درصد) از کود مرغ استان‌های سراسر کشور و به تبع آن اشاعه و افزایش آلودگی‌ها از این طریق که تهدید جدی جهت مرغداری‌های استان به شمار می رود،
– ترانزیت کود به دلیل مصرف کود از جنوب کشور و عبور از مسیر ترانزیتی که این موضوع باعث پخش و توزیع آلودگی‌ها و به تبع مشکلات مرتبط می باشد،
– وجود مشکلات عدیده سیستم حمل‌ونقل نهاده‌ها،
– پرت دان،
– ارتفاع از سطح دریا که باعث خشکی اقلیم و خشکی هوا می‌شود و بیماری‌های تنفسی را به همراه دارد.
– اختلاف دما بین شب و روز در سطح استان که این موضوع مرغدار را با مشکلات عدیده (بیماری‌ها)، روبرو می کند.
تمام این موارد، نوسان شدید قیمت تمام شده را در پی خواهد داشت.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
