عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان
مشکلات فعلی اقتصاد نشان‌دهنده آن است که اقتصاد به‌صورت هوشمند مدیریت نشده است، اطلاعات اقتصادی فعالان اقتصادی که نیازمند کمک و حمایت دولت هستند، فرارهای مالیاتی که باید از آن ها جلوگیری شود و اصلاحاتی که باید در نظام مالی و مالیاتی کشور صورت پذیرد، دچار درهم‌ریختگی و بی‌قوارگی است که ثمره این بی‌قوارگی این است که بازارهای خرید روزمره مردم دست خوش آشفتگی است. زمانی که در یک کشور از فرار مالیاتی صحبت می شود؛ یعنی آن کشور بر اطلاعات اقتصادی سوار نیست و الگوریتم درستی برای ورود و خروج پول به حساب افراد وجود ندارد.
برای حل معضلات اقتصادی باید چاره ای اندیشیده شود، باید درهای اقتصاد بیشتر از قبل بر روی سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی باز شود و از کار آن ها گره گشایی شود؛ به‌گونه‌ای که هزینه فعالیت های اقتصادی و تولیدی کاهش یابد، مدیریت هوشمند اقتصادی می تواند تولید را به صرفه و واردات بی رویه یا سوداگری کاذب را پرهزینه کند. از طرف دیگر بایستی به بازگشت اعتماد مردم به فعالان اقتصادی کمک شود؛ به این صورت که بانک ها و شرکت های دولتی و بیمه ای دولتی و… در مقابل سوء عملکرد و یا حسن عملکرد زحماتشان پاسخگو باشند. یکی از ابزارها برای دستیابی به این مهم، شفافیت عملکرد شرکت ها و بنگاه های اقتصادی اعم از بانک ها، بیمه ها و … است. لازمه این شفافیت هوشمندسازی اقتصاد است؛ به‌عنوان‌مثال گاهی اوقات پیش آمده است که فعال اقتصادی از تسهیلات بانکی استفاده کرده و در حال حاضر می‌تواند اصل و فرع تسهیلات را پرداخت کند، اما بانک وثیقه را آزاد نمی‌کند، در این حالت سیستم هوشمند می تواند به افراد کمک کند؛ به این صورت که اگر یک سامانه الکترونیکی قراردادها و تسهیلاتی وجود داشته باشد که فعال اقتصادی نیز بتواند به آن دسترسی داشته باشد، در این صورت افراد در زمان مشاهده تخلف از سوی بانک می توانند به مرجعی شکایت کنند.
در واقع اقتصاد هوشمند یک اقتصاد یادگیرنده و خود تطبیق است که مبتنی بر عوامل هوشمند شکل می گیرد؛ مواردی مانند گمرک هوشمند، بورس هوشمند، خزانه داری هوشمند تقویت‌کننده اقتصاد هوشمند هستند. جوامع هوشمند در به‌کارگیری فناوری های هوشمند، پیشتاز هستند. پویایی در اقتصاد، فرصت های شغلی را برای افراد جامعه فراهم می آورد. فراموش نکنیم که هوشمندی در یک زیست‌بوم شکل می گیرد و طبیعی است که توسعه و موفقیت آن در گرو همراهی و همدلی بخش های دولتی و خصوصی و مصرف کنندگان است. در بیان اهمیت و چرایی حرکت به سمت «اقتصاد هوشمند» و اهتمام آن در دولت باید به چند نکته اشاره داشت:
– در حوزه اقتصادی با نگاه سه‌گانه مردم، دولت و حاکمیت نیازمند ایجاد و تزریق روح تازه‌ای هستیم که بتواند ضمن تحرک چرخ‌های اقتصادی، به تقویت پارادایم‌های توسعه‌پذیری کمک کرده و به افزایش برخی مؤلفه‌ها همچون شفافیت کمک کند،
– مدیریت منابع، توسعه صنعت، نیروی انسانی و تمرکز اهداف اقتصادی از مهم‌ترین نیازمندی‌های امروز و شرایط اقتصادی جدید است که بایستی به‌صورت هماهنگ مدل شوند،
– از جمله استراتژی‌ها و راه کارهای لازم برای توسعه اقتصادی و رسیدن به اقتصادی پایدار در هر کشور، توسعه بر مبنای هوشمندی است. اقتصاد پایدار مبتنی بر هوشمندی و توسعه در بخش‌های مختلفی و از جمله اقتصاد، حمل‌ونقل شهری، انرژی، دولت، امنیت، سلامت، کسب‌وکار و مردم می‌تواند تبلور یابد. کلید رونق این اقتصاد استفاده از سرمایه انسانی، دانش، مهارت‌ها و خلاقیت مردم و توانایی در اثربخش کردن ایده‌ها و تبدیل آن‌ها به محصولات و خدمات باارزش است،
– تغییر ماهیت در ایجاد کسب‌وکارها و شکل‌گیری کسب‌وکارهای نوین و از سوی دیگر پیشران‌های فناوری نیازمند پارادایم‌های اقتصادی جدید می‌باشد که بتواند ضمن افزایش هم‌نوایی به توسعه و پایداری آن کمک کند و این پارادایم با توسعه هوشمندی در اقتصاد و نه صرفاً اتوماسیون سیستم‌ها یا دیجیتال‌سازی آن محقق خواهد شد،
– دولت باید چند راهبرد مشخص را در اولویت قرار داده و مبتنی بر آن اقدامات را در سه بخش مردم، حاکمیت (دولت) و بنگاه مشخص کند. این راهبردها می‌تواند مواردی همچون بهینه‌سازی، افزایش بهره‌وری، توسعه زیرساخت‌ها، راه‌حل‌ها و ارتباطات، توسعه کارآفرینی و روحیه نوآوری، انعطاف‌پذیری بازار و سهولت دسترسی، ایجاد اطمینان، پایداری و امنیت باشد.
از دیدگاه دولت، «توسعه اقتصادی هوشمند» ابزار مهمی برای استفاده فعالانه از فرصت‌ها و فراهم کردن شرایطی است که از ایجاد و رشد مشاغل و همچنین مشاغل جدید حمایت می‌کند. اقتصاد هوشمند مدبر است و از منابع (دارایی ها) خود حداکثر استفاده را می کند. تحلیل گران خبره اقتصادی از اقتصاد هوشمند (اقتصاد یادگیرنده) برای نوآوری و کارآفرینی استفاده می کنند.
اقتصاد هوشمند، پیشران توسعه پایدار و بالنده کشور، زمینه‌ساز رشد اقتصادی پویا و پرشتاب، فراهم‌کننده فرصت‌های متنوع و عادلانه اقتصادی، شکل‌دهنده نهادهای کارآفرین و یادگیرنده، مشوق سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه و مبتنی بر فناوری روز و متکی بر هویت اسلامی-ایرانی است.
• اصلاح و بهینه‌سازی نظام اقتصادی کشور با استفاده از فناوری‌های هوشمندساز،
• افزایش سهم کسب‌وکارهای هوشمند از تولید ناخالص داخلی،
• افزایش رفاه و عدالت جامعه،
• افزایش فرصت‌های متنوع و جدید اقتصادی،
• افزایش قدرت اقتصادی،
• ارتقاء سطح شفافیت و کاهش فساد،
• توسعه مدل‌های کسب‌وکاری نوآورانه،
• افزایش سطح تعامل‌پذیری و جریان آزاد اطلاعات و داده‌ها.
در دنیای امروز هوشمندسازی اهمیت بسیاری دارد و تقریباً تمام مدیران به‌دنبال ترویج آن در جامعه هدف خود هستند. افزایش هزینه نیروی کار، بازدهی پایین و احتمال بروز خطاهای انسانی جبران‌ناپذیر از مشکلاتی هستند که با به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند حل می‌شوند. از مزایای اصلی این فناوری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• بهبود کارایی و بهره‌وری،
• صرفه‌جویی در هزینه‌ها،
• افزایش امنیت،
• کاهش میزان خطرات و اتفاقات غیرمنتظره،
• شناسایی مواردی که باعث اتلاف انرژی می‌شود،
• کاهش آلودگی.
• دیجیتالی نشدن برخی حوزه‌ها،
• عدم توسعه بر مبنای چهارچوب‌های معماری و رویکردهای مدیریت پروژه،
• قدیمی بودن فناوری‌های مورداستفاده،
• توسعه جزیره‌ای،
• محدودیت منابع انسانی و مالی،
• مقاومت کاربران برای تغییر،
• تعامل‌پذیری و یکپارچگی،
• شکننده بودن مدل‌های کسب‌وکاری؛ ساختاری و پشتیبانی سامانه‌ها.
• قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، بندهای مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات،
• سند راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات،
• قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات (مصوب 19/8/1389 مجلس شورای اسلامی)،
• آیین‌نامه برنامه طرح ملی آینده‌نگاری علم و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری،
• سند اقتصاد پلتفرمی، مرکز ملی فضای مجازی کشور،
• سند ملی چارچوب تعامل‌پذیری دولت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات،
• سند اینترنت اشیا، مرکز ملی فضای مجازی کشور،
• سند هویت معتبر در فضای مجازی، مرکز ملی فضای مجازی کشور.
آیا هزینه ی بالای هوشمندسازی ارزش استفاده از این فناوری را دارد؟
یکی از دلایلی که سبب شده این تکنولوژی تا به امروز در اختیار افراد خاصی باشد، هزینه‌های بالای اجرای آن است. برای تأسیس یک شرکت مبتنی بر اصول هوشمندسازی و اتوماسیون صنعتی باید هزینه‌های گزاف آن را در نظر گرفت. با این وجود بسیاری از کسب‌وکارها به سمت استفاده از سیستم‌های هوشمند رفته‌اند؛ چرا که در نهایت هزینه صرف شده در مقابل سود و صرفه‌جویی که در آینده می‌شود، مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.
هزینه اجرای چنین سیستم‌هایی در محیط‌های مسکونی نیز به همین صورت است و افراد بسیاری توان استفاده از آن‌ها را نخواهد داشت. این موضوع بیشتر به دلیل محدود بودن شرکت‌های فعال در این حوزه و قیمت بالای تجهیزات است. در آینده‌ای نزدیک شاهد خواهیم بود که تمام خانه‌ها به این سیستم مجهز می‌شوند و سطح رفاه و آسایش رشد بسیاری خواهد داشت.
هوشمند سازی به کارها سرعت می‌بخشد و بهینه‌سازی مصرف انرژی را به دنبال دارد. این تکنولوژی یک سیستم مبتنی بر سخت‌افزار و نرم‌افزارهای هوشمند است که تجهیزات مختلف وظایف را به‌طور خودکار انجام می‌دهند و به عبارتی یک سیستم اتوماسیون را پیاده‌سازی می‌کنند. هوشمندسازی در طیف گسترده‌ای از صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و کاربردهای زیادی به همراه دارد. هزینه هوشمند کردن سیستم‌های مختلف کمی بالاست ولی بدون شک کاهش هزینه‌های آینده باعث صرفه اقتصادی این کار خواهد شد.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
