در دنیای امروز مبادلات مالی غیرمتمرکز روشهای جدیدی را برای توسعه تجارت به وجود آورده است. این نوع از پرداختها و قراردادهای هوشمند تأثیرات شگرفی بر روند معاملات میان افراد و شرکتها داشته بهطوریکه میتوان میلیاردها دلار را در کسری از ثانیه، با کمترین میزان کارمزد و بدون واسطه منتقل نمود. این موضوع به جهت اثربخش بودن، سبب صعودی بودن روند حجم معاملات روزانه در این بازار شده و همواره در حال افزایش است.
رمز ارزها به دلیل استفاده از بسترهای بلاکچینی دارای ماهیت عدم مرکزیت هستند، یعنی تمامی اتفاقات درون شبکهی آن تحت نظارت سازمانهای خودگردان غیرمتمرکز بررسی و تائید میشود، پس بسیاری از خطاهای محاسباتی و انسانی بهطور کامل حذف میگردد، اما بااینحال دلایلی وجود دارد که ممکن است حرکت سالم و صحیح این نوع تجارتها را به مخاطره بیاندازد و باعث به وجود آمدن ریسکهایی دراینبین شود.
بهطورکلی میتوان اتفاقات منفی و بحرانساز درزمینهی تجارت ارزهای دیجیتال را به دو بخش داخلی (عوامل فردی) و خارجی (توسعهدهندگان و مالکان سیستمهای رمز ارزی، مشکلات زیرساختی، بلایای طبیعی، اتفاقات بینالمللی، سیاستهای مالی بانکها و نظام حاکم کشورها) تقسیم نمود.
اولین و مهمترین موضوعی که اغلب موجب آسیب سرمایهگذاران میشود، عدم دانش و تجربه کافی درزمینهی تجارت رمز ارزها است. در کنار ابعاد مختلف تجارت که نیازمند تحقیق و بررسی فراوان میباشد، استفاده از نرمافزارهای غیرمتمرکز و توانایی تحلیل اطلاعات درون شبکه نیز در تجارت رمز ارزها اهمیت بسیاری دارد. این نوع از مبادلات تجاری در عین سادگی دارای ابعاد پنهانی در بطن کار هستند و به دلیل جدید بودن بحث رمز ارزها در دنیا، محتوای علمی بسیار زیادی از آن موجود نیست پس در اکثر موارد تجربه است که میتواند راهگشای چالشهای درون شبکه باشد. اگرچه متخصصان بسیاری در تلاش برای گسترش این نوع تکنولوژی هستند، اما هنوز مسیر طولانی برای رسیدن به نقطه مناسبی از استفاده عمومی قرار دارد. برنامه نویسان دنیاهای متاورس را بهنوعی طراحی کردهاند که در آینده جایگزین تمام امور مهم زندگی مانند مشاغل، مراکز خرید و فضاهای تفریحی شوند، تضمینی است که در این دنیا پرداختها تنها با رمز ارزها امکانپذیر خواهد بود، پس آشنایی با این موضوع برای هر فرد در نسل آینده جزو اولویتهای زندگی است و عدم آشنایی با آن میتواند مشکلساز باشد.
در بسیاری موارد معامله گران این بازار که با مفاهیم مدیریت سرمایه آشنایی کاملی ندارند با نوسانات شدیدی که تأمینکنندههای نقدینگی ایجاد میکند مواجه شده و با ایجاد ترس و استرس موجب از بین رفتن مقدار قابلتوجهی از سرمایههای آنها میگردد. این نوع نوسانات شدید در برخی مواقع نیز با توجه به خبرهای منفی و مثبت نسبت به رمز ارزها اتفاق میافتد، البته باید اذعان داشت تمام این مسائل به دلیل کوچک بودن حجم کل بازار کریپتو کارنسیهاست که بهآسانی تحت تأثیر قرار میگردد، اما سایر بازارهای جهانی این نوع نوسانات شدید را بهندرت تجربه میکنند. درواقع برای ورود به هر نوع سرمایهگذاری، آموزش و تجربه رکن ابتدایی است که با فقدان آن در این نوع تجارت بهسرعت باعث از بین رفتن سرمایهها میشود.
ساتوشی ناکوموتو نام فرد یا برندی است که این انقلاب را درزمینهی تجارت بینالمللی آغاز کرد. نگرش کلی این فرد نسبت به بیت کوین به وجود آوردن یک سیستم مالی غیرمتمرکز بود که بدون واسطه بهطور دقیق عمل کند. در ابتدای راهاندازی آن نودها که وظیفهی تائید تراکنشهای شبکه را به عهده دارند به ازای هر بلاک تعداد 50 عدد بیت کوین از کیف پول اصلی شبکه که مقدار 21 میلیون عدد در آن قفل شده پاداش دریافت میکردند. این میزان هر چهار سال یکبار طی رویدادی به نام هاوینگ که هدف آن کنترل تورم این سیستم است نصف میشود؛ بنابراین افرادی که زودتر از همگان در این بازار فعالیت کرده باشند، شانس این را دارند که با هزینه کمتر میزان بیشتری دارایی رمز ارزی در طول زمان به دست آورده که این موضوع میتواند بهمرور موجب عدم توازن در این سیستم مالی گردد. اطلاعات اینچنینی نشاندهنده دارایی یکمیلیون بیت کوینی ساتوشی ناکوموتو است که در زمان ارائه آن میتواند بهشدت قیمت آن را تحت تأثیر قرار دهد، یعنی صاحبان این نوع کسبوکارها مانند ساتوشی ناکوموتو و یا ویتالیک بوترین خالق اتریوم درصورتیکه بخش اعظمی دارایی رمز ارزی در اختیار داشته باشند، زمانی که با بحران مالی مواجه شوند میتوانند فشار فروش زیادی به بازار تحمیل کرده و آسیب بزرگی به سرمایهگذاران وارد نمایند.
از زمان راهاندازی اینترنت، روابط تجاری و فعالیتهای روزمره مردم از آن تأثیر پذیرفت و میزان زیادی بهسرعت رشد علوم مختلف در دنیا کمک نمود، اما از همان ابتدا افرادی با نفوذ در وبسایت و نرمافزارها به اطلاعات محرمانه دسترسی پیدا کردند که این موضوع موجب سوءاستفادههای ابزاری و مالی قرار گرفت. با توجه به ماهیت مجازی بودن این نوع مبادلات مالی درصورتیکه اقدامات امنیتی را ساده انگاشته و نسبت به آن بیتوجهی گردد بهراحتی فضای کاربری شخصی در اختیار هکرها قرار خواهد گرفت و در کسری از ثانیه سرمایه افراد سرقت میشود. سابقاً بررسی کردهاند که شرکتها و سازمانهای خصوصی نیز بهصورت ناشناس تأسیس شده که با سوءاستفاده از برند بلاک چین و رمز ارزهای سرشناس بهصورت غیرقانونی درآمدزایی از این بستر را تبلیغ میکنند، اما حدود نودوهشت درصد این شرکتهای پانزی کلاهبرداری بوده و با وعده سودهای کلان سرمایه مردم را به تاراج میبرند.
شبکه بلاکچین بهنوعی طراحی شده که بعد از راهاندازی، هیچ تغییر اساسی نمیتوان در آن ایجاد کرد، فقط در برخی موارد هارد فورکهایی از شبکه اصلی برای رفع یکسری مشکلات تعبیه میکنند، اما در حالت عمده غیرقابل تغییر است. حال برخی تلاشهای نفوذ به شبکه که یکی از آنها با عنوان حمله 51 درصد که به معنی کنترل اکثریت شبکه میباشد آن را تهدید میکند، به همین دلیل اعتقاد بر آن است هر چه سیستم در بین مردم شیوع پیدا کند و استفاده عمومی از آن بیشتر گردد، تسلط یک فرد و یا یک مجموعه خاص بر سیستم غیرممکنتر خواهد بود. برخی دیگر از انواع حملات هکری مانند داستینگ که انتقال مقداری از یک ارز ناشناس و فاقد اعتبار به افراد و پهن کردن دام برای نفوذ در اطلاعات آنهاست، همچنین فیشینگ و دابل اسپند نیز گونههای دیگری از حملاتی است که احتمال انجام آن توسط هکرها در سیستم رمز ارزها بسیار است.
برای استفاده از این نوع از تراکنشها و مبادلات تجاری عموم مردم نیاز به زیرساخت زیادی ندارند و تنها با یک تلفن همراه و اینترنت همهچیز امکانپذیر است، اما اگر دسترسی به اینترنت از بین برود بهطورکلی امکان استفاده از این شبکه غیرممکن میشود، اگرچه احتمال این موضوع تقریباً جود ندارد ولی در برخی مواقع حتی بهصورت کوتاهمدت پیشآمده که دسترسی به اینترنت ممکن نیست و یا به دلایلی از سمت حکومتها محدود میشود. جذاب بودن و سهولت استفاده بیشازپیش توسط نسلهای جدید از این بستر باعث میشود تا در آینده حکومتها برای کنترل مجاری ورود و خروج نقدینگی و کسب مالیات بر درآمد رمز ارزی قانونگذاریهای متناسبی دهند، همچنین جایگزین شدن تبادلات مالی بانکی با رمز ارزها تبعات بسیاری برای مؤسسات مالی به همراه دارد؛ چرا که نوعی از کنترل مردم با تسلط بر روی اموال و نقدینگی آنهاست. بسترهای رمز ارزی کاملاً شخصیسازی شده و بدون وجود واسطههایی مانند بانکها عمل میکند پس ممکن است رقیب سرسختی برای سیستمهای متمرکز همچون مؤسسات مالی باشد.
امور مالی غیرمتمرکز میتواند اجرای بهتری نسبت به سیستم مالی متمرکز داشته باشد، به این دلیل که تمامی روند آن بدون دخل و تصرف سلیقه افراد صورت میپذیرد؛ یعنی عملیات سپردهگذاری، وامدهی و تمام معاملات بر پایه بلاک چین هستند. این موضوع در حالت عادی بینقص عمل میکند، اما در شرایط غیرطبیعی مانند ریزش یک استیبل کوین الگوریتمی بهراحتی موجب افت عملکرد شدید بازار میگردد و گاهی رمز ارزها به این دلیل در چند ساعت ارزش کامل خود را از دست میدهند.
محققین بر این باورند که رمز ارزها به دلیل سهولت، سرعت و قابلیت عملکرد بسیار بالا جایگزین سیستم سنتی خواهند شد. مقیاسپذیری این سیستم دغدغه اصلی توسعهدهندگان است؛ چراکه حجم انبوهی از درخواستهای متعدد در یکزمان خاص باعث کند شدن سیستم و افزایش هزینه کارمزد شبکه میگردد. اکنون درحالیکه در حدود پنج درصد جمعیت کره زمین دانش استفاده از این نوع مبادلات را دارند در برخی موارد به دلیل هزینه سرسامآور تراکنشهای شبکه جابجایی دارایی مقرونبهصرفه نیست. زمانی را تصور کنید که کل جمعیت مردم دنیا یعنی حدود هشت و نیم میلیارد نفر بهطور کامل از این بستر استفاده نمایند، قطعاً باید بهنوعی سیستمی تعبیه گردد که توانایی اجرای آن را بدون اشکال داشته باشد.
درنهایت بزرگترین تهدید برای سیستمهای مالی غیرمتمرکز، توسعه تکنولوژی کوانتومی است. این تکنولوژی با سرعت پردازش غیرقابلباوری که دارد در کسری از ثانیه تمامی سؤالات بشر را پاسخ میدهد. نوعی تحلیل وجود دارد که استخراج تمامی بیت کوینهای موجود در حدود صدسال دیگر زمان میبرد، اما کامپیوترهای کوانتومی در چند دقیقه آن را به پایان میرساند. اکنون تحقیقات درباره بررسی استفاده از ابزارهای بلاکچینی بر پایه دانش کوانتومی را بیشازپیش دنبال میکند پس میتوان گفت این نوع مبادلات مالی در آینده با تکنولوژی روز همراه شده و با قدرت بیشتری و قطعاً بخش گستردهتری از جریان مالی دنیا را تحت تسلط خود قرار خواهد داد.
سخن آخر
سرعت رشد تکنولوژی در این دهه به بالاترین میزان خود رسیده و تمامی فعالیتهای اصلی بشر از آن تأثیر پذیرفته است، بویژه مباحث مالی و تجاری که اقتصاددانان هر روز راهی برای تسهیل روند انتقال دارایی ارائه میکنند، سیستم رمز ارزی نیز تغییری شگرف درزمینهی مراودات مالی است. فرایند تبادل ارز در سیستم رمز ارزی کاملاً تسهیل شده بهطوریکه حتی کودکان نیز میتوانند بهآسانی آن را فرا گیرند؛ بنابراین فقط با اندکی توجه و دقت میتوان از تمامی مخاطرات مصون ماند. میزان کسب سود بسیار زیاد سرمایهگذاری رمز ارزی در بلندمدت غالباً اتفاق میافتد و به دلیل ویژگیهای منحصربهفرد میتواند مخاطبین گستردهای جمعآوری کند اما در صورتی میتوان به سودهای کلان امیدوار بود که افراد بتوانند در مواقع اضطراری از سرمایه خود محافظت نمایند پس با این تفسیر مهمترین گام و اصلیترین اقدام حفظ سرمایه از طریق ارتقا دانش و مشورت با افراد متخصص میباشد. در گام بعدی کسب سود با مدیریت سرمایه صحیح و روانشناسی دقیق بازار را میتوان اولویتگذاری نمود. موضوعات ذکر شده انواع متنوعی از ریسکهای اصلی موجود در زمینه ی تجارت رمز ارزهاست که با تمام این وجود در زمانهای بحرانی با دقت عمل و تصمیمگیری بهموقع برای نقد کردن داراییهای رمز ارزی بهخوبی قادر به مدیریت حساب معاملاتی خواهیم بود.