حمل و نقل جاده‌ای استان کرمان

چه سهمی از شرکت‌ها، بنگاه‌ها و ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای استان کرمان دولتی و چه سهمی در مالکیت بخش خصوصی است؟

ناوگان حمل‌ کالا و بار استان کرمان، بیش از 12 هزار دستگاه و ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی مسافر، 3500 دستگاه است كه در بخش خصوصی مشغول فعالیت‌اند و آمار و اطلاعات ناوگان حمل‌و‌نقل دولتی در اختیار این اداره کل نیست.

به نظر شما تصدی‌گری دولت در بخش حمل‌ونقل حداکثر تا چه اندازه می‌تواند ضروری باشد؟

درمجموع صاحب و حمل‌کنندۀ کالا و تولیدکننده، بخش خصوصی هستند، اما اگر دولت بتواند در حمل‌و‌نقل عمومی وارد شود، گاهی اوقات می‌تواند کمک کند؛ به‌طور مثال وقتی رانندگان به مشكلی برخورد می‌نمایند، اگر دولت بتواند یارانۀ موردنیاز برای تأمین ناوگان حمل‌و‌نقل با تعداد بالا را در اختیار شرکت‌ها قرار دهد، می‌تواند به‌عنوان بخش دولتی، سهم تأثیرگذاری در حمل‌ونقل داشته باشد و دیگر از عدم ارسال مایحتاج ضروری مردم هراس نخواهیم داشت.

در مورد چگونگی فعالیت و رقابت مناطق مختلف استان در بخش لجستیک و پایانه‌ها توضیح دهید.
پایانه‌ها یا خصوصی هستند و یا عمومی و پایانۀ عمومی، شامل پایانۀ بار می‌شود که چند شرکت حمل‌و‌نقل در یک مجموعه متمرکز شده‌اند. در استان سه پایانۀ حمل‌ونقل در کرمان، رفسنجان و سیرجان وجود دارد که صاحبان کالا با شرکت‌های حمل‌و‌نقل نسبت به عقد قرارداد حمل بار اقدام می‌کنند و بار توسط شرکت‌ها حمل می‌شود. پایانه‌های سیرجان و رفسنجان، پایانه‌های خصوصی و با مالکیت خصوصی هستند و پایانۀ کرمان دولتی است؛ ضمناً یک پایانه هم در جیرفت وجود دارد که زیر نظر اداره کل حمل‌و‌نقل و پایانه‌های جنوب استان فعالیت می‌کند. بقیه هم در شرکت‌های حمل‌و‌نقل شخصی فعال هستند.
در رابطه با رقابت هم باید گفت حسب قراردادی که شرکت‌ها و مؤسسات حمل بار منعقد می‌کنند، فعالیت می‌کنند که یا از طریق اسناد مناقصه است و یا به‌صورت حضوری با صاحب کالا مذاکره کرده و نسبت به حمل بار اقدام می‌کنند.

استان کرمان در مسیر کدام کریدور ترانزیتی قرار دارد و چه جایگاهی در ترانزیت کشور ایفا می‌کند؟

در مسیر کریدور شمال جنوب قرار دارد که یک مسیر از سمت بندرعباس، شمال کشور را تغذیه می‌کند و یک مسیر هم سیستان و بلوچستان. اهمیت مسیر ترانزیتی استان هم خیلی بالاست؛ چراکه هرچه کالا –چه از سیستان و بلوچستان و چه از بندرعباس- حمل می‌شود، از روی محور سیرجان عبور می‌کند.

چه تشکل‌هایی در حوزۀ حمل‌ونقل استان ایجاد و انجام چه خدماتی به آن‌ها واگذار شده است؟ آیا در امور سیاست‌گذاری، مشاوره و تسهیل فعالیت‌های این بخش، جذب سرمایه‌گذاری و حمایت از منافع فعالان بخش نقشی ایفا می‌کنند؟

در استان چهار انجمن صنفی حمل‌و‌نقل کالا داریم که شرکت‌ها و مؤسسات حمل‌ونقل تحت پوشش این انجمن‌ها قرار دارند. این شرکت‌ها در کرمان، سیرجان، رفسنجان و بم فعال هستند. هفت انجمن صنفی رانندگان داریم که رانندگان استان تحت پوشش این شرکت‌ها هستند و انجام خدماتی ازجمله صدور کارت هوشمند، المثنی، تعویض و تمدید کارت‌ها را برای جلوگیری از رفت‌و‌آمد راننده‌ها انجام می‌دهند تا به‌طور مثال یک رانندۀ اهل شهربابک نیاز نباشد برای تمدید کارت هوشمند، 300 کیلومتر را تا مرکز استان طی کند؛ بلکه در همان شهربابک به انجمن مراجعه و نسبت به تمدید کارت هوشمند خود اقدام می‌کند.

ارزیابی شما از فعالیت شرکت‌های حمل‌ونقل استان در خصوص شاخص‌های مهمی همچون برخورداری از نیروی انسانی متخصص، دارا بودن ناوگان ملکی، داشتن شبکۀ عملیاتی و مسیرهای مشخص و ایمنی و کنترل کالا در جهت تأمین اطمینان صاحب کالا، چیست؟

شرکت‌های حمل‌و‌نقل حسب ضوابط زمان تأسیس شرکت، نسبت به ارائۀ ناوگان حمل ملکی اقدام کرده‌اند؛ به‌طور مثال اگر شرکتی الان در کرمان تأسیس شود، باید 12 دستگاه خودروی ملکی داشته باشد، اما شرکتی که سال 1375 تأسیس شده، نیازی به خودروی ملکی نداشته است.
اکنون، 173 شرکت و مؤسسه در استان وجود دارد که حسب شرایط تأسیس، ناوگان ملکی داشته‌اند و هم‌اکنون در شهر کرمان شرکتی با 50 دستگاه خودروی ملکی فعالیت می‌کند.
نیروهای شرکت‌های حمل‌و‌نقل هیچ‌کدام روز اول متخصص نبوده‌اند، اما به‌مرور زمان کارآزموده شده‌اند. در شرکت‌های حمل‌و‌نقل، یک نفر باید به‌عنوان مدیرعامل و یک نفر هم به‌عنوان مدیر فنی حضور داشته باشد و عده‌ای هم اعضای هیئت‌مدیره هستند که لزومی به حضور اعضای هیئت‌مدیره در شرکت‌ها نیست، اما مدیرعامل و مدیر فنی باید طبق ضوابط شرایطی داشته باشند.

انجام آموزش‌های مستمر در جهت انتقال مطالب تخصصی و افزایش دانش و مهارت مدیران و کارکنان بنگاه‌های حمل‌ونقل و رانندگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، در این خصوص چه برنامه‌ها و اقداماتی انجام شده است؟

هنگامی که راننده بخواهد کارت هوشمند دریافت کند، یکی از شرایطی که باید داشته باشد، گذراندن دوره‌های آموزشی است. هشت دورۀ آموزشی به‌عنوان دوره‌های بدو خدمت وجود دارد که شامل تمام دوره‌های ابتدایی و پایه‌ای است که یک راننده باید بگذراند تا مدرک این دوره‌های آموزشی را به‌عنوان یکی از مدارک موردنیاز کارت هوشمند دریافت کند. این دوره‌ها شامل قوانین و مقررات، اخلاق فردی، حمل کالای خطرناک، مهار بار، اصول ابعاد و اوزان بار و غیره است.
برخی دوره‌های حین خدمت هم برای راننده‌ها، مدیران عامل و اعضای شرکت‌های حمل بار وجود دارد که حسب بخش‌نامه‌هایی که سازمان ابلاغ می‌کند، این دوره‌ها برگزار می‌شود.

چه تعداد شرکت و بنگاه حمل‌ونقل جاده‌ای داخلی و بین‌المللی در استان وجود دارد؟

تعداد شرکت‌ها و مؤسسات حمل‌و‌نقل استان 173 شرکت است که در قالب شرکت، مؤسسه و شعبه فعالیت می‌کنند؛ از این تعداد حدود هفت شعبه، حدود 30 مؤسسه و بقیه هم شرکت حمل‌و‌نقل بار است.
هم‌چنین فقط یک شرکت حمل‌و‌نقل بین‌المللی در سیرجان وجود دارد و بقیه، نمایندگی شرکت‌های بین‌المللی هستند که در تهران و مشهد فعال هستند؛ ضمن این‌که کرمان، استان مرزی هم نیست که نیاز به شرکت‌های حمل‌و‌نقل بین‌المللی داشته باشد، اما در عین حال نمایندگی‌های شرکت‌های بین‌المللی در استان مستقر هستند تا اگر صاحب کالایی مراجعه کرد و درخواست حمل بار به خارج از کشور را داشت، این نمایندگی‌ها باهماهنگی شرکت، امور مربوط به حمل بار به خارج از کشور را انجام می‌دهند.

نظام قیمت‌گذاری خدمات در این بخش بر چه مبنایی است و چگونه تعیین می‌شود و تا چه اندازه رضایت کامیون‌داران و مشتریان را تأمین می‌کند؟

وزارت راه و ترابری سال 74 بخش‌نامه‌ای صادر کرد مبنی بر این‌که صاحب کالا و شرکت حمل‌و‌نقل برای حمل محموله‌ها از نرخ توافقی استفاده کنند؛ بنابراین، ما در قیمت‌گذاری حمل‌و‌نقل نقشی نداریم. امکان دارد یک کامیون در طول سال حتی کالاهای مشابه را در مسیر کرمان تا تهران با چهار کرایۀ متفاوت حمل کند. به‌طور مثال در فصل محصولات جالیزی، کرایۀ یک کامیون تک، تا دو برابر افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین، قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

رانندگان بیان می‌کنند که بازار حمل‌ونقل هم مانند برخی بازارهای دیگر آلوده به وجود واسطه‌های غیرضرور و دلالان است، چرا این قبیل فعالیت‌ها در سیستم حمل‌ونقل وجود دارد و کارآمد است؟ هزینۀ حضور آن‌ها را در واقع چه کسی باید تحمل کند؟ وجود آن‌ها چه تأثیری در قیمت خدمات حمل‌ونقل دارد؟

دلالی، در تمام حوزه‌ها وجود دارد، اما دلالی در حمل‌و‌نقل به دو صورت می‌تواند اتفاق بیفتد؛ شاید صاحب کالایی به شرکت حمل‌و‌نقل بگوید با این شرط حمل این بار را به شما واگذار می‌کنم که بخشی از کرایه را به من برگردانید؛ بنابراین، این صاحب کالا به‌عنوان واسطه‌ای است که می‌شود نام دلال بر او گذاشت. مثلاً صاحب بار شرط می‌کند در صورتی که کمیسیون 10 درصدی را هشت درصد دریافت کنید، حمل بار را به شما واگذار می‌کنم. یا این‌‌که شخصی در فصل محصولات جالیزی، نه راننده است، نه صاحب بار و نه صاحب شرکت، اما به نمایندگی از فرد دیگری، محصول را از کشاورز خریداری می‌کند و باهماهنگی با یکی از شرکت‌های حمل بار، محصول را به مقصد ارسال می‌کند و در این میان درصدی دریافت می‌کند و سود می‌برد که در این‌جا هم می‌توان به این فرد، واسطه و یا دلال گفت.

چرا کلاس‌بندی وسایل حمل‌ونقل بار در کشور مانند بسیاری کشورها انجام نمی‌شود؟ برای ایجاد سیستم حمل‌ونقل استاندارد چه اقداماتی انجام گرفته است؟

هر کالایی برای حمل نیاز به وسیلۀ حمل‌و‌نقل خاصی دارد؛ به‌طور مثال سیمان فله را نمی‌شود با کفی حمل کرد؛ نیاز به بونکر دارد و یا بار فاسدشدنی را نمی‌شود با ناوگان بدون یخچال حمل کرد.
خودروهای سنگینی که الان وجود دارد؛ شامل کفی، اتاق‌دار، بغل‌دار، کمپرسی، بونکر و تانکر است که بونکر برای حمل مواد فله، تانکر برای حمل مواد سوختی، کمپرسی و بغل‌دار برای حمل محموله‌های بسته‌بندی‌شده، مواد معدنی ازجمله گندله و سنگ‌آهن و کالاهایی مثل لولۀ پلی‌اتیلن و غیره استفاده می‌شود؛ بنابراین، کلاس‌بندی به شکلی که بیان کردم، وجود دارد.

چه تعداد کامیون و اتوبوس و با چه ظرفیتی، ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای بار و مسافر استان کرمان را تشکیل می‌دهد؟ کیفیت ناوگان از نظر عمر وسایل نقلیه چگونه است؟

در استان کرمان 12 هزار دستگاه ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کالا شامل کامیون و کامیونت و بیش از 500 اتوبوس وجود دارد؛ ضمن این‌‌که مجموع ناوگان حمل مسافر استان بیش از 3500 خودروست که مینی‌بوس و سواری را نیز شامل می‌شود. متوسط عمر ناوگان حمل بار نیز حدود 13 سال است.

چند درصد ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای، خودروی سنگین در مالکیت یا اجارۀ شرکت‌های حمل‌ونقل خصوصی، چند درصد دولتی و چه سهمی از آن متعلق به رانندگان است؟

تعداد زیادی از ناوگان حمل‌و‌نقل بار، متعلق به راننده‌هاست و راننده خود مالک است و شرکت‌ها به این دلیل که طی سال‌های قبل تأسیس‌شده‌اند و لزومی به ارائۀ ناوگان ملکی نداشته‌اند، تعداد کمی از خودروهای ناوگان حمل‌و‌نقل را در اختیار دارند. آمار خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین دولتی ازجمله سپاه، آموزش‌وپرورش، برخی شرکت‌های دارویی دولتی و غیره نیز در اختیار ما نیست.

به گزارش سازمان راهداری کشور، 45 درصد از ظرفیت حمل‌ونقلی بار ایران بلااستفاده مانده است، از این باب وضعیت در استان کرمان چگونه است؟

طی بررسی‌های دو سال گذشته در زمینۀ حمل مسافر، متوسط ضریب اشغال صندلی‌های ناوگان حمل مسافر که میانگین هر اتوبوس 40 صندلی است، 15 نفر بود که نشان از 60 درصد ظرفیت خالی دارد. در حمل بار هم همین‌گونه است؛ چراکه وقتی در یک سیستم عرضه زیاد شود، نسبت تقاضا به عرضه کاهش می‌یابد و اکنون، تعداد ناوگان حمل‌و‌نقل بیش از بار تولیدی است. البته بار وجود دارد و در استان کرمان 45 درصد ظرفیت خالی وجود ندارد؛ در شهرستان سیرجان خوردوهای حمل بار خاموش نمی‌شوند؛ چون بار زیاد است، اما محموله‌هایی که معدنی نیستند و یا محموله‌های سوختی چون از استان‌های دیگر هم ناوگان در سیستم ما تزریق می‌شود و وقتی تعداد ناوگان از سمت بیرجند و سیستان مواد سوختی را حمل می‌کنند؛ خودروی بومی استان هفته‌ای یک محمولۀ غیربومی بتواند حمل کند که اگر این‌گونه محاسبه کنیم، شاید ظرفیت خالی داشته باشیم، اما به 45 درصد نخواهد رسید.

به‌ویژه در حوزۀ مواد معدنی تقاضا بیش از ظرفیت حمل‌و‌نقل بار است…
بله، در حمل مواد معدنی خودروها اصلاً خاموش نمی‌شوند و حتی با دو راننده کار می‌کنند.

نرخ رسمی حمل بار و کارمزد شرکت‌های حمل‌ونقل چگونه است و بر چه مبنایی تعیین می‌شود؟ آیا نرخ‌های تعیین‌شده رعایت می‌شود؟ کارمزد دریافتی از رانندگان در شرکت‌ها چند درصد کرایۀ حمل است؟

سه پارامتر برای کمیسیون دریافتی شرکت‌ها وجود دارد؛ یا شرکت حمل‌و‌نقل در پایانه‌های بار مستقر هستند؛ یعنی مستحدثات شخصی ارائه نکرده‌اند، یا این‌که بیرون از پایانه هستند و مستحدثات ارائه کرده‌اند و یا شرکت‌هایی که فقط در زمینۀ حمل سیمان فعالیت می‌کنند. شرکت‌های حمل‌و‌نقلی که بیرون از پایانه فعالیت می‌کنند، 10 درصد کرایۀ حمل بار را به‌عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند، شرکت‌هایی که داخل پایانه هستند، اگر تجاری کار کنند، هشت درصد کرایه را به‌عنوان کرایه اخذ می‌کنند و شرکت‌هایی که در زمینۀ حمل سیمان فعالیت می‌کنند، اگر داخل پایانه یا خارج پایانه باشند، شش درصد کمیسیون می‌گیرند؛ ضمن این‌که چهار درصد به‌عنوان سهم سازمان راهداری حمل‌ونقل جاده‌ای، از راننده دریافت می‌کنند. علاوه بر این دو کمیسیون، مبالغ جزئی است که باید در زیر بارنامه درج شود تا راننده از صاحب کالا بگیرد که شامل هزینۀ بیمۀ حمل بار می‌شود که با توجه به قیمتی که محموله دارد، باید تعیین شود و ارزش‌افزوده نیز مبلغ دیگری است که دریافت می‌شود. هم‌چنین در برخی کارخانه‌ها، راننده هزینۀ بارگیری پرداخت می‌کند؛ به‌طور مثال در شهرک صنعتی کرمان، 20 هزار تومان به‌عنوان ورودی و 10 هزار تومان هم هزینۀ لیفتراک اخذ می‌شود و یا در جنوب، هزینۀ بارگیری محصولات کشاورزی از راننده گرفته می‌شود که این هزینه‌ها درمجموع محاسبه و در بارنامه درج می‌شود تا راننده بتواند از صاحب کالا دریافت کند.

چهار درصد سهم سازمان راهداری حمل‌ونقل جاده‌ای، اضافه بر درصد کمیسیون اخذ می‌شود؟

بله، یعنی در واقع 14 درصد برای شرکت‌های بیرون از پایانه، 12 درصد برای شرکت‌های داخل پایانه و 10 درصد برای حمل سیمان محاسبه می‌شود.

میزان اشتغال در حمل‌ونقل جاده‌ای استان و ظرفیت افزایش آن برای زمان مشخص چه میزان است؟

در استان کرمان 173 شرکت حمل بار و 100 شرکت مسافربری وجود دارد؛ یعنی درمجموع حدود 270 شرکت حمل‌و‌نقل داریم که هر شرکت دو سه نفر کارمند و سه تا پنج نفر اعضای هیئت‌مدیره دارد. تعداد راننده‌های حمل بار نیز بیش از 16 هزار نفر است و تعداد راننده‌های مسافر هم حدود 5000 هزار نفر است. البته تشکل‌های زیادی به‌صورت غیرمستقیم با سیستم حمل‌ونقل مرتبط هستند.

مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های محیط کسب‌وکار در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای چیست؟

یکی از مهم‌ترین مشکلات در حمل‌و‌نقل بار، حمل بار بدون بارنامه است. از ابتدای سال 91، معاون اول رئیس‌جمهور وقت، مصوبه‌ای ابلاغ کرد که در حمل‌و‌نقل جاده‌ای، حتماً باید اسناد حمل بار دریافت شود، اما در خیلی از مسیرها راننده‌ها بارنامه نمی‌گیرند. به‌طور مثال محموله‌های معدنی که در جاده‌های اطراف زرند از معادن جابه‌جا می‌شوند، محموله‌هایی که بین خاتون‌آباد و سرچشمه حمل می‌شوند و یا بارهایی که از معادن اطراف استان حمل می‌شوند، بارنامه ندارند؛ ضمن این‌که محموله‌هایی مثل کود، اثاثیه و غیره هم بدون بارنامه حمل می‌شود.
در این زمینه اگر تسهیلاتی به شرکت‌های حمل‌و‌نقل داده شود تا شرکت‌ها خود مالک شوند و تعداد ناوگان ملکی بیشتری خریداری کنند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
وظیفۀ کنترل این‌که بار در جاده‌ها بدون بارنامه حمل می‌شود، بر عهدۀ سازمان حمل‌ونقل نیست؛ بلکه وظیفۀ پلیس‌راه است که آن‌ها هم می‌گویند طبق قوانین، جرم باید مشهود باشد تا بتوانیم جلوی خودرویی را بگیریم؛ ضمن این‌که اگر دو جرم باهم وجود داشته باشد؛ به‌طور مثال خودرویی مشکل فنی دارد و بارنامه هم ندارد، قطعاً به دلیل مشکل فنی خودرو با راننده برخورد می‌شود.
در حمل‌ونقل مسافر هم مهم‌ترین مشکل حمل مسافر توسط مسافربرهای شخصی است؛ به‌طور مثال دور میدان بیرم‌آباد، تعدادی مسافربر شخصی وجود دارد که مسافران را با کرایۀ پایین‌تر جابه‌جا می‌کنند و این درحالی است که مسافران آگاهی ندارند در صورت جابه‌جایی با مسافربرهای شخصی، مشکلات امنیتی زیادی در کمین آن‌ها خواهد بود.

برخی رانندگان از توزیع ناعادلانۀ بار در بعضی شرکت‌ها و عدم تسویه به هنگام سهم رانندگان و حتی عدم رعایت حق کمیسیون به‌شدت گلایه دارند و این موضوع را باعث پناه بردن به دلال باوجود نرخ‌های تحمیلی بیان می‌کنند، این هنجارشکنی را چگونه باید حل کرد؟

در حال حاضر، در حال مقابله با این موضوع هستیم، در این زمینه کمیسیون رسیدگی به تخلفات تشکیل داده‌ایم و در پایانه بار هم اطلاع‌رسانی کرده‌ایم که هر فردی بیشتر از نرخ مصوب کمیسیون پرداخت کرد، به مدیر اجرایی پایانۀ بار مراجعه و مدارک و اسناد را ارائه کند تا با متخلف برخورد شود. حتی اگر شرکتی سه‌بار این تخلف را انجام دهد، تعطیل خواهد شد. دربارۀ توزیع ناعادلانه بار هم باید گفت صاحب کالا محصولی را تولید کرده و با یک شرکت حمل‌و‌نقل قرارداد منعقد می‌کند و آن شرکت هم موظف است روزانه تعداد خودروی سنگینی که در قرارداد مشخص‌شده را تأمین کرده و محموله را حمل کند؛ ضمن این‌که گستردگی استان کرمان به‌گونه‌ای است که صاحبان کالا در نقاط مختلف پراکنده هستند؛ بنابراین، اگر بخواهیم تمام این موارد را در یک سیستم متمرکز کنیم، کار دشواری است.
البته سیستم نوبت‌دهی هم راه‌اندازی شده، اما صاحبان کالا از ارائۀ بار در این سیستم خودداری می‌کنند. به‌طور مثال وقتی شرکت مس با یک شرکت حمل بار قرارداد منعقد می‌کند، مبلغ زیادی ضمانت‌نامه دریافت می‌کند و شرکت حمل بار هم از راننده ضمانت دریافت می‌کند؛ چراکه محموله‌ای که قیمت بالایی دارد را نمی‌توانند به هرکسی بسپارند.

کامیون‌ها و تریلرهای فرسوده در ناوگان حمل‌ونقل، موجب خطرات، سوانح جاده‌ای، آلودگی محیط‌زیست، تصادفات و کاهش صرفۀ اقتصادی است، برای حذف آن‌ها از ناوگان حمل‌ونقل چه اقداماتی شده و چه اقدامات کارسازی باید انجام شود تا این مشکل مهم برطرف شود؟

در حال حاضر، طرح از رده خارج کردن ناوگان با عمر بالای 35 سال و ظرفیت بالای 10 تن در دستور کار است که برای آن شرایط خاصی تعریف‌شده؛ ازجمله این‌که فردی که می‌خواهد از این تسهیلات استفاده کند، باید کارت هوشمند داشته باشد و در سال 96 براساس اسناد حمل، 12 بارنامه گرفته باشد.
استفاده از شرایط نوسازی هم این‌گونه است که مالک خودرو با یکی از شرکت‌های طرف قرارداد سازمان ازجمله ماموت، سایپادیزل، آریادیزل، زامیاد و … قرارداد منعقد می‌کند، گواهی اسقاط خودرو را تحویل می‌دهد و براساس ناوگانی که هر شرکت موجود دارد، نسبت به دریافت خودرو اقدام می‌کند. شرایط تسهیلات هم به این شکل است که سقف تسهیلات، 80 درصد قیمت خودرو است؛ البته بیش از 400 میلیون تومان تسهیلات پرداخت نمی‌شود؛ به‌طور مثال اگر قیمت خودرویی یک میلیارد تومان باشد، 80 درصد یک میلیارد تومان، 800 میلیون تومان می‌شود، اما سقف تسهیلات سازمان، 400 میلیون تومان با بازپرداخت پنج‌ساله و سود 18 درصد است که 9 درصد سود را مالک خودرو و 9 درصد سود را هم دولت پرداخت می‌کند.

از این طرح استقبال شده است؟

نه‌چندان، دلیل عدم استقبال هم این است که خودروهایی که عرضه می‌شود، تریلی و با ظرفیت بالای 26 تن است که قیمت آن بالاست و مالکان خودرو توان پرداخت مابه‌التفاوت را ندارند؛ البته در برخی نقاط ازجمله سیرجان استقبال خوبی شده؛ چراکه راننده‌ها و شرکت‌ها به این نوع خودروهای سنگین نیاز دارند، اما در شهر کرمان اگر فرد بتواند یک خودروی خاور هم خریداری کند، می‌تواند فعالیت کند.

ظرفیت استان برای سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌و‌نقل چه میزان برآورد می‌شود؟ صرفۀ اقتصادی در این بخش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اصولاً استقبال بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در این بخش چگونه است؟

اگر شرکت توان عقد قرارداد با صاحب کالا را داشته باشد، سرمایه‌گذاری در حوزۀ حمل‌و‌نقل به‌صرفه است، اما در حال حاضر با توجه به تعدد شرکت‌های حمل‌ونقل و این‌که سرمایه‌گذار باید امکاناتی داشته باشد تا در این بخش ورود کند، اگر تحلیل اقتصادی داشته باشد، به این نتیجه می‌رسد که سرمایه‌گذاری در این حوزه به‌صرفه نیست.

آیا زمینۀ سرمایه‌گذاری خارجی در حوزۀ حمل‌ونقل جاده‌ای استان و تقاضایی در این زمینه وجود دارد؟

تاکنون، سرمایه‌گذار خارجی در حوزۀ حمل‌ونقل جاده‌ای استان ورود نکرده است، اما زمینۀ سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد؛ به‌طور مثال اگر یک سرمایه‌گذار خارجی، شرکت حمل‌ونقل سراسری راه‌اندازی کند و 200 دستگاه خودروی سنگین هم در حمل‌ونقل استان وارد کند، می‌تواند موفق باشد.

اما پیش از این گفتید سرمایه‌گذاری در این حوزۀ به‌صرفه نیست…
سرمایه‌گذاری خرد به‌صرفه نیست اما اگر فردی 200 دستگاه خودرو داشته باشد و به شرکت‌های بزرگ به‌ویژه شرکت‌های معدنی تعهد بدهد که روزانه 200 دستگاه خودروی سنگین برای حمل محموله‌های آن‌ها تأمین می‌کند، قطعاً استقبال خواهد شد و سرمایه‌گذاری موفق خواهد بود.

برای حذف فرآیندهای دست‌وپا گیر و مدرنیزه کردن سیستم حمل‌ونقل چه اقداماتی در استان کرمان انجام شده است؟

در حال حاضر، سیستم حمل‌ونقل سنتی است و کار خاصی برای مدرنیزه کردن آن انجام نشده است.

برای مدرنیزه کردن سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای چه باید کرد؟
فرایندها باید در قالب نرم‌افزار قرار بگیرند؛ به‌طور مثال اپلیکیشن‌هایی طراحی شود که صاحبان بار محموله‌های خود را در این نرم‌افزار ثبت کند، راننده هم در این نرم‌افزار ثبت‌نام کند و شرکت حمل‌ونقل هم در همین نرم‌افزار اعلام آمادگی کند و راننده با علم به این‌که می‌تواند از طریق این «اَپ» بار دریافت کند، وارد سیستم شده، بار را انتخاب، کرایه را اعلام و حمل بار را تأیید کند و درنهایت یک کد رهگیری برای راننده ارسال شود تا از صاحب بار، محموله را دریافت کند. البته این اتفاق در برخی استان‌های کشور افتاده و در استان کرمان هم یک «اَپ» طراحی‌شده، اما مورد استقبال قرار نگرفت که شاید دلایل آن عدم آگاهی و یا عدم اطمینان راننده‌ها به این شیوه است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نگاه دنیای مترقی به مدل حمل‌ونقل، ترکیبی است، وضعیت استان در این خصوص چگونه است؟

حمل‌ونقل ترکیبی، یعنی از حمل‌و‌نقل‌های مختلف جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی استفاده شود؛ به این معنی که سیستم‌های مختلف حمل‌ونقل به هم لینک شوند که با توجه به بسترهایی که آماده شده، اکنون برای انتقال بار معادن سیرجان به بندرعباس یا اهواز، بخشی از مسیر توسط حمل‌و‌نقل جاده‌ای و بخشی از مسیر هم توسط ریل جابه‌جا می‌شود، اما مشکل اصلی در استان برای حمل ریلی، فراهم نبودن زیرساخت‌هاست. در صورتی که زیرساخت‌ها و تعداد خطوط موردنیاز ریلی آماده شود، قطعاً از ظرفیت حمل‌ونقل ریلی استقبال می‌شود.

در خصوص برنامه‌های آتی توسعۀ بخش حمل‌ونقل جاده‌ای استان و ارتقای شاخص عملکرد لجستیک حمل‌ونقلی توضیح دهید.
هدف ما درمجموع این است که نوسازی ناوگان حمل‌ونقل را گسترش دهیم تا ناوگان نو و با ظرفیت بالا وارد سیستم حمل‌ونقل شود که هم بازدهی بیشتری در راندمان کار داشته باشند و هم بیشتر فعالیت کنند.
دیگر این‌که باید شرکت‌های حمل‌ونقل را به این سمت سوق دهیم تا دارای ناوگان ملکی و خود مالک شوند و موفق‌تر فعالیت کنند و دلال‌بازی‌ها نیز حذف شود.
در راستای توسعۀ سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند در استان و برای جلوگیری از تصادفات حمل‌ونقل عمومی در جاده‌ها، در بسیاری از محورهای استان دوربین‌های کنترل‌متوسط سرعت در حال نصب است و به‌زودی ظرفیت زیادی از راه‌های استان تحت پوشش این سیستم قرار می‌گیرد که در کاهش تصادف‌ها خیلی مؤثر خواهد بود.