تولیدات پُرتقاضای استان کرمان در بازارهای هدف صادراتی

استان کرمان به‌عنوان یکی از استان‌های فعال در خصوص صادرات غیرنفتی، با برخورداری از محصولات متنوع صادراتی در جهت توسعه و پیشرفت اقتصاد ملی گام‌های بلندی برداشته است. این استان با دارا بودن حدود 11 درصد از مساحت کل کشور پهناورترین استان ایران است. هم‌جواری با استان‌های یزد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان، قرارگرفتن در مسیر راه ارتباطی تهران- بندرعباس، قرار گرفتن در مسیر راه آهن بافق- بندرعباس که کانون ارتباط آزاد تجاری و ترانزیت کالا و مبادلات کشورهای آسیای میانه، اروپا، خلیج‌فارس و خاور دور محسوب می‌شود. خط آهن کرمان- زاهدان و همچنین وجود پنج فرودگاه عملیاتی و فعال در سطح استان و نقش قابل‌ملاحظه کریدورهای هوایی استان با انجام پروازهای داخلی و بین‌المللی، موقعیت ارتباطی منحصربه‌فردی را برای استان کرمان فراهم نموده است. علاوه بر این، وجود مناطق ویژه اقتصادی سیرجان، ارگ جدید بم، رفسنجان و نیز گمرکات کرمان، سیرجان، رفسنجان، بم و جیرفت بر نقش محوری استان در جنوب شرق افزوده است.
استان کرمان تولیدکننده عمده محصولات کشاورزی از جمله پسته، خرما، گردو و محصولات جالیزی و مرکبات و همچنین تولیدکننده محصولات خارج از فصل کشت و کشت‌های گلخانه‌ای اسـت. این استان دارای منابع غنی و متعدد است، به‌نحــوی‌که عمــده‌ترین تولیـــدکننــده ســــنگ‌آهــن، مس و ذغال سنگ می‌باشد. سابقه دیرینه استان در تولید و صادرات فرش‌های دستباف به همراه وجود قابلیت‌های توریستی منحصربه‌فرد در سطح ملی و بین‌المللی اهمیت استان را در توسعه صادرات غیرنفتی بیش‌ازپیش مشخص می‌نماید. از سوی دیگر توسعه صادرات همواره به‌عنوان یک راهکار اساسی و اصلی برای توسعه و رشد اقتصادی مطرح بوده و در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی به‌عنوان محور اصلیِ گذار از توسعه‌نیافتگی و ورود به جرگه کشورهای توسعه‌یافته موردتوجه قرار گرفته است. ازاین‌رو توسعه صادرات استان از عمده اهداف اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان کرمان به شمار می‌آید، زیرا توسعه صادرات علاوه بر این که منبع تأمین درآمدهای ارزی محسوب می‌شود، عامل مهمی در توسعه اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، افزایش ظرفیت تولید و رسیدن به مقیاس اقتصادی تولید و در نتیجه صرفه‌های ناشی از مقیاس، کانال ارتباط با زنجیره جهانی تولید و انتقال دانش و فن‌آوری تولید، تقویت تراز تجاری و حفظ ارزش پول ملی و نهایتاً تقویت رشد اقتصادی و افزایش سطح رفاه اجتماعی استان و کشور نیز هست.

لذا بررسی محصولات و بازارهای هدف صادراتی استان و بررسی فرصت‌ها و چالش‌های موجود در این خصوص می‌تواند نقش بسزایی در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی توسعه صادرات داشته باشد. در گزارش آماری پیش رو، ابتدا به بررسی بازارها و محصولات صادراتی استان کرمان در سال 1399 و نه‌ماهه اول سال ۱۴۰۰ می‌پردازیم.

بازارهای هدف صادراتی استان کرمان در سال ۱۳۹۹ و 9ماهه سال ۱۴۰۰:

جدول شماره 1: بازارهای هدف صادراتی استان کرمان در سال ۱۳۹۹

جدول شماره :2 بازارهای هدف صادراتی استان کرمان در ۹ ماهه سال 1400

جدول شماره :3 محصوالت عمده صادراتی استان کرمان

با بررسی آمار صادرات استان کرمان، کاملاً مشهود است که یکی از عمده‌ترین مشکلات استان در حوزه‌ی صادرات، تأکید بر صدور چند محصول خاص است و در توسعه محصولات صادراتی نتوانسته‌ایم موفق عمل نماییم. همان‌طور که در ابتدای گزارش اشاره شد، استان کرمان مزیت‌های صادراتی متنوعی دارد، اما متناسب با این مزیت‌ها، فعالیت‌های صادراتی صورت نگرفته است. بی‌شک وقتی صادرات تنها بر پایه ‌یک یا چند محصول خاص قرار داده می‌شود بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود و با اندک نوسانات و مشکلات در صادرات یک محصول، استان سریعاً و شدیداً دچار مشکل خواهد شد. از سوی دیگر میزان صادرات به هر یک از بازارهای صادراتی نشان از این دارد که برای افزایش قدرت رقابت‌پذیری صادراتی که بدون آن امکان توسعه اقتصادی وجود نخواهد داشت، نیازمند تنوع محصول و بازار هستیم. افزایش تنوع بازارها و محصولات صادراتی با یکدیگر رابطه مستقیم دارد و نیازمند اخذ سیاست‌های مناسب صادراتی برای رسیدن به این مهم هستیم.
عمده‌ترین راهکارهایی که منجر به توسعه محصول و بازار صادراتی می‌گردد. در درجه اول بررسی مزیت‌های رقابتی صادراتی استان و در وهله بعد، رفع چالش‌های صادرات که باعث کاهش رقابت صادراتی می‌شوند. عمده‌ترین این مشکلات به شرح زیر است:
1. مشکلات در حوزه تولید محصولات که عمدتاً مربوط به افزایش قیمت تمام‌شده محصولات صادراتی، به دلیل وضعیت بسیار مطلوب رقبای ایران در تأمین مالی، معافیت‌های مربوط به تعرفه‌ها، دریافت یارانه از دولتشان و غیره می‌باشد.

2. مشکلات در حوزه بازاریابی و تبلیغات که به دلیل کمبود و عدم تمرکز اطلاعات موردنیاز بویژه اطلاعات تجاری و اقتصادی در خصوص بازارهای مختلف صادراتی، کیفیت پایین برخی از محصولات صادراتی عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی، هزینه‌های نسبتاً بالای تبلیغات، مشکلات در اخذ ویزای برخی از کشورها، فقدان و یا ضعف برخی از تشکل‌ها و عدم باور به مسائل تبلیغاتی می‌باشد.
3. مشکلات ارزی بخصوص مسئله پیمان‌سپاری ارزی، وجود سیستم چند نرخی ارز و مسائل مربوط به نقل‌وانتقال ارز می‌باشد.
4. عدم مشوق‌های مالی و تشویقی صادرکنندگان باهدف افزایش محصولات صادراتی و توسعه بازارها نسبت به رقبا، مسئله دیگری است که در عدم قرارگیری استان در جایگاه صادراتی مناسب خود نقش بسزایی دارد.
5. پوشش ریسک‌های سیاسی و تجاری در قالب بیمه‌نامه‌های اعتبار صادراتی برای صادرکنندگان هزینه‌هایی را ایجاد می‌کند که در مقایسه با قدرت رقابتی همتایان خارجی صادرکنندگان استان مستلزم تعدیل نرخ‌های کارمزد این بیمه‌نامه‌ها می‌باشند.