توسعه و آینده‌پژوهی علوم زمین و معدن در استان کرمان

آینده‌پژوهی علوم زمین و معدن در استان کرمان

در شرایط کنونی نگاه غالب تصمیم‌گیران کلان اقتصادی کشور بر پاشنه جایگزینی درآمدهای معدنی به جای نفت می‌چرخد. مسئولان استان باید این نگاه را تغییر دهند. درآمدهای کلان در صنعت معدن، در دانش نهفته است، نه در فروش مواد خام معدنی! ارزش واقعی معادن به محصول خام حاصل از استخراج معدن نیست، بلکه دانشی که به طریق بهینه به استخراج ماده معدنی اقدام کرده و با سطحی دیگر از دانش به فرآوری آن‌ها می‌پردازد. به‌عبارت‌دیگر به کمک دانش، محصولی دانش‌بنیان و بسیار ارزشمندتر از ماده خام اولیه به دست خواهد آمد و از طرف دیگر نسل دانشمندی تربیت خواهد شد که فکرش خلق ثروت خواهد کرد؛ به‌عنوان نمونه تاکنون صدها کیلومتر در معادن استان، حفاری اکتشافی صورت گرفته است که برای هر متر حفاری آن با نرخ امروز به‌طور متوسط 3 میلیون تومان هزینه شده است. تاکنون از داده‌های حاصل از حفاری‌های اکتشافی، بخش اندکی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. در صورت بسیج شرکت‌های دانش‌بنیان جهت واکاوی فقط همین داده‌های اکتشافی، تحولی بزرگ در استان رخ خواهد داد. نتایج فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در وهله نخست به شرکت‌های معدنی کشور می‌توانند ارائه خدمات دهند و از طرف دیگر با ارائه خدمات مهندسی به کشورهای دیگر می‌توانند منشأ تحول بزرگی شوند.
استان کرمان به‌عنوان یکی از مناطق دارای ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی، طیف گسترده‌ای از آینده‌ای محتمل در افق 2050 را پیش روی خود دارد، اما در مورد معادن و صنایع معدنی می‌توان گفت که:
تا سال 2050 معدنکاری و صنایع معدنی در استان رو به افول می‌گذارد. درصورتی‌که از هم‌اکنون اقدامی نشود، تعداد قابل‌توجهی از نیروی انسانی شاغل در معادن و صنایع معدنی بیکار خواهند شد و معضلات اجتماعی بزرگی را رقم خواهند زد.
برای مقابله با پیامدهای افول معدنکاری و صنایع معدنی مهم در استان باید اقدامات زیر را از هم‌اکنون به‌سرعت تدوین و اجرا نمود:
• پیامدهای مخرب چندپاره شدن استان به استان‌های کوچک‌تر بر حوزه معادن و صنایع معدنی استان مورد تدقیق قرار گیرد،
• نسبت به تفویض اختیار تبصره پنج ماده ۱۴ قانون شورای معادن به استان کرمان اقدام عاجل شود،
• منابع بین‌نسلی استان برای شعارهای جاری حاکمیت اقتصادی کشور سوزانده نشوند و تصمیم گیران عرصه معدنی خود را پاسخگوی آیندگان محسوب کنند،
• سازمان زمین‌شناسی استان باید متولی مطالعات اکتشافی در سرتاسر استان شود، کلیه شرکت‌هایی که فعالیت اکتشافی در استان انجام می‌دهند با نظارت عالی این سازمان استانی، مطالعات خود را دنبال نمایند. تمامی داده‌های حاصل از مطالعات اکتشافی، دیجیتالی شده و در پایگاه داده‌های سازمان مذکور نگهداری و حفاظت شوند،
• نمونه هایی که در فرآیند مطالعات اکتشافی که به طرق مختلف تهیه می‌شوند، باید به‌عنوان ذخایر خام داده‌های اکتشافی به‌شدت مورد مراقبت و حفاظت قرار گیرند. متولی این موضوع سازمان زمین‌شناسی استان باید باشد،
• پیش‌بینی تقاضای برخی مواد معدنی تا ۲۰۲۶ نشان می‌دهد سرب و روی، مس و طلا و اورانیوم روند رو به رشدی خواهند داشت. از آنجا که تا سال ۲۰۵۰ معدنکاری کوچک و متوسط مقیاس رو به تعطیلی می‌رود و معدنکاری بزرگ‌مقیاس سیر صعودی را طی خواهد کرد، انتظار می‌رود به توسعه اکتشاف ذخایر پنهان توجه شود. ضروری است مسئولان استان نسبت به اکتشاف ذخایر پنهان اقدام نمایند،
• شرکت‌های دانش‌بنیان را ترغیب کرد تا نسبت به توسعه نرم‌افزارهای موردنیاز علوم زمین و معدن بر اساس داده‌های مختلف اکتشافی اقدام نمایند،
• به‌منظور بهره‌وری از توان علمی دانشجوئی کشور و در راستای نیاز معادن، بومی گزینی از رشته‌های مرتبط با معادن و صنایع معدنی در کنکور کلیه مقاطع تحصیلی دانشگاه‌های دولتی استان به‌شدت کاسته شود،
• مراکز معدنی و صنایع معدنی استان به‌منظور بهره‌گیری از توان علمی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های معتبر کشور، تنها به فارغ‌التحصیلان بومی استان، تکیه نکنند و فارغ‌التحصیلان توانمند کشوری را به‌سرعت در چرخه استخدامی خود قرار دهند،
• معادن و صنایع معدنی با سرمایه‌گذاری در مراکز تحقیقات دانشگاهی و با توسعه آزمایشگاه‌های مرجع با تجهیزات مدرن در دانشگاه مادر استان، شرایطی را فراهم آورند که مهاجرت نخبگان استانی را به دیگر استان‌ها کاهش دهند و علاوه بر آن موجب جذب نخبگان فرااستانی در راستای حل معضلات معادن و صنایع معدنی استان شوند.