امروزه درک ساختار و تحولات بازارهای بین‌المللی، برای بنگاه‌های اقتصادی، امری ضروری تلقی می‌گردد. مطالعه بازار، جمع‌آوری، ثبت، تجزیه‌وتحلیل نظام‌مند داده‌های مرتبط با بازار کالاها و خدمات است که وظیفه تبیین، تشریح و طبقه‌بندی بازار فعلی و آتی را برعهده دارد.
بر اساس تعاریف نظام هماهنگ کد کالا (HS CODE)، انواع سنگ از نظر شکل و ماهیت در دو گروه کد 25 و کد 68 به شرح زیر طبقه‌بندی‌شده‌اند:
گروه کد 25 از نظر ماهیت به دو دسته 2515 (مرمر، مرمریت و تراورتن) و 2516 (گرانیت ها) تقسیم‌بندی می‌شوند.
– سنگ خام (Crude Stone):
عبارت است از بلوک و یا اسلبی که از سنگ معدن به روش انفجاری با استفاده از پرفراتور (پارس و قوه)، مواد منبسط شونده و … استخراج شده، دارای شکل هندسی منظم نبوده و لبه‌های نامنظم و سطوح ناصاف داشته و روش استخراج آن قابل‌تشخیص می‌باشد.
– سنگ تا حدودی کارشده یا نیمه فرآوری شده (Very slightly worked and roughly trimmed):
عبارت است از بلوک و یا اسلبی که با اره و یا هر روش دیگر به شکل هندسی منظم مکعب و یا مکعب مستطیل از سنگ معدن بریده شده و دارای سطوح صاف و هموار می‌باشد.
– سنگ فرآوری‌شده:
منظور از سنگ فرآوری شده (کارشده) سنگی است که در واحدهای فرآوری متناسب با نوع کاربرد، به اندازه‌ها، اشکال و ضخامت‌های مختلف، با برش دادن سنگ بلوک یا اسلب نیمه فرآوری شده و انجام عملیات تکمیل سطح و یا عدم انجام آن به‌عنوان محصول نهایی تولید و به بازار عرضه می‌گردد.
میزان واردات و صادرات سنگ در 220 کشور جهان با استفاده از داده‌های بخش آمار سازمان ملل متحد استخراج و محاسبه گردیده و 10 کشور اصلی در صنعت سنگ از لحاظ واردات و صادرات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی در دوره 2016-2007 موردبررسی قرار گرفته‌اند.
رتبه ایران از واردات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی کارشده و نشده از لحاظ دلاری، وزنی و درصد سهم بازار به ترتیب 42،54،42 می‌باشد. ایالات‌متحده آمریکا با سهمی برابر 9/19 درصد، بیشترین واردات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی را در طول دوره بر اساس ارزش دلاری به خود اختصاص داده است. کشورهای چین، جمهوری کره، ژاپن، انگلستان، آلمان، فرانسه ویتنام، امارات متحده عربی و هندوستان هریک بعد از آمریکا بزرگ‌ترین واردکنندگان سنگ‌های ساختمانی و تزیینی کارشده و کارنشده می باشند.
در مورد سنگ‌های کار نشده، ایران شرایط خوبی نداشته و تنها 1/0 درصد از کل واردات سنگ کارنشده را به خود اختصاص داده است که این رقم بسیار ناچیز است. کشور چین و ایتالیا که بزرگ‌ترین صادرکنندگان سنگ‌های ساختمانی و تزیینی جهان می‌باشند، بزرگ‌ترین واردکنندگان سنگ کارنشده جهان نیز هستند و بعد از آن‌ها هندوستان و انگلستان قراردارند. رتبه ایران از واردات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی کارنشده از لحاظ دلاری، وزنی و درصد سهم بازار 61،66، 61 می‌باشد.
در زمینه سنگ کارشده، وضع به گونه دیگری می‌باشد. کشور ایالات‌متحده آمریکا، جمهوری کره، ژاپن و آلمان بزرگ‌ترین واردکنندگان سنگ کارنشده بوده و ویتنام، فرانسه، امارات متحده عربی، انگلستان و عربستان سعودی در رده‌های بعدی قرار دارند. نکته جالب در این باب این است که 7 کشور اول، کشورهای پیشرفته بوده و با توجه به نیاز داخلی، واردات سنگ داشته‌اند. همین کشورها در زمینه صادرات سنگ‌های کارشده نیز رتبه خوبی در جهان دارند. مطالعه این روند می‌تواند بر سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان در این بخش اثرگذار باشد.
مقایسه میزان صادرات کشورها نشان می‌دهد که ایران با سهمی برابر 8/0 درصد از کل صادرات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی در دهه موردبررسی در میان کشورهای صادرکننده این صنعت رتبه چهاردهم را داشته است. 86 درصد صادرات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی جهان را کشورهای چین، ایتالیا، ترکیه، هندوستان، برزیل، اسپانیا در دست دارند. حجم درآمد میانگین صادرات سنگ کارشده و نشده جهان در طول دوره 2016-2007 بیش از 5/17 میلیارد دلار آمریکا می‌باشد.
ارقام و نمودارها نشان می‌دهد که ایران در سال آخر دوره موردبررسی از لحاظ وزنی 20،2 درصد و دلاری سهمی برابر 4،3 درصد از صادرات سنگ‌های ساختمانی و تزیینی کارنشده را در اختیار دارد. با توجه به میزان تولید و مصرف نسبتاً بالای کشور، ایران همچنان در امر صادرات موفق نبوده است به‌خصوص میزان صادرات سنگ‌های کارشده آن بسیار کمتر از صادرات سنگ‌های کارنشده می‌باشد.
بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده، ایران در صادرات سنگ کارشده رتبه 25 را در بین کشورهای منتخب به خود اختصاص داده است.
بررسی آمار صادرات سنگ کشور همان‌گونه که نشان می‌دهد حکایت از آن دارد که صادرات سنگ تزیینی ایران به 135 کشور انجام شده، اما در بررسی طی 25 سال گذشته تداوم در بازارهای صادراتی در بیشتر کشورها وجود ندارد. این موضوع بیانگر این است که صادرکنندگان در این بخش با تمام تلاشی که برای ورود به بازارهای بین‌المللی انجام داده و می‌دهند متأسفانه نتوانسته‌اند بازارهای به‌دست‌آمده را حفظ نمایند. موضوعات مهمی را که با مشاهده ارقام می‌توان دریافت عبارت‌اند از:
1-وجود نوسانات و افت‌وخیز بسیار شدید در میزان صادرات طی دوره 1395-1371 که ناشی از عدم وجود برنامه‌ای منسجم و مستمر برای صادرات سنگ کشور می‌باشد.
2-پراکندگی و تعداد زیاد کشورهای هدف صادرات (135 کشور) و عدم انتخاب کشورهای عمده و تمرکز بر آن‌ها که دلیل آن عدم انجام مطالعات بازار و عدم شناخت بازارهای هدف است.
از مجموع کل صادرات سنگ در این بازه زمانی 67،99 درصد سنگ خام و حدود 32،01 درصد سنگ صیقل داده شده بوده است که نشان می‌دهد این صنعت علیرغم داشتن امکانات کافی برای برش و صیقل دادن سنگ‌های خام و صادرات آن‌ها و درنهایت ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر برای محصولات خود تلاش کافی را برای این موضوع انجام نداده است.
ضمیمه علمی هجدهمین کتاب راهنمای سنگ ایران-دانش سنگ
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
