بررسی مبادلات تجاری کشور ساحل‌عاج با جهان، ایران و استان کرمان

معصومه سعید
مدیر توسعه بازار و بهبود فضای کسب‌وکار اتاق کرمان

ساحل‌عاج (Cote d’Ivoire) قدرت منطقه‌ای غرب آفریقا و از کشورهای کلیدی این قاره است. پایتخت این کشور یاموسکرو/ ابیجان و زبان رسمی آن فرانسوی می‌باشد. 323 هزار کیلومترمربع وسعت، 2700 میلی‌متر باران سالانه، جنگل‌ها، مراتع و منابع طبیعی سرشار، نفت و گاز، 25 میلیون نفر جمعیت (2017)، تأمین بیش از 40 درصد کاکائوی جهان، اولین تا دهمین صادرکننده جهانی چندین محصول کشاورزی و مواد معدنی و طبیعی، شهرها و زیرساخت‌های پیشرفته و کم‌نظیر در آفریقا و… ازجمله عواملی هستند که موقعیت سیاسی و اقتصادی متفاوت و منحصربه‌فردی به این کشور بخشیده است. ساحل‌عاج متشکل از 38.6% مسلمان سنی، 32.8% مسیحی، 11.9% بومی و 16.7% سایر می‌باشد. شهرهای مهم این کشور یاموسکرو، ابیجان، بوآکه، مان و ساساندرا می‌باشند. از دیگر اطلاعات اساسی مربوط به این کشور می‌توان به GDP بر اساس برابری قدرت خرید، 131 میلیارد دلار (2017)، نرخ تورم 1 درصد و درآمد سرانه 3900 دلار اشاره کرد.

همکاری‌های اقتصادی و تجاری استان با کشور ساحل‌عاج از جهات زیادی مهم می‌باشد. این کشور، دروازه ورود به آفریقا، عضو اتحادیه آفریقا و عضو سازمان همکاری‌های اسلامی است. همچنین این کشور در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای ازجمله بانک جهانی، سازمان تجارت جهانی، شورای همکاری گمرکی، بنگاه همکاری‌های مالی بین‌المللی، کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای آفریقا، سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد، کنوانسیون لومه، جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (اکوواس) و اتحادیه اقتصادی و پولی غرب آفریقا عضویت دارد.

محصولات عمده کشاورزی کشور ساحل‌عاج شامل دانه کاکائو، قهوه، پنبه، موز، ذرت، آناناس، کائوچو، چوب، روغن نخل، نشاسته، برنج، دام و احشام و ماهی، سیب‌زمینی، شکر می‌باشد.

ازجمله محصولات عمده صنعتی می‌توان مواد غذایی، نوشیدنی‌ها، محصولات چوبی، روغن تصفیه‌شده، صنایع مونتاژ اتوبوس و کامیون، نساجی و پوشاک، کودهای شیمیایی، مصالح ساختمانی، برق، تعمیر و ساخت کشتی نام برد. این کشور دارای محصولات عمده معدنی ازجمله نفت و گاز، الماس و طلا می‌باشد.
کشورهای آفریقایی در سال‌های اخیر توانسته‌اند زمینه‌های مساعدی برای رشد اقتصادیِ خویش فراهم کنند. در فهرستِ «پُر زاد و ولدترین» کشورهای جهان، از 30 کشور نخست، تنها افغانستان و تیمور شرقی در قاره آفریقا نیستند. این وضعیت، به معنای افزایش نیروی آماده به کارِ ارزان و ایجاد زمینه برای سرمایه‌گذاری خارجی در آفریقاست.

مسئله قابل‌توجه این است که صنایع بزرگ اروپایی و آمریکایی، تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری در بخش‌های کم‌بازده‌تر و غیرنفتی آفریقا دارند و این شرایط، فضا را برای رقابتِ کشورهای دیگر، فراهم می‌کند.

رشد اقتصادی کشور ساحل‌عاج در سال‌های 2014، 2015 و 2016 به ترتیب، 7.9 درصد، 8.5 درصد و 8 درصد بوده است. این رشد عاملی تأثیرگذار بر قدرت خرید ملت ساحل‌عاج دارد که خود بر افزایش توجیه همکاری‌های اقتصادی بازرگانی تأثیرگذار است.
در جلسه‌ای که با حضور کاردار و رایزن اقتصادی سفارت ساحل‌عاج در محل اتاق کرمان تشکیل گردید، عمده زمینه‌های همکاری استان کرمان و ساحل‌عاج، کشت فرا سرزمینی و همکاری در زمینه کشاورزی، استخراج معادن، خدمات فنی مهندسی من‌جمله جاده‌سازی، توسعه و بازسازی فرودگاه، راه‌اندازی نیروگاه تولید برق، ساخت 30 هزار واحد مسکونی، مسائل بهداشتی و تأمین تجهیزات و لوازم پزشکی و توریسم ازجمله زمینه‌های همکاری مشترک طرفین می‌باشد.

در ادامه در راستای بررسی چگونگی وضعیت همکاری‌های تجاری ساحل‌عاج، به بررسی مبادلات تجاری این کشور با جهان، ایران و استان کرمان می‌پردازیم.

مبادلات تجاری ساحل‌عاج با ایران

بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت ایران، با توجه به نمودارهای شماره 2 و 3، در 12 ماهه 1396، میزان واردات ایران از کشور ساحل‌عاج 0.2 میلیون دلار و میزان صادرات ایران به ساحل‌عاج 12 میلیون دلار می‌باشد. در سال 1395، واردات ایران از ساحل‌عاج معادل 1.6 میلیون دلار و صادرات ایران به ساحل‌عاج معادل 8 میلیون دلار بوده است. تراز تجاری ایران با ساحل‌عاج در سال 96 معادل 11.8 میلیون دلار و در سال 95 معادل 6.4 میلیون دلار بوده که صادرات ایران در سال 96 نسبت به 95 حدود 50 درصد افزایش و واردات ایران از ساحل‌عاج در سال 96 نسبت به 95 در حدود 87 درصد کاهش داشته است.

مبادلات تجاری ساحل‌عاج با استان کرمان

هیچ مبادلات تجاری فی‌مابین استان کرمان و ساحل‌عاج ثبت نگردیده است. البته قابل‌ذکر است که ممکن است محصولات تولیدی استان از طریق سایر گمرکات به این کشور صادرشده باشد.
با توجه به فرصت‌های صادراتی و سرمایه‌گذاری ساحل‌عاج از یک‌سو و توانمندی‌های استان کرمان در بخش‌های متخلف که قبلاً به آن‌ها اشاره شد، برنامه‌ریزی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی استان کرمان و کشور ساحل‌عاج واجد اهمیت است. مبادلات تجاری بالقوه دو طرف می‌تواند این کشور را به‌عنوان یکی از بازارهای هدف بسیار مهم استان کرمان معرفی نماید.

ایران با واردات 6990 هزار دلاری از ساحل‌عاج در سال 2017، رتبه 61 در واردات از این کشور و با صادرات 3865 هزار دلاری، رتبه 79 در صادرات به این کشور را کسب نموده است.