اوراسیا، پنجره‌ای رو به توسعه صادرات استان

استان کرمان به‌عنوان پهناورترین استان کشور با داشتن اقلیم چهارفصل و مزیت های فراوان در تولیدات صادراتی و محصولات خارج از فصل، یکی از قطب های مهم کشور در این زمینه است. ظرفیت صادراتی استان در بخش های کشاورزی، صنعت و معدن، اقتصاد دانش بنیان و… بر کسی پوشیده نیست. محصولات کشاورزی از قبیل پسته، خرما، مرکبات، صیفی جات و تولیدات معدنی کنسانتره، آهن، مس، کرومیت، سنگ های ساختمانی و صنایع معدنی کاتد، آند، فولاد، شمش، فروآلیاژها و مقاطع و لوله های فولادی و مسی، سیمان، کاشی، سرامیک و فرش دستباف بخش اعظم صادرات استان را به خود اختصاص داده اند.

با عنایت به محدودیت های پیمان سپاری ارزی و انتقال پول و تأثیر تحریم ها که صادرات استان را تحت تأثیر قرار داده، انعقاد توافقنامه تعرفه های ترجیحی فی‌مابین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصتی را برای افزایش صادرات استان کرمان فراهم کرده که با برنامه‌ریزی صحیح، فرصت مناسبی برای توسعه تجارت استان با این کشورها فراهم می‌شود. اهمیت موضوع وقتی دوچندان می شود که با توجه به شرایط تحریم، این توافق یک فضای جدید برای روابط تجاری استان با این اتحادیه به وجود می آورد و می‌تواند بخشی از مشکلات ما در این شرایط را کاهش دهد.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل پنج کشور روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان است که با توجه به مدت سه‌ساله این توافق نامه امکان استفاده از تعرفه ترجیحی برای ۵۰۲ قلم کالا از طرف اتحادیه و ۳۶۰ قلم کالا از سوی ایران فراهم‌شده که در صورت همکاری همه نهادها و سازمان ها و اجرای موفقیت‌آمیز آن، در سال های آینده، امکان تجارت آزاد یعنی به صفر رسیدن تعرفه‌ها وجود دارد. از دیگر مزایای این توافق می توان به تحرک‌بخشی در زمینه کشاورزی اشاره کرد، در همین راستا مزیت‌های نسبی در استان و پنج کشور عضو اوراسیا وجود دارد و این مسئله امکان توسعه تجارت در این توافقنامه را فراهم کرده است. این اولین تجربه استان و کشور در توافق نامه تعرفه های ترجیحی با اتحادیه اقتصادی منطقه ای است و تحقق آن گام مؤثری در توسعه تجارت با کشورهای عضو این اتحادیه می‌باشد.

اقلام صادراتی استان کرمان، مشمول فهرست امتیازات اعطایی اوراسیا به ج.ا.ایران شامل پسته با پوست تازه یا خشک (درون غلاف سخت)، پسته با پوست تازه یا خشک (بدون غلاف سخت)، محصولات مناسب برای استفاده به‌عنوان چسب، ظرف شویی و سایر ادوات ثابت بهداشتی از چینی، تکیه گاه و لوازم مشابه برای چوب‌بست زدن، پشت دری ساختن و … است.

همچنین از اقلام وارداتی استان کرمان که مشمول فهرست امتیازات اعطایی اوراسیا به ج.ا.ایران هستند می توان به عدس خشک غلاف کنده یا حتی پوست‌کنده، الیاف سنتتیک یکسره از آکرلیک یا مداکرلیک، الیاف سنتتیک غیر یکسره از آکرلیک یا مداکرلیک و سایر مفتول های به تابیده، طناب و کابل اشاره نمود. این اطلاعات می تواند به عنوان نقشه راه برنامه ریزی واحدهای تولیدی استان جهت افزایش سهم از صادرات و واردات ایفا نماید. اقلام عمده صادراتی استان کرمان به کشورهای اتحادیه اوراسیا، به این شرح است: کشور روسیه (پسته و مغز پسته، خرمای خشک و تازه، گردو، فرش و سایر کف پوش ها از مواد نسجی، کاشی و سرامیک)، قرقیزستان (پسته و مغز پسته، عصاره‌های دباغی یا رنگرزی، تانن ها و مشتقات آن ها، خرمای خشک و تازه، پلاستیک و اشیای ساخته‌شده از آن، لباس و متفرعات لباس، غیرکشباف یا غیر قلاب‌باف، فرش و سایر کف‌پوش‌ها از مواد نسجی، قند، شکر و شیرینی)، قزاقستان (پسته و مغز پسته، خرمای خشک و تازه، کاشی و سرامیک، دانه گلرنگ، پلاستیک و اشیای ساخته‌شده از آن و انجیر خشک و تازه)، بلاروس (پسته و مغز پسته، خرمای خشک و تازه) و ارمنستان (پسته و مغز پسته، خرمای خشک و تازه، کاشی و سرامیک، چدن، آهن، فولاد، اکسید و هیدروکسید مولیبدن و ساختمان های پیش‌ساخته، مبل و تختخواب، پلاستیک و اشیا ساخته‌شده از آن).

اقلام عمده واردات استان کرمان از کشورهای اتحادیه اوراسیا، به این شرح است: کشور روسیه (الیاف سنتتیک یا مصنوعی غیریکسره، خمیر چوب یا سایر مواد الیافی سلولزی، کاغذ یا مقوا برای بازیافت آخال و ضایعات)، قزاقستان (سبزیجات، نباتات، ریشه و غده‌های زیرخاکی خوراکی)، بلاروس (الیاف سنتتیک یا مصنوعی غیریکسره، ماشین آلات و دستگاه های برقی).

از مشکلات توسعه صادرات محصولات استان کرمان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا می توان به نبود استراتژی بلندمدت در حوزه صادرات، مشکلات برگشت ارز و تعهدات ارزی، مشکلات حمل‌ونقل، ریسک بالای صادرات به عمده کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و هزینه های بالای پوشش ریسک و نبود برنامه جامع کشت محصولات کشاورزی متناسب با صادرات با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا (کشت قراردادی) اشاره نمود که بایستی توسط دستگاه های استانی و ملی مورد پیگیری ویژه قرار گیرد و نسبت به رفع آن اقدام شود که در این راستا، حسب پیشنهاد معاون اقتصادی استانداری و موافقت استاندار محترم، این موضوع به عنوان یکی از برنامه های ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان با محوریت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان و مشارکت و همراهی تمامی دستگاه های اجرایی مربوطه قرار گرفت تا امکان پیگیری ویژه استانی و ملی برای رفع مشکلات اشاره شده و توسعه مراودات اقتصادی و تجاری با اتحادیه اوراسیا فراهم شود.
شایان ذکر است تاکنون اقداماتی توسط استان برای استفاده از موقعیت توافقنامه فی‌مابین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از قبیل تهیه گزارش های کشوری اوراسیا، برگزاری همایش و اطلاع رسانی به فعالین اقتصادی برای استفاده از موقعیت امضای توافق نامه فی‌مابین ایران و اتحادیه اوراسیا، تشکیل کمیته پیگیری توسعه تجارت به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، برنامه ریزی دعوت از روسای اتاق های کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و بازرگانان فعال برای بازدید از توانمندی های تولیدی، سفر سفیران برخی کشورهای اتحادیه اوراسیا به استان و برگزاری جلسات با فعالان اقتصادی، تجاری و بازرگانی استان و برنامه ریزی اعزام تیم های کارشناسی به کشورهای اوراسیا با توجه به حوزه های همکاری های مشترک صورت گرفته که نیاز است در قالب برنامه تبیین شده ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان ساماندهی و اقدام شوند. برای نیل به این هدف بایستی پوشش ریسک های تجاری و سیاسی صادرات به اوراسیا توسط صندوق ضمانت صادرات با حق بیمه پایین‌تر از نرخ متعارف صورت پذیرد و مشکل ورود کامیون‌های کشورهای اوراسیا به ایران برای رفع مشکل جابجایی کالاهای صادراتی در مرز از کامیون‌های ایرانی مرتفع گردد. همچنین با توجه به نقش مهم کشور روسیه در اتحادیه اقتصادی اوراسیا از یک‌سو و پتانسیل‌های صادراتی استان کرمان به کشورهای اوراسیا خصوصاً روسیه از سوی دیگر، استان کرمان به عنوان معین اوراسیا در نظر گرفته شود تا فعالیت های استان برای تمرکز بر بهره مندی از منافع این موافقت نامه با انجام اقداماتی از قبیل اطلاع رسانی کامل به جامعه هدف، برگزاری همایش های استانی (تشریح جایگاه موافقت نامه تجاری اوراسیا و اهمیت آن، تشریح بازار اوراسیا برای جذب کالاهای تولیدی استان و نقش این موافقت نامه در سهولت کار، اشاره به حقوق تجار ایرانی در چارچوب موافقت نامه، معرفی محصولات تحت پوشش و نحوه رعایت قواعد مبدأ و دریافت فرم گواهی مبدأ خاص موافقت نامه، مروری بر اقدامات انجام‌شده توسط سازمان توسعه تجارت و نحوه دستیابی به اطلاعات مربوطه و توصیه های عملی به تجار و بازرگانان در ورود به بازار اوراسیا و نحوه تعامل و همکاری با فعالان اقتصادی اوراسیا)، تقویت تسلط کارشناسان اقتصادی استان در خصوص فواید موافقت نامه (با برگزاری کارگاه های آموزشی)، نظارت بر اجرای کامل موافقت نامه توسط تجار استان و انعکاس مشکلات به سازمان صنعت، معدن و تجارت، نظارت بر اصل عدم تبعیض در تجارت فی مابین، نظارت بر صدور دقیق و صحت گواهی مبدأ خاص موافقت نامه برای کالاهای استان به مقصد اوراسیا، ارزش گذاری گمرکی، انجام اقدامات استان برای تمرکز بر بازار اوراسیا و تسهیلات گمرک در خصوص محموله های صادراتی به بازار اوراسیا (ایجاد زیرسامانه اختصاصی برای ذینفعان موافقت نامه اوراسیا، اتخاذ تمهیدات لازم برای پیش اظهاری اقلام مورد مبادله، اختصاص مسیر سبز برای اظهارنامه های مورد مبادله، موافقت با حمل یکسره کالاها، هماهنگی جهت نمونه برداری از کالاهای مشمول مجوزهای قانونی بر روی وسیله حمل و یا بعد از تخلیه، هماهنگی جهت ارائه مجوزهای ترخیص قانونی از طرف یک مرجع واحد، پذیرش حداقل اسناد و مدارک موردنیاز برای ترخیص کالاها، ترخیص درصدی ارقام مورد مبادله اظهارشده در گمرکات در صورت نیاز، موافقت با ترخیص نسیه و ضمانت نامه های بانکی و پذیرش گواهی مبدأ مابین کشورهای ذینفع به صورت الکترونیکی) نتیجه‌بخش گردد.