مهدی سیاوشی
عضو هیئت‌رئیسه و رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان
گردشگری یکی از پردرآمدترین فعالیت‌های اقتصادی کشورهاست. خدمات گردشگری در زمره کالاهای هر کشوری به‌حساب می‌آید و با پویایی این بخش، افزایش تولید و رشد اشتغال پایدار رقم می‌خورد. استان کرمان دربردارنده جاذبه‌های بزرگ گردشگری کشور است. در باب وضعیت گردشگری این استان با آقای مهدی سیاوشی رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان گفت‌وگو کرده‌ایم که از نظر می‌گذرد.
در پاسخ به این سؤال باید به این نکته اشاره کنم که مسائلی اعم از تحریم ده ساله کشورهای اروپایی و زلزله بم بر صنعت گردشگری استان کرمان بسیار تأثیرگذار بوده است و در پی این مسائل کرمان تا حد زیادی از مسیر کلاسیک گردشگری کشور خارج شد. پس به علت کاهش ورود گردشگر در طی سال‌های گذشته، نیازی به رشد زیرساخت‌ها احساس نشد؛ اما از ابتدای دولت یازدهم با خروج نام کرمان از لیست تحریم‌ها و با توجه به شرایط جهانی مناسب ایران، سیل گردشگر به سمت کشور و کرمان روانه شد. با ورود گردشگران به کرمان و تبدیل‌شدن استان به یکی از مقاصد اصلی گردشگری، تکمیل و توسعه زیرساخت‌های گردشگری در راستای کار سرمایه‌گذاران بخش خصوصی قرار گرفت، به‌گونه‌ای که در حال حاضر شش هتل در استان در حال ساخت است و طرح‌های بسیاری نیز توسط بخش خصوصی در سطح استان آغازشده و بعضی از این طرح‌ها تا 30 درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند. همچنین بخشی از زیرساخت‌ها مانند راه نیز باید توسط دولت تأمین شود که در این زمینه در نشستی با آقای دکتر فدایی، سرپرست استانداری کرمان، درخواست شد در تخصیص بودجه‌های عمرانی مناطق هدف گردشگری استان مدنظر قرار گیرد.
بخش‌هایی از کرمان مانند کویر و آثار باستانی و تاریخی کشف‌شده در جیرفت جاذب گردشگر خارجی است و بسیاری از گردشگران خارجی به خصوص گردشگران از کشورهای اروپایی علاقه مند به مشاهده جاذبه‌های کرمان هستند. در پی گردهمایی نمایندگان گردشگری ایران در خارج از کشور که در کرمان انجام شد، طی سال جاری و تاکنون 3 گروه از گردشگران ژاپنی علاوه بر گردشگرانی که به‌طور معمول به استان سفر می‌کنند، به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده به استان خصوصاً مناطق جنوبی شامل شهرهای قلعه گنج، جیرفت، عنبرآباد، بم و راین مسافرت کرده‌اند. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ان شاء الله حداقل 5 گروه دیگر نیز به استان و خصوصاً مناطق جنوبی سفر نمایند. این نشان‌دهنده ظرفیت فوق‌العاده گردشگری استان است که اگر شناسانده شود مورد اقبال شدید گردشگران قرار می‌گیرد، هم‌اکنون به گفته نماینده گردشگری ایران در ژاپن علاقه فراوانی برای بازدید از آثار تاریخی استان کرمان خصوصاً جیرفت و بم وجود دارد.
کویر کرمان بخشی از ظرفیت گردشگری کرمان است که به‌شدت گردشگر خارجی را به‌سوی خود جذب می‌کند و با توجه به اینکه استان رتبه اول کشور در آثار ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو را داراست، بدون شک این موضوع در انتخاب مقصد گردشگری، برای گردشگران خارجی تأثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین این بخش از ظرفیت‌های کرمان، به شدت جاذب گردشگر خارجی است. تمام تلاش ما نیز در طی سال‌های اخیر، نشان دادن ظرفیت‌های گردشگری کرمان به علاقه‌مندان خارجی بوده است. در بخش داخلی نیز گردشگران ایرانی علاقه خاصی برای ورود به کرمان دارند. ما معتقدیم که کرمان به‌خوبی به علاقه‌مندان گردشگری معرفی نشده است و طبق آماری که از یک گروه گردشگری دریافت کردیم، مشخص شد که کرمان در بخش داخلی نیز هنوز شناخته‌شده نیست. بنده معتقدم با معرفی کرمان در سطح داخلی و بین‌الملل، گردشگران فراوانی، کرمان را به‌عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب خواهند کرد و امیدواریم زمینه‌ای فراهم شود تا خدمات ویژه متناسب با علاقه مندی گردشگران به آن‌ها ارائه دهیم.
در این زمینه دو بخش وجود دارد؛ یک بخش گردشگران داخلی علاقه مند به خانه‌های بوم گردی و زندگی عادی مردم روستا و بخش دیگر گردشگران خارجی علاقه مند به آشنایی با فرهنگ و زندگی بومی مردم، صنایع‌دستی، تولیدات بومی و غذاهای محلی. به دلیل علاقه‌مندی گردشگران، خانه‌های بوم گردی در کشور راه‌اندازی شد که استان کرمان هم رقم خوبی از راه‌اندازی این خانه‌ها را به خود اختصاص داده است. تلاش می‌شود در نزدیکی این خانه‌ها صنایع‌دستی و عشایری و تولیدات بومی آن‌ها به معرض نمایش و مورداستفاده گردشگران خارجی قرار گیرد. در مناطق کویری و شهداد علاوه بر راه‌اندازی خانه‌های بوم گردی، اکو کمپی با رعایت بهداشت و استانداردهای جهانی توسط شرکت هواپیمایی ماهان برای اقامت گردشگران راه‌اندازی شده است. امیدواریم با تعریف استاندارد و رتبه‌بندی خانه‌های بوم گردی و با تلاش همکاران در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرویس‌های لازم به گردشگران خارجی و داخلی ارائه شود. در حال حاضر هتل‌ها نیز برای سرویس‌دهی آماده و مجهزند و شش هتل در حال ساخت در سطح استان نیز در آینده به ظرفیت موجود اضافه می‌شود.
تاکنون آمار مشخصی در این خصوص ارائه نشده است یا من در این خصوص اطلاعی ندارم، اما بر اساس آمار ارائه‌شده از شخصی که خانه بوم گردی در دشت خاک زرند راه‌اندازی کرده است، در دو سال گذشته بیش از 2 هزار گردشگر خارجی را برای بازدید مجدد به ایران دعوت کرده و پذیرای 2 هزار گردشگر خارجی بوده است که تعداد قابل‌توجهی از این گردشگران برای بار دوم به ایران سفرکرده‌اند. همچنین در سومین ابر ماراتن کویر که به‌تازگی در کویر کرمان برگزار شد، تعدادی از ورزشکاران و افراد دیگر برای بار سوم به ایران و کرمان سفر کردند، اما درمجموع عدد و ارقام مشخصی در این خصوص در دست نیست.
در رابطه با معرفی جاذبه‌های گردشگری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این صنعت، باید بگویم که قرار بود این طرح با همکاری مشاور بین‌المللی از شرکت THR اسپانیا تهیه شود که به دلیل افزایش قیمت یورو و هزینه‌های بسیار این طرح، دیگر نتوانستیم کار را با شرکت مزبور ادامه دهیم و در همان ابتدا کار متوقف شد. در صورت ادامه این کار، اتفاق بسیار مثبت و خوبی رخ می‌داد که متأسفانه این امر واقع نشد. برای معرفی جاذبه‌های گردشگری و آثار باستانی استان کرمان تاکنون دو گروه از تور گردان‌ها و دفاتر گردشگری بزرگ ایران را به استان دعوت کرده ایم و همچنین نمایندگان گردشگری ایران در خارج از کشور از کرمان بازدید کرده‌اند. فصل‌نامه گردشگری کرمان که به معرفی کرمان می‌پردازد نیز چاپ و در کشور توزیع می‌شود. از هر امکانی برای معرفی کرمان استفاده خواهیم کرد. در مورد پروژه‌های گردشگری هم که توسط بخش خصوصی آغازشده جلساتی تشکیل و با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان پیگیری خواهیم کرد تا بتوانند برای تکمیل طرح‌های خود از تسهیلات بانک‌ها و صندوق توسعه ملی استفاده کنند. هم‌اکنون در حال مذاکره با یک شرکت ایرانی که تاکنون طرح جامع گردشگری بسیاری از استان‌ها را تهیه‌کرده است، هستیم. پس از عقد قرارداد با این شرکت طی برگزاری سمیناری، از افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری دعوت به عمل می‌آوریم و پروژه‌ها را در این سمینار ارائه می‌دهیم. یکی از اقدامات این شرکت تعیین فرصت‌های سرمایه‌گذاری بخش گردشگری استان کرمان خواهد بود. به رغم وجود شرایط نامناسب اقتصادی، بسیاری از سرمایه‌گذاران پروژه‌های زیادی را در استان آغاز کرده‌اند و با پیشرفت فیزیکی 20 الی 30 درصد در صف انتظار دریافت تسهیلات از بانک‌ها هستند. بخش خصوصی در هفته‌های آتی، جلساتی با بانک‌ها و سرمایه‌گذاران برگزار می‌کند تا با رفع مشکلات شاهد رونق در این بخش باشیم.
مثلث طلایی گردشگری به‌طور رسمی در کشور مصوب نشده است و توافقی بین سه استان اصفهان، یزد و فارس است. البته کرمان می‌تواند با استان‌های دیگر مثلث طلایی گردشگری تشکیل دهد. طی گفت وگویی با یکی از فعالان گردشگری استان‌های مذکور، متوجه شدم زیاد هم از تشکیل مثلث راضی نیستند به دلیل اینکه اتفاق خاصی در صنعت گردشگری استانشان رخ نداده است.
مسائلی ازجمله تحریم‌ها، قرار نگرفتن کرمان در مسیر کلاسیک تعریف‌شده گردشگری و زلزله به‌شدت روی گردشگری استان تأثیر گذاشت و باعث خارج شدن کرمان از چرخه گردشگری شد، اما در حال حاضر با توجه به آمار اعلام‌شده، کرمان به‌شدت موردتوجه قرارگرفته است و تعداد بسیاری از گردشگران، کرمان را به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب می‌کنند.
آمارها نشان می‌دهد مدت ماندگاری گردشگر در کرمان حداکثر دو روز و نصف است که این مدت‌زمان، به دلیل پهناوری استان و فاصله زیاد بین شهرستان‌ها باید حداقل به سه روز افزایش یابد. متأسفانه در کرمان برای شب‌های گردشگر برنامه‌ای تدوین‌نشده است که در این زمینه در نشست با فعالان گردشگری و هیئت پهلوانی و زورخانه‌ای استان، پیشنهاد شد، به دلیل جذابیت خاص این ورزش برای گردشگران خارجی، سه زورخانه در شب برای گردشگران به نمایش فعالیت‌های ورزشی بپردازند، در این صورت هم وقت گردشگران پُر می‌شود و هم هزینه زورخانه تأمین می‌گردد.
در بعضی از بخش‌های حوزه گردشگری، مانند ساخت هتل، هزینه‌ی بسیاری برای آغاز پروژه‌ها لازم است. خوشبختانه به دلیل افزایش علاقه گردشگر به ایران و استان کرمان بازگشت سرمایه در حوزه گردشگری نسبت به دیگر حوزه‌ها در زمان کوتاه‌تری صورت می‌پذیرد و ایجاد شغل راحت‌تر است در بخش گردشگری با دریافت وام ۵۰ یا 100 میلیون تومانی از محل تسهیلات صندوق کارآفرینی امید، یک روستایی می‌تواند خانه خود را به خانه بوم گردی تبدیل و با هزینه اولیه اندک در ایجاد اشتغال و توسعه صنایع‌دستی نقش عظیمی در اقتصاد کشور داشته باشد و در مدت‌زمان اندکی سرمایه اولیه برمی‌گردد؛ اما به نظر می رسد بانک‌ها علاقه مند به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری نیستند. طبق گزارش ارائه‌شده از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان، کرمان در زمینه معرفی طرح برای دریافت تسهیلات رتبه دوم کشور را دارد، اما در زمینه جذب این تسهیلات جایگاه نوزدهم را به خود اختصاص داده است.
امیدوارم با پیگیری‌های اتاق بازرگانی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان و با کمک بانک‌ها و پرداخت به‌موقع تسهیلات، عملیات اجرایی پروژه‌ها هر چه سریع‌تر تکمیل شود.
در حال حاضر دولت، برگشت بخشی از سود تسهیلات را تضمین می‌کند که این موضوع به‌نوبه خود می‌تواند برای سرمایه‌گذار مفید باشد و اگر این اقدام به‌موقع انجام شود، مشوق خوبی برای سرمایه‌گذاری خواهد بود. غیرازاین مورد مشوق دیگری برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
15 طرح بزرگ شامل احداث و راه‌اندازی هتل سبز، رستوران و تالار یخی، سالن مدرن ویژه برگزاری کنسرت‌ها و سایر برنامه‌های گردهمایی، دو هتل در شهداد و محور هفت باغ، باغ رستوران و تالار در ماهان، مجموعه پیست کارتینگ و مجموعه پارک آبی در دست اجرا قرار دارند. با توجه به تعریف این پروژه‌های مهم در گردشگری استان و لزوم تأمین مالی این طرح‌ها، امیدواریم بتوانیم با پیگیری‌های لازم از تسهیلات صندوق توسعه ملی برای توسعه گردشگری استان استفاده کنیم.
هم‌اکنون با استقبال بسیار خوبی در بخش بوم گردی و خانه مسافر روبرو شده‌ایم و سرمایه‌گذاران بسیاری علاقه‌مندند تا در شهرهای مختلف و مناطق هدف گردشگری سرمایه‌گذاری کنند و در حال حاضر نیز سرمایه‌گذاری خوبی صورت گرفته است و پروژه‌های بسیار زیادی در دست احداث‌اند. با راه‌اندازی پروژه‌ها شاهد افزایش گردشگر خواهیم بود و از طرفی گردشگر با دیدن امکانات استان، مبلّغ خوبی برای توسعه گردشگری کرمان می‌شود.
تاکنون، با پیگیری‌های انجام‌شده، همایش نمایندگان گردشگری خارج از کشور در کرمان برگزارشده است، همچنین گردهمایی ماشین‌های کاروان مخصوص سفر (کمپر) نیز زیر نظر کانون جهانگردی ایران برگزار گردیده است. کانون اتومبیل‌رانی «آفرود» کرمان هم تشکیل و به‌عنوان تشکل بخش خصوصی در کرمان ثبت‌شده است.
تاکنون اقدامات مختلفی انجام‌گرفته است؛ در نشستی با شهردار کرمان درخواست شد برای معرفی کرمان، در تعامل با مراکز استان‌های بزرگ کشور، بیلبوردهایی با موضوع جاذبه‌های کرمان طراحی و در این شهرها نصب شود و به ازای آن نیز امکان معرفی آن استان‌ها در کرمان وجود داشته باشد. همچنین مطبوعات و رسانه‌ها نقش بسزایی در معرفی جاذبه‌های کرمان خواهند داشت و در حال حاضر نشریه گردشگری خاص استان کرمان با معرفی جاذبه‌ها و مناطق گردشگری در کل کشور توزیع می‌شود. آژانس‌ها و دفاتر گردشگری برای جذب گردشگران در حال تهیه بروشورها و اقلام تبلیغاتی هستند. افراد متخصص در فضای مجازی نیز در حال معرفی کرمان به طرق مختلف‌اند. در ادامه جمعی از جوانان تحصیل‌کرده کرمانی، با جمع‌آوری و تهیه مطالب درباره جاذبه‌ها و ظرفیت‌های استان، در زمینه تولید فیلم‌هایی برای معرفی هرچه بهتر کرمان تلاش کرده‌اند و در مذاکراتی با شرکت هواپیمایی ماهان، قرار شد کلیپ‌های باکیفیت و مورد تأیید این شرکت در پروازها پخش شوند.
من معتقدم بخش گردشگری در شرایط عادی و عاری از موانع می‌تواند فوق‌العاده مؤثر باشد. با توجه به وضعیت استان در بخش کشاورزی و صنعت و مشکلات مربوطه به آن‌ها، توسعه و ایجاد اشتغال در این حوزه‌ها دشوار است و با هزینه‌های بسیار بالا همراه است، اما در بخش گردشگری و صنایع‌دستی می‌توان با هزینه اندک در ایجاد اشتغال پایدار و رشد تولید ناخالص داخلی به ایفای نقش پرداخت.
کرمان باوجود ظرفیت‌ها و ثبت شش اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو جایگاه ویژه‌ای در کشور دارد. کویر کرمان به‌خودی‌خود می‌تواند بزرگ‌ترین جاذبه گردشگری باشد. همچنین فرهنگ، تمدن، آداب‌ورسوم بومی و غذاهای محلی شهرهای جنوبی استان در جذب گردشگر می‌تواند فوق‌العاده مؤثر باشند. تبادل فرهنگ، توسعه تولیدات روستایی و عشایری، صنایع‌دستی ازجمله مواردی هستند که می‌توانند استان کرمان را به‌شدت به سمت توسعه سوق دهند و ما معتقدیم یکی از اصلی‌ترین بخش‌های مؤثر در پیشرانی توسعه اقتصادی استان کرمان، گردشگری است.
به‌طورقطع گردشگری به‌شدت تحت تأثیر مسائل مختلف است و مادامی‌که رسانه‌های بزرگ جهان علیه ایران تبلیغ کنند، صنعت گردشگری کشور دستخوش تأثیرات منفی تبلیغات می‌شود و گردشگر خارجی، ایران را به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب نمی‌کند. اکثر گردشگران خارجی با یک ذهنیت منفی برای اولین بار به استان کرمان سفر می‌کنند اما در انتهای سفر تصور آن‌ها در مورد کرمان کاملاً تغییر می‌یابد.
با توجه به محدودیت‌های بخش گردشگری، هم‌اکنون نیز تعداد بسیاری از گردشگران با همین شرایط و وضعیت، آماده بازدید از ایران هستند. ما باید تمامی زیرساخت‌ها و تسهیلات را برای آسایش و دسترسی راحت گردشگران به ایران فراهم کنیم. خوشبختانه در حال حاضر در اکثر استان‌های ما ویزای گردشگران در مراکز فرودگاهی صادر می‌شود که این مطلب می‌تواند بسیار مؤثر باشد. در چند سال اخیر شاهد مهیا شدن تسهیلات بوده‌ایم و به همین دلیل در سال گذشته عده‌ای از مراجع معتبر گردشگری دنیا معتقد بودند یکی از کشورهایی که باید در سال ۲۰۱۷ مورد بازدید قرار بگیرد، ایران است. در سال 2018 نیز همین اعتقاد باید پابرجا باشد؛ بنابراین در وهله اول باید تصویر واقعی ایران را به دنیا نشان دهیم، سپس تسهیلات لازم را فراهم کنیم. این مهم در صورتی رخ می‌دهد که تمامی افراد کشور و مسئولان اعتقاد یابند که گردشگری می‌تواند یکی از بخش‌های پیشران توسعه اقتصادی ایران باشد.
لطفاً چنانچه مطالب بیشتری لازم می‌دانید مطرح نمایید.
گردشگری یک امر بین دستگاهی است و تنها به یک دستگاه خاص مانند اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مربوط نمی‌شود و در حدود 30 دستگاه ازجمله سازمان‌های گردشگری، فرودگاه، حمل‌ونقل، تشکل‌ها و غیره در آن دخیل هستند، البته هماهنگی بین این دستگاه‌ها کار دشواری است. اگر بین دستگاه‌ها اعتقاد به همکاری و هماهنگی وجود داشته باشد بدون شک گردشگری رونق پیدا خواهد کرد. امیدوارم با هماهنگی بین دستگاه‌ها، کرمان و ایران به جایگاه اصلی خود در گردشگری برسند.
تمام حقوق این وب سایت متعلق به انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کرمان است.
طراحی و توسعه: شرکت فناوری اطلاعات رایان سپهر ماهان
