آینده مطمئن شرکت ملی صنایع مس ایران

کشورمان چه سهمی از ذخایر شناخته‌شده، استخراج و نیز تولید مس جهان را دارد و استان کرمان چه سهمی از کشورمان؟

با احتساب 4200 میلیون تن ذخایر اکتشافی کشف‌شده در 2,5 سال گذشته، مجموع كل ذخیره محتوایی مس شركت ملی صنایع مس ایران بیش از 43 میلیون تن و كشور ایران بیش از 44 میلیون تن ذخیره مس محتوای معدنی آن خواهد شد. هم‌اکنون ﻛﺸﻮر اﻳﺮان دارای رﺗﺒﻪ هفتم ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﺲ دﻧﻴﺎ اﺳﺖ. با ثبت ذﺧﺎﻳﺮ فوق و تكمیل فعالیت‌های اكتشافی در اطراف معدن مس سرچشمه، دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ رتبه‌های ﺑﺎﻻﺗﺮ قطعی است كه این مهم برنامه‌ریزی‌شده و در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺷﺮﻛﺖ اﺳﺖ.
در سال 2021 كشور ایران با تولید بیش از 334 هزار تن مس محتوای معدنی رتبه 14 تولیدات معدنی و با تولید بیش از 298 هزار تن كاتد رتبه 17 تولید مس پالایش‌شده را در دنیا دارا بوده به‌طوری‌که سهم تولید مس محتوای معدنی 1,57درصد و سهم تولید مس پالایش‌شده ایران در دنیا در این سال 1,22درصد بوده است. قطعاً با توجه به ظرفیت‌های جدید ایجادشده در کارخانجات تغلیظ درآلو، دره زار و فلوتاسیون سرباره سرچشمه دستیابی به رتبه‌های بالاتر دور از دسترس نیست.
در این سال سهم تولید شركت ملی صنایع مس ایران از كل تولید مس محتوای معدنی کشور رقم 296 هزار تن است و سهم شركت از تولید کل مس كاتدی كشور رقم 289 هزار تن می‌باشد، به‌عبارت‌دیگر بیش از 97 درصد تولید کاتد کشور مربوط به شرکت ملی صنایع مس ایران می‌باشد.
سهم استان کرمان از مجموع تولید کنسانتره شرکت در سال 1400 بیش از 74 درصد است و نیز کل کاتد در استان کرمان تولید می‌گردد.

در مورد چگونگی زنجیره ارزش مس در کشورمان توضیح دهید و اینکه در این زمینه در مقایسه با جهان پیشرفته در چه فاصله‌ای قرار داریم؟

ایران در تولید آند (بلیستر) با میزان 361 هزار تن در رتبه 12 دنیاست و با تولید بیش از 298 هزار تن کاتد در رتبه 17 دنیاست. با به کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته در ذوب و کارخانجات تغلیظ زنجیره ارزش مس کشور از اطمینان لازم برخوردار است . بهره‌گیری از توان داخلی و بومی‌سازی قدم‌به‌قدم کارخانجات از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است که با جدیت در حال انجام است.

به نظر شما به اقتصاد چرخشی در حوزه معادن چگونه نگاه شده است و تناسب ظرفیت‌های قابل بازیافت و میزان بازیافت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مس از مهم‌ترین عناصری است که به‌هیچ‌عنوان دورریز ندارد. برای مثال در کارخانجات تغلیظ سنگ سولفور ورودی تبدیل به کنسانتره می‌گردد و حداکثر ممکن در این مسیر تصفیه می‌شود میزان اتلاف با توجه به وجود تیکنرهای مختلف در مسیر عملیات به حداقل ممکن می‌رسد و مطابق با استانداردهای روز دنیاست.
در کارخانجات ذوب سرباره و مواد سرد دوباره به کوره‌های کنورتر بازگردانده می‌شود. در ریخته‌گری‌ها و در خط مفتول‌سازی دورریز و ضایعات وجود ندارد و چنانچه در ابتدای ریخته‌گری میزانی از مفتول لازم باشد«قیچی شود» این میزان بازهم به کوره‌های ذوب بازمی‌گردد و دوباره قابل استفاده است. لذا در این صنعت بازیافت کامل صورت می‌گیرد و دورریز به‌عنوان ضایعات در حداقل ممکن است و یا اصلاً وجود ندارد.

به نظر جنابعالی در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر در جهت بهره‌برداری در معادن و صنایع مربوطه در کشور و بویژه در استانی چون کرمان چه می‌توان کرد و چگونه؟

شرکت ملی صنایع مس ایران اخیراً دراین‌باره برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی دستورالعمل‌های لازم را صادر کرده است و مطالعات در این خصوص در حال انجام است که نتایج آن با توجه به شرایط جوی منطقه قطعاً امیدبخش است.

در مورد بازار جهانی مس و جایگاه کشورمان در این بازار توضیح دهید به‌طورکلی مهم‌ترین مشکلات بازارهای داخلی و جهانی مس چیست؟

در بخش تقاضا، پیش‌بینی می‌شود که مصرف جهانی کاتد طی یک و نیم دهه آتی، حدود 6,3 میلیون تن یا 28 درصد افزایش داشته باشد. این موضوع ناشی از شناسایی بیشتر پتانسیل رشد انرژی سبز و چشم‌انداز قدرتمندتر تقاضای چین است .
رشد تقاضای بلندمدت مس ناشی از دو عامل اصلی است: رشد اقتصادی گسترده‌تر و تغییرات شدت مصرف. در شرایط عادی GDP جهانی طبق نرخ ارز، باید تا 15 سال آتی 55 درصد افزایش یابد و تا اواسط قرن بیش از دوبرابر شود.
در کشورهای توسعه‌یافته، با فرض استمرار کاهش‌های اخیر در شدت مصرف مس که ناشی از کاهش بیشتر فعالیت صنعتی و کاهش تقاضای فلزات به ازای هر دلار تولید است، کل تقاضای فلزات تا سال 2035 به پایین‌تر از سطوح بالای پیش از بیماری کووید-19 خواهد رسید؛ اما انتظار می‌رود که تغییر به انرژی سبز، تقاضا را افزایش دهد (از جمله در چین).
حدود 50 درصد از رشد مصرف جهانی مس تصفیه‌شده، در کشورهای درحال‌توسعه خارج از چین صورت خواهد گرفت که شامل آمریکای جنوبی و مرکزی، آفریقا، خاورمیانه، هند و دیگر کشورهای نوظهور آسیایی است. رشد اقتصادی گسترده‌تر می‌تواند محرک اصلی افزایش مصرف فلزات باشد. علاوه بر این، درآمد در برخی از این کشورها در نقطه عطف و یا نزدیک به آن قرار دارد که افزایش شدت مصرف مس در این نقطه آغاز می‌شود، اما در نبود تغییر اساسی در سیاست‌های دولت، افزایش ظرفیت تولید برق به سمت سوخت‌های فسیلی حرکت خواهد کرد که ناشی از منابع طبیعی غنی کشورهایی مانند هند و اندونزی است. در مجموع، انتظار می‌رود که میانگین رشد سالانه جهانی مصرف کاتد طی 15 سال آینده به 1,7 درصد برسد و از 22,6 میلیون تن در سال 2020 به 28,9 میلیون تن در سال 2035 برسد. این نرخ رشد از پیش‌بینی 1,3 درصدی سال گذشته بیشتر است که دلیل اصلی آن، تأثیر کووید-19 بر تقاضای مس در سال 2020 است.

در مورد استراتژی بین‌المللی در معدن و صنایع معدنی و اینکه این استراتژی چه تأثیری بر تولید و تجارت تولیدات معدنی کشور دارد چه توضیحی ارائه می‌فرمایید؟
استراتژی دنیا بر اساس تولید حداکثری است و سبد فروشی در کشورهای آمریکای لاتین به کشور چین در مرحله اول است. این استراتژی به مقدار تولید کنسانتره ارسال‌شده به کشور چین و ژاپن و نیز تولید کاتد با حداقل هزینه استوار است. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز از این استراتژی پیروی می‌کند، اگرچه فعلاً فروش شرکت با توجه به کمبود کنسانتره، کاتد محوری است. با اتمام احداثات جدید و افزایش تولید کنسانتره، سبد فروشی شرکت با توجه به شرایط حاکم آن روز، استراتژی لازم را می‌توان اتخاذ نمود.

بدیهی است که چالش‌های بنگاه‌های بزرگ متفاوت از بنگاه‌های کوچک است .اگر ممکن است بفرمایید مهم‌ترین محدودیت‌ها و مشکلات بنگاه‌هایی چون شرکت ملی مس در فرآیند تولید و تجارت چیست؟

1. تغییرات نرخ ارز،
2. تغییرات قیمت جهانی مس،
3. تغییرات قیمت حامل‌های انرژی،
4. تشدید تحریم‌های تجاری و اثرات مختلف آن بر شرکت (صرفاً در میان‌مدت) تحریم‌های بین‌المللی (دشواری خرید برخی تجهیزات و دستگاه‌ها، محدود شدن قدرت انتخاب و چانه‌زنی، مشکل و هزینه‌بر شدن حمل‌ونقل کالا و ارز، افت درآمد فروش و …)،
5. اكتشاف ذخایر پنهان، عمیق و اسكارن كه در انحصار شرکت‌های بزرگ اكتشافی دنیا است،
6. تأثیر سیاست‌های بانک مرکزی در رابطه با تنظیم بازار ارز بر فعالیت‌های مالی شرکت،
7. آثار مخرب ویروس كرونا بر تعاملات و اقتصاد کشور و دنیا.

برای برون‌رفت بخش معدن و صنایع معدنی کشور چه راهکارهایی وجود دارد؟

با توجه به مزیت‌های فراوان بخش معدن کشور به جهت تنوع مواد معدنی و ذخایر بسیار بالای آن و وجود انرژی مناسب در ایجاد اشتغال مولد، محرومیت‌زدایی نقش و اهمیت بخش معدن در اقتصاد کلان مملکت آشکارتر می‌شود. کشور با توجه به ظرفیت‌ها و شرایط صنعت معدن به جایگزینی معدن به جای نفت نیاز مبرم دارد و در این خصوص ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری در بخش معدن، جلوگیری از حاکم شدن مسئله بخشی‌نگری در همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط با فعالیت‌های معدن و جلوگیری از تصمیمات سلیقه‌ای و غیرکارشناسی و نیز عدم صدور دستورالعمل‌های مغایر با رونق تولید و نهایتاً حمایت هم جانبه از تولیدات و توسعه‌های جاری شرکت‌ها از اهمیت حیاتی برخوردار است.

ارتباط صنعت و دانشگاه بویژه در بخش معدن و صنایع معدنی را چگونه ارزیابی می‌کنید، دانشگاه چگونه می‌تواند در تولید، فرآوری و به روزرسانی در بخش معدن و صنایع معدنی حضور داشته باشد؟

ارتباط بین دانشگاه و بخش معدن و صنایع معدنی در کشور ایران با توجه به ظرفیت‌های موجود کشور کافی به نظر نمی رسد و در جهت تقویت رابطه دانشگاه و بخش معدن و صنایع معدنی لازم است:
1. اطلاع دانشگاه‌ها از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا در خصوص معدن و صنایع معدنی،
2. برگزاری کرسی های فرآوری معدنی در دانشگاه ها جهت اطمینان از وجود دانش روز در این حوزه ها،
3. ارتباط دانشگاه‌های فنی و صنعتی کشور با دانشگاه‌های رتبه بالای فنی دنیا.
زمانی ارتباط بین دانشگاه و معدن و صنایع معدنی مستحکم تر می‌گردد که متولیان بخش معدن و صنایع معدنی به تسلط دانشگاه بر دانش روز دنیا پی ببرند، در این خصوص ارتباط دانشگاه‌های داخلی با دانشگاه‌های معتبر دنیا می‌تواند مؤثر باشد.
ارزیابی کلی این ارتباط هم‌اکنون از درجه مناسبی برخوردار نیست، اگرچه در مباحث مختلف ارتباطات شرکت ملی صنایع مس ایران با دانشگاه‌های کشور در حد خوب ارزیابی می‌شود که خود لازم است، اما کافی نیست، به دلایلی که توضیح داده شد.

روند رشد معدن کاری و صنایع جنبی در حوزه مس کشور چقدر متناسب است؟ با روند فعلی استخراج ، ظرفیت‌های شناخته شده چه مدت دیگر تهی خواهد شد؟

وضعیت اکتشافات معدنی مس را چگونه ارزیابی می‌کنید اگر ممکن است در کل در مورد آینده‌نگاری حوزه مس توضیح دهید.
خوشبختانه با اکتشافات جدید حداقل تا90-80 سال آینده کشور ما از این نعمت الهی برخوردار است برای همین شروع ورود به احداثات جدید را پیش‌بینی کرده ایم و پروژه‌های احداث کارخانجات تغلیظ سونگون فاز 3 و 4، سرچشمه فاز 3 و میدوک فاز 2 جهت کنسانتره سازی به میزان یک میلیون و صد هزارتن تولید کنسانتره جدید تعریف شده است. بر این اساس شرکت ملی صنایع مس ایران آینده مطمئنی در پیش خواهد داشت. طرح جامع مس تا سال 1410 تعریف و ابلاغ شده است و برنامه توسعه شرکت از سال 1410 به بعد در حال مطالعه فنی و اقتصادی و بررسی هم جانبه است.

از همان ابتدا از مجتمع مس سرچشمه با انتظار ایفای نقش محوری در توسعه منطقه یاد شده است،لطفاً بفرمایید که صنعت مس در جهت تحقق این امر چه نتایجی را از برنامه‌ها و اقدامات خود رقم زده است؟

توسعه پایدار همواره بر اساس ذخایر و داشتن منابع لازم و نیز زیرساخت‌ها تحقق می‌یابد و از طرف دیگر مباحث اقتصادی و اجتماعی دو رکن دیگر توسعه پایدار است که در شرکت مس به آن‌ها توجه لازم معطوف شده است. مجتمع مس سرچشمه نیز در این مسیر به گواه کلیه دست‌اندرکاران بسیار مطلوب عمل کرده است. ایجاد اشتغال و توسعه مناطق جوارکارخانه‌ای، ایجاد ارزش‌افزوده بالا و افزایش ریکاوری و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های برتر در این مجتمع زبان زد عام و خاص است.